جام جم آنلاين: ميخواهد از عرض خيابان بگذرد، اما فكر طي كردن پلههاي طولاني پل عابر پياده او را از اين كار باز ميدارد، تنها چند دقيقه بعد ناگهان صداي گوشخراش ترمز خودرو با صداي فرياد عابر پياده در هم ميآميزد و رد خون روي آسفالت سرد بزرگراه نقش ميبندد.
كسي چه ميداند، شايد آن روز اگر ميدانست چه سرنوشت تلخي در انتظارش است بالارفتن نفسگير از پلههاي پل عابر را به جان ميخريد اما هرگز به عبور از عرض اتوبان پرخطر تن نميداد.
فاصله ميان مرگ و زندگي فقط به اندازه عرض يك بزرگراه است يا شايد هم به ارتفاع يك پل عابرپياده!، پلهايي كه براي تضمين امنيت تردد عابران پياده از عرض خيابانها، بزرگراهها و اتوبانهاي حادثهخيز احداث شدهاند اما بسياري از آنها گاه در طول روز عابراني به تعداد انگشتان دست هم ندارند.
سالانه بيش از يكهزار عابر پياده براثر تصادف رانندگي جان خود را از دست ميدهند و حدود ۴۵ درصد از تلفات تصادفات درونشهري و۴۰ درصد تصادف جادهاي را عابران پياده تشكيل ميدهند در حالي كه در كشورهاي اروپايي تعداد عابران كشته شده به دليل تصادف درونشهري تنها ۲۰ درصد از كل كشتههاست.
اين موضوع در كنار نتايج آخرين نظرسنجي كه توسط يك مركز پژوهشي از شهروندان تهراني انجام و در آن مشخص شد تنها نيمي از تهرانيها از پل عابر پياده استفاده ميكنند، شايد مهر تاييدي بر اين واقعيت باشد كه فرهنگ استفاده از پلهاي عابرپياده در ميان شهروندان ما هنوز مهجور مانده است.
مرگ روزانه 13 عابر پياده
آمارها از مرگ روزانه 13 عابرپياده در كشورمان خبر ميدهد. فقط در 6 ماهه اول سال گذشته 2 هزار و 375 عابر پياده ـ كه يكهزار و 741 نفر از آنها مرد و 634 نفر زن بودند ـ در حوادث رانندگي كشته شدند.
بيشترين علت مرگ عابران پياده ضربه به سر با 1/15 درصد، شكستگيهاي متعدد با 24 درصد و پس از آن خونريزي با 5/10 درصد گزارش شده است.
بيشترين گروه سني عابراني كه در حوادث رانندگي كشته ميشوند، افراد بالاي 50 سال و بعد از آن كودكان 10 سال و كمتر هستند.
به گفته معاون پزشكي و آزمايشگاهي سازمان پزشكي قانوني كشور بر اساس آمارهاي موجود از نظر گروه سني بيشترين عابران پياده فوت شده با يكهزار و 161 نفر، معادل 9/48 درصد در گروه سني 50 سال به بالا هستند. 363 نفر از عابران كشته شده نيز در گروه سني 10 سال و كمتر هستند كه دومين گروه سني داراي بيشترين تلفات به شمار ميآيند.
عبدالرزاق برزگر با اشاره به محل فوت عابران پياده به اين نكته مهم نيز اشاره ميكند كه يكهزار و 396 نفر از تلفات عابران پياده يعني 8/58 درصد آنها در مسيرهاي درونشهري جان خود را از دست دادهاند كه اين موضوع رعايت قوانين مربوط به عابران پياده از جمله توجه به چراغ راهنما، عبور از خطكشي عابر پياده و پلهاي عابر را دوچندان ميكند. جادههاي برونشهري پس از خيابانهاي داخل شهر جان 786 نفر عابران، معادل 1/33 درصد از آنها را گرفته است.
اما واقعيت تلخ ديگري نيز وجود دارد كه رئيس پليس راهور تهران به آن اشاره ميكند، اينكه با وجود كاهش 3 درصدي تصادفات فوتي، 14 درصدي تصادفات جرحي و 53 درصدي تصادفات خسارتي كه از پايبندي بيشتر رانندگان به قانون حكايت دارد، افزايش 7 درصدي فوت عابران پياده در تصادفات 3 ماهه اول سال گذشته نشان ميدهد متاسفانه عابران پياده و موتورسواران هنوز آنچنان كه بايد خود را ملزم به رعايت قوانين نميدانند.
گزارشهاي كارشناسي افسران راهنمايي و رانندگي از صحنه تصادفات عابران پياده با خودروها در اغلب موارد نشان ميدهد كه به فاصله كمي از محل وقوع حادثه، پل هوايي يا گذرگاه خطكشي ويژه تردد عابر پياده وجود داشته اما به دليل سهلانگاري، تنبلي، عجله و دهها بهانه، فاجعه جبرانناپذيري رقم خورده كه به بهاي مرگ انساني تمام شده است.
در حال حاضر بسياري از عابران پياده ترجيح ميدهند با عبور از عرض خيابان و تحمل مشقات فراوان براي گذشتن از نردههاي بلند وسط بزرگراه، خطر تصادف با خودروهايي را كه با سرعت بالاي 100 كيلومتر در حال عبورند به جان بخرند، اما از پل هوايي عابر پيادهاي كه فقط چند متر آن طرفتر است، استفاده نكنند.
پلهاي مكانيزه با پلههاي خاموش
امروزه عبور از پلهاي عابر پياده، يكي از نشانههاي توسعهيافتگي شهري است كه در رديف فرهنگ شهرنشيني ميگنجد، اما متاسفانه اين توسعهيافتگي در بينش و عملكرد برخي شهروندان نمايان نيست و دروني نشده است.
نكته: براساس قانون جديد راهنمايي و رانندگي، اگر هنگام وقوع تصادف عابر پياده با خودرو، راننده تمام مقررات رانندگي را رعايت كرده اما عابر از پل يا محل خطكشي عابر عبور نكرده باشد، راننده ديگر مانند گذشته مقصر شناخته نخواهد شد
حتي طي چند سال اخير باز شدن پاي پلهاي مكانيزه به شهر و پلههايي كه به مدد نيروي برق شهروندان خود را از اين سوي خيابان به سمت ديگر ميرسانند هم دردي را دوا نكرده يا حداقل مرهمي موقت محسوب ميشود چون بسياري از اين پلها كه با صرف هزينه گزاف از پول همين اهالي تهران ساخته ميشوند، در بيشتر ساعات روز تفاوتي با انواع غيرمكانيزه ندارند.
گاهي هم در همين پلهاي هوايي، پلههاي خاموش به شهرونداني كه باز هم با اتكا به قوت زانوي خود از آنها بالا ميروند، نيشخند ميزنند و كسي نيست كه جواب بدهد اگر قرار بود پلهها خاموش بمانند ديگر چه نيازي به خريد تجهيزات گرانقيمت از خارج از كشور و كوبيدن مهر مكانيزه بر پيشاني اين پلها و درخواست بودجه براي تعمير و نگهداري وجود داشت؟
پاتوق امن دستفروشان و متكديان
پلهاي عابر پياده كه ماهيت وجودي آنها تضمين ايمني شهروندان است حالا مدتهاست انگار فقط براي دستفروشان، كارتنخوابها و متكديان ساخته شده است و عملا استفاده ديگري ندارند و گاهي تعدادي از شهروندان مزاحمتهاي آنها را دليلي براي استفاده نكردن از پلها عنوان ميكنند.
اين وضعيت بخصوص در مورد پلهاي عابرپياده غيرمكانيزه كه بهدليل گذشت زمان گرد قديمي شدن و فرسودگي گرفتهاند و كمتر شهروندي در طول روز زحمت عبور از روي آنها را به خود ميدهد، بيشتر ديده ميشود.
آنها ميگويند برخي از پلها به دليل نصب بيلبورد و تابلوهاي تبليغاتي امنيت خود را از دست داده و به آسايشگاهي براي كارتنخوابها تبديل شده است؛ البته اين ناامني تنها به اين موضوع خلاصه نميشود و با محصورشدن پلها، فضاي مناسبي براي زورگيري و فروش موادمخدر در ساعات كمتردد فراهم شده است.
در كنار مسائلي همچون ضعف فرهنگ ترافيك، عادت نداشتن و عجله داشتن، ناتواني و بيماري جسمي يا ترس از ارتفاع و... كه برخي شهروندان آنها را از دلايل عدم استفاده از پلهاي عابر بيان ميكنند شايد وجود همين ناامنيها نيز در بيرغبتي شهروندان به استفاده از پلهاي عابرپياده بيتاثير نباشد و اين مساله مهمي است كه سازمانهاي مسوول در حوزه شهري بايد براي آن چارهاي بينديشند.
اتمام حجت پليس با عابران پياده
اگر از آن دسته عابران پيادهاي هستيد كه هنگام عبور از خيابان يا بزرگراه بيتوجه به اينكه كمي آنطرفتر خطكشي عابر پيادهاي وجود دارد يا چند متر آنسوتر پل عابرپيادهاي نصب شده، ترجيح ميدهيد با عبور از عرض خيابان خطر تصادف را بهجان بخريد، بايد بدانيد براساس قانون جديد جرايم رانندگي در صورتي كه با خودرويي تصادف كنيد به جاي راننده شما مقصر شناخته خواهيد شد.
رئيس پليس راهور ناجا در گفتوگو با «جامجم» با تاكيد بر اينكه براساس قانون جديد اخذ جرايم رانندگي از اين پس عابران پياده هم در وقوع تصادفات مقصر شناخته خواهند شد، توضيح ميدهد: براساس قانون جديد جرايم رانندگي اگر هنگام وقوع تصادف عابرپياده با خودرو، راننده تمام قوانين و مقررات را رعايت كرده باشد، اما عابرپياده با وجود بودن محل خطكشي يا پل عابرپياده به جاي عبور از اين دو محل از عرض خيابان يا بزرگراه عبور كرده باشد، قطعا ديگر راننده در وقوع تصادف مقصر شناخته نميشود.
اما سردار اسكندر مومني اين را هم ميگويد كه با اين حال بازهم شركت بيمه مكلف به پرداخت خسارت است.
وي تصريح ميكند: عدم مسووليت راننده مانع استفاده فرد مصدوم يا خانواده متوفي از مزاياي بيمه نميشود و شركت بيمه با ارائه قرار منع تعقيب و حكم برائت راننده، به اجراي تعهدات خود ملزم خواهد بود.
اينطور كه پيداست، اگر راننده بيمهنامه داشته باشد در صورتي كه افسر كارشناس صحنه تصادف، راي به بيگناهي وي بدهد بدون مشكلاتي مانند زنداني شدن يا دوندگي براي دريافت رضايت ميتواند با مزاياي بيمه ديه مورد نظر را پرداخت كند، اما اگر بيمهاي در كار نباشد آيا ديگر از پرداخت ديه خبري نيست؟
رئيس پليس راهور ناجا ميگويد: چنانچه وسيله نقليه بيمه نباشد ديه عابر پياده از صندوق قانون بيمه اجباري مسووليت مدني دارندگان وسايل نقليه موتوري زميني در مقابل شخص ثالث كه مصوبه آن مربوط به تاريخ 23 دي 1347 است، پرداخت ميشود.
چه بايد كرد؟
مرگ جانخراش عابران پياده هشداري است جدي به مسوولان براي اينكه بايد همراه با تدوين ضوابط قانوني به فرهنگ ترافيك توجه ويژهاي داشت و براي نهادينه كردن فرهنگ استفاده از پلهاي هوايي بايد نگرش شهروندان را در اين زمينه تغيير داد و اين ميسر نخواهد شد مگر با فرهنگسازي به روشهاي مختلف از جمله آموزش دانشآموزان در مدارس،پخش فيلمهاي انيميشن كوتاه و...
در كنار موضوع آموزش، ترميم پلهاي عابر پياده فرسوده، افزايش تجهيز و احداث پلهاي عابرپياده مكانيزه در راستاي تشويق شهروندان و ايجاد رغبت در شهروندان براي استفاده از آنها و در نهايت جديت پليس در اعمال قوانين و برخورد با عابران پياده متخلف از مهمترين اقداماتي است كه ميتوان با بهكارگيري آنها به قانونمند كردن هرچه بيشتر شهروندان از يكسو و نهادينه شدن فرهنگ استفاده از پلهاي عابر پياده اميدوار بود تا شايد به اين ترتيب پلهاي عابرپياده نيز از مهجوربودني كه سالهاست دامنگيرشان شده رها شوند.
پوران محمدي / گروه جامعه