جام جم آنلاين: امروزه نقش تغذيه در پيشگيري و درمان بيماريها و ارتقاي سلامت روشن شده است، به طوري كه كمبودهاي انرژي و مواد مغذي، پيامدهاي نامطلوب جسمي و رواني در سطح فردي و در سطح جامعه نيز پيامدهاي نامطلوب اقتصادي و اجتماعيبه دنبال دارد.
امروزه كودكان و سالمندان و بيماران قلبي- عروقي و ريوي، از آسيبپذيرترين گروهها در مقابل آلودگي هوا هستند و بهتر است خانوادهها بيشتر مراقب رژيم غذايي اين افراد باشند.
بررسي الگوي مصرف غذايي در كشور نشان ميدهد كه ضروري است به ميزان و نوع مواد مصرفي در سبد خانوار توجه جدي داشته باشيم و به منظور حل مشكلات و مسائل تغذيهاي و ارتقاي وضع تغذيه كشور، گام برداريم.
هدف از تغذيه متعادل تامين انرژي، پروتئين وتمامي ريزمغذيها (ويتامينها و عناصر معدني) براي حفظ سلامتي بدن در هر سن و سال است، اما گاه ناچار به استفاده از مصرف مكملهاي غذايي هستيم. در اين نوشتار به اين نكته اشاره ميشود كه چه گروههاي سني به چه ميزان مكملهاي غذايي نياز دارند.
نوزادان و كودكان: استفاده از قطره ويتامينD از بدو تولد و قطره آهن از زمان شروع غذاي كمكي.
كودكان پيشدبستاني: مكمل روي كه كمبود آن در كشور ما گسترده است و مكمل آهن در كساني كه كمخون هستند.
كودكان دبستاني داراي اختلال رشد: استفاده از مكملهاي مولتي ويتامين و مينرال براي كمك به بهبود اشتها و رشد كودكان به صورت دورهاي و محدود.
نوجوانان: دوران بلوغ يكي از دورانهاي سريع رشد است. درصورتي كه نتوانيم از طريق يك رژيم غذايي متعادل نيازهاي اين دوره را تامين كنيم، استفاده از انواع مكملها براي اين دوره ضروري است.
مكمل آهن، روي، گاهي مولتيويتامينها يا مكملهاي غذايي پروتئيني، براي نوجواناني كه از منابع غذايي و حيواني به اندازه كافي استفاده نميكنند.
مادران باردار و شيرده: مكمل آهن براي دوره بارداري ضروري است. مكمل اسيد فوليك پيش از بارداري توصيه ميشود.
در صورتي كه وزنگيري مادر در دوران بارداري مناسب نباشد، مكملهاي غذايي مناسب اين دوره نيز لازم است. مادران شيردهي كه رژيم غذايي متعادل ندارند به منظور تامين شير و حفظ سلامتي مادر نياز به انواع مكملهاي غذايي دارند.
همچنين افرادي كه به هر دليل نتوانند مقدار كافي لبنيات استفاده كنند نياز به مكمل كلسيم و بعضي از مواد مغذي ديگري كه لبنيات تامين ميكند، دارند.
شبكاران: افرادي كه شبكارند يا به صورت شيفتي كار ميكنند و افرادي كه در معادن و دور از نور خورشيد زندگي و فعاليت ميكنند نياز به مكمل ويتامين D و بعضي از ريزمغذيها دارند.
تامين ويتامينهاي د و دث : تنها ويتامينهايي كه معمولا ما از طريق غذا قادر به تأمين آن نيستيم، ويتامينهاي د و دث است. اين ويتامينها معمولا در لبنيات، تخممرغ و گوشتهايي كه در دامداريهايي پرورش پيدا ميكنند که داراي فضاي باز، آفتاب و علوفه مناسب هستند، وجود دارد.
ميزان اين ويتامينها در گوشت دامداريهاي صنعتي معمولاً كمتر است. حتي اگر از موادي كه اين ويتامينها را دارد استفاده كنيم، از آنجا كه ميزان ويتامين ث در غذاهاي ما ناچيز است، به علت كمبود ويتامين د و دث، افراد دچار پوكي استخوان و اختلال در رشد استخواني ميشوند. كم خوني باعث ميشود كه فرد بيحوصله شده، تمركز او پايين آمده و قدرت يادگيري كم شود.
افراد ميانسال و سالمند: نياز به انواع مكملها دارند. به عنوان مثال معده بعضي از افراد سالمند قدرت توليد فاكتور ويتامين 12B را از دست ميدهد. در چنين شرايطي نياز به مكمل تزريقي ويتامينB12 وجود دارد.
ورزشكاران حرفهاي: با توجه به نوع ورزش،مدت و شدت آن و دورههاي طولاني تمرينات و مسابقات با يك رژيم غذايي معمول نيازهاي بدنشان تامين نميشود. در چنين شرايطي استفاده از انواع مكمل ها براي آنها ضروري است.
بيماران بدحال: بيماران بد حال غذاهاي ويژه نياز دارند.چون دراين بيماران شرايط متعارف هضم و جذب و گاهي متابوليسم مختل ميشود.
دراين بيماران مكملهاي غذايي تنها و بهترين شيوه درمان و كوتاه كردن دوره بيماري است.
همچنين افرادي كه رژيمهاي غذايي نامتعادل دارند، مثلا براي افرادي كه ماهي كافي در برنامه غذايي ندارند، استفاده از مكملهاي امگا- 3 براي ايجاد تعادل تغذيه و حفظ سلامتي لازم است.
دكتر سيد علي كشاورز - متخصص تغذيه