جام جم آنلاين: سال‌هاست علاقه‌مندان به طبيعت هشدار مي‌دهند كه كاش مناظر بديع و بكر زمين به گردشگران معرفي نشود تا گسترش گردشگري باعث قرباني شدن طبيعت زمين نشود.
آغاز با يك تصوير

بگذاريد با ترسيم يك تصوير ذهني شروع كنيم؛ يك تجربه شخصي. درست روز 14 فروردين پارك جنگلي نور. نيمه‌هاي آتش شب قبل هنوز دود دارند. چند كارگر شهرداري با كيسه‌هاي زباله مشغول جمع‌آوري انواع كوچك و بزرگ زباله هستند.

پس از پرشدن كيسه‌ها، آنها را كنار جاده مي‌گذارند تا در نهايت خودروي جمع‌آوري زباله آنها را جمع‌آوري كند و تا چشم كار مي‌كند با فاصله‌هاي بين يك تا 3 متر پر است از كيسه‌هاي زردرنگ زباله كه پر از زباله‌هاي كوچك و بزرگند؛ بگذاريد از شاخه‌هاي درخت كنده‌شده نيز بگذريم كه در گوشه‌گوشه جنگل خودنمايي مي‌كرد.

ابوطالب، يكي از همين كارگران است كه مشغول جمع‌آوري زباله از ميان سبزه‌هاي تازه برآمده از دامن خاك است. سنش كمتر از 18 سال به نظر مي‌رسد. خودش مي‌گويد 17 سالش است. سوالي را كه از او مي‌پرسم مهم نيست. پاسخش اين است؛ بعد از هر تعطيلاتي جنگل همين‌طور مي‌شود. مردم وقتي مي‌آيند اينجا پر از زباله مي‌شود.

اين فقط يك تصوير بود. اين صحنه‌ها اندك نيستند و مشكلاتي مشابه و حاد كه پرداختن به هريك از آنها خود دنيايي مي‌طلبد. كافي است يك شنبه صبح سري به بهشت گمشده ـ تنگه واشي ـ بزنيم يا چشمه‌هاي باداب سورت كه براي خود بهشت گمشده‌اي بود و امروز...

سهم بوميان تنها جمع‌آوري زباله نيست

يكي از مهم‌ترين ويژگي‌هايي كه باعث ورود گردشگري به جمع برترين كسب‌وكارهاي نوين شده است، رويكردهاي اجتماعي آن است. به عبارت بهتر، توسعه پايدار يك فرآيند اجتماعي ـ اقتصادي است كه به اقتصاد و اجتماع، درآمد و هويت انساني، رشد زيرساخت‌ها و حفظ سرمايه‌ها براي نسل‌هاي آينده به صورت تواماني توجه مي‌كند.

برهمين اساس، كارشناسان گردشگري، مهم‌ترين شاخص‌هاي توسعه پايدار گردشگري را به اين شرح برشمرده‌اند: استفاده از ماهيت پايدارگونه منابع، كاهش بيش از حد مصرف، حفظ تنوع، حمايت از نظام اقتصاد محلي، مشاركت اجتماع‌هاي محلي، مشاوره با افراد ذي‌نفع و عامه مردم و آموزش.

نكته: سال‌هاست علاقه‌مندان به طبيعت و از جمله راهنمايان تورهاي طبيعت‌گردي هشدار مي‌دهند كه اي‌كاش مناظر بديع و بكر هيچ‌گاه به عموم جامعه معرفي نشود چرا كه گردشگري در اين مناطق بيشتر به بهاي قرباني‌شدن طبيعت تمام شده است
حال كه اين روزها به بهانه روز زمين از گردشگري پايدار مي‌نويسيم، خوبي است به اين نكته اشاره كنيم كه يكي از مهم‌ترين رويكردهاي گردشگري پايدار سهم جوامع بومي از مزاياي متعدد گردشگري است. آموزش، ايجاد اشتغال پايدار، مشاركت در تصميم‌گيري‌هاي محلي و همچنين افزايش شبكه ارتباطي بوميان با حفظ ارزش‌هاي بومي آنها از جمله مزيت‌هاي گردشگري براي آنهاست.

به عنوان مثال، كسب و كارهايي مانند هتلداري، راهنمايان تور محلي، واحدهاي ارائه‌دهنده خدمات گردشگري به جهانگردان و... از جمله مشاغل پايداري است كه مي‌تواند براي جوامع بومي، اشتغال، آموزش، درآمد و رفاه نسبي را به صورت همزمان به ارمغان بياورد. اين امر بويژه براي كشور ما كه با مشكل توزيع مناسب درآمدها، منابع و امكانات روبه‌روست، اهميت بيشتري دارد.

پايداري محيط

مهم‌ترين عناصري كه منجر به شكل‌گيري گردشگري مي‌شود، 2 عنصر فرهنگ و طبيعت است كه در بستر زمان جذابيت‌هاي منحصر به‌‌فرد ايجاد مي‌كند. به عنوان مثال، ارزش تخت‌جمشيد به تاريخ و فرهنگ نهفته در آن است و در بسياري مواقع اين طبيعت و فرهنگ با يكديگر پيوند مي‌خورند كه در آن صورت آن منطقه به يك منطقه كليدي و استراتژيك تبديل مي‌شود.

اگر از منظر ديگري بخواهيم به موضوع نگاه كنيم، صنعت گردشگري از جمله صنايعي است كه منابع آن در زمره منابع تجديد شونده قرار دارد، اما به شرطي كه اين منابع حفظ و ميراث ماندگار آن به نسل‌هاي بعدي منتقل شود.

بنابراين، عنصر محيط در گردشگري مهم‌ترين عنصر است و هرگونه زياني به آن اين صنعت را با ناپايداري و مشكلات روزافزون براي نسل‌هاي آينده روبه‌رو مي‌كند. به بيان بهتر ميراث طبيعت و فرهنگ، تنها حق يك نسل نيست و بهره‌برداري نامناسب از اين منابع نه تنها منجر به از بين‌رفتن سرمايه نسل آينده مي‌شود، بلكه عوارض سوء براي آنها به ارمغان مي‌آورد.

سكه 2 رويه گردشگري پايدار

گردشگري پايدار يك سكه 2 رويه است. يك روي اين سكه اشتغال و رفاه است و سوي ديگر آن توجه به محيط‌زيست و حفظ پايداري آن. گردشگري زماني ارزشمند است كه هر دو روي اين مولفه‌ها در جايگاه خود مورد توجه قرار گيرند.

سال‌هاست كه علاقه‌مندان به طبيعت و از جمله راهنمايان تور طبيعت‌گردي هشدار مي‌دهند كه اي‌كاش مناظر بديع و بكر هيچ‌گاه به عموم جامعه معرفي نشود. صحبت آنها به اين دليل نيست كه آنها مخالف گسترش گردشگري طبيعت هستند، بلكه به اين سبب است كه تجربه نشان داده گردشگري در اين مناطق به صورت كمي و كيفي گسترش پيدا نمي‌كند و گسترش گردشگران بيشتر اوقات به بهاي قرباني‌شدن طبيعت تمام مي‌شود.

و در نهايت به مناسبت روز زمين شايسته است كه يك بار ديگر پيوند عميق بين گردشگري و محيط‌زيست را يادآوري كنيم و بنويسيم كه زمين مادر زندگاني است و كوچك‌ترين لطمه‌اي به آن در نهايت صدمه به حيات و زندگي بشر را در پي دارد.

مريم چهاربالش / جام‌جم