جام جم آنلاين: معمولا بازديد از موزه‌ها، مستلزم صرف زمان زيادي است. موزه‌هاي خوب و مطرح دنيا در كشورهايي قرار دارند كه از ما بسيار دور هستند، حتي اگر امكان بازديد از اين موزه‌ها هم برايمان فراهم شده باشد، اغلب اين موزه‌ها همه دارايي‌هاي خود را به نمايش نمي‌گذارند تا بتوانيم از نزديك نظاره‌گر آنها باشيم.
اما اگر به هر صورت امكان سفر به اين كشورها را داشته باشيد، بايد كوله‌بارتان را جمع كنيد و راهي سفر شويد و البته اگر شانس رفتن به موزه مورد علاقه‌تان را داشته باشيد شايد بازهم موفق نشويد شيء موردنظرتان را ببينيد، چراكه ممكن است بعضي از اشيا بنا به علل مختلفي در بعضي روزها به معرض نمايش گذاشته نشوند و هزارها اما و اگر ديگر كه ممكن است شما را نااميد كند.

اما نااميد نشويد، چرا كه دنياي فناوري اين امكان را برايتان فراهم كرده تا بتوانيد از بهترين موزه‌هاي علمي دنيا كه آرزوي ديدن آنها را داريد به شيوه مجازي بازديد كنيد و اين راهكار چيزي نيست جز بازديد از بهترين موزه‌هاي دنيا از طريق اينترنت.

بي‌شك استفاده از سايت‌هاي اينترتي و بازديد از معروف‌ترين موزه‌هاي جهان تجربه خوشايندي است. فضاي نامحدود مجازي ارمغاني از دنياي فناوري است كه تجربه بازديد مجازي از بسياري از مكان‌ها را در اختيار كاربران قرار داده است.

در موزه‌هاي مجازي، موزه‌ها اشياي خود را با كيفيتي بسيار بالا اسكن مي‌كنند و آنها را در معرض ديد كاربراني كه از سايت‌هاي موزه‌ها بازديد مي‌كنند، قرار مي‌دهند.

از طريق اين سايت‌ها علاقه‌مندان مي‌توانند اشياي به‌نمايش درآمده در اين موزه‌ها را از نزديك ببينند.

در واقع بايد گفت: استفاده از امكانات و فناوري‌هاي امروزي و مدرن در زندگي ما از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است.

يكي از دستاوردهاي مهم فناوري‌هاي جديد، دنياي مجازي است كه امكان راه‌اندازي موزه‌هاي مجازي به‌صورت چندبعدي در شبكه اينترنت را فراهم كرده است.

ساختار مشترك موزه‌هاي مجازي از يك عكس شروع شده و سپس به صورت فضاي 2 بعدي از محيط تغيير شكل يافته و در نهايت به صورت فضاي 3 بعدي موجوديت پيدا مي‌كند.

اين موزه‌ها مي‌تواند نقش بسيار مهمي در تشويق و ترغيب علاقه‌مندان به بازديد از موزه‌هاي واقعي داشته باشد.

در حقيقت موزه‌هاي مجازي مكاني 3 بعدي است كه به صورت صوتي، تصويري و متني خدمات و اطلاعاتي را در فضاي شبكه گسترده جهاني اينترنت در اختيار علاقه‌مندان قرار مي‌دهد.

ايام تعطيلات نوروزي فرصت مناسبي است تا بتوانيد از مجموعه‌اي از موزه‌هاي مورد علاقه‌تان به شيوه مجازي ديدن كرده و با آنها آشنا شويد.

اگرچه موزه‌هاي مجازي فاقد اشياي حقيقي هستند، اما همه اطلاعات مرتبط با موزه واقعي و حتي تصاوير قسمت‌ها و بخش‌هاي مختلف را روي نمايشگر‌هاي الكترونيكي به نمايش مي‌گذارند.

ايده راه‌اندازي موزه‌هاي مجازي براي نخستين بار سال 1968 ميلادي در كنفرانس كامپيوتر و كاربرد آن در موزه‌ها مطرح و توسط موزه متروپوليتن نيويورك پذيرفته شد.

اولين موزه مجازي سال 1991 به دنياي اينترنت راه يافت و سال 1995 نيز استفاده از آن براي عموم امكان‌پذير شد.

اولين موزه مجازي 3 بعدي نيز سال 1996 به دستور موزه گوگنهايم طراحي شد كه مورد استقبال بسياري از كاربران دنياي اينترنت قرار گرفت.

موزه‌‌هاي علم از موفق‌ترين موزه‌هاي مجازي است كه بازديد از آنها مورد توجه بسياري از علاقه‌مندان به علم و آشنايي با تاريخچه علم قرار گرفته است.

موزه علم موزه‌اي است كه پديده‌ها و مفاهيم علم و فناوري و اشيايي كه پيشينه علمي دارد را به معرض نمايش مي‌گذارد و از اين‌رو گاهي از موزه‌هاي علم به عنوان مركز علم يا كاوشكده نام برده مي‌شود.

موزه‌هايي كه در ادامه به آنها اشاره مي‌شود از جمله برترين موزه‌هاي علم در سطح دنيا ست كه همه ساله بسياري از افراد علاقه‌مند به آشنايي با علم و فناوري از آنها ديدن مي‌كنند.

اگر امكان بازديد حضوري از اين موزه‌ها را نداريد براحتي مي‌توانيد با مراجعه به وب سايت اين موزه‌ها به شيوه مجازي با آنها آشنا شويد.

موزه علوم لندن؛ سفري به گذشته، حال و آينده

موزه علوم لندن، بخشي از موزه ملي علوم و صنايع است و با توجه به جذابيت‌ها و مفاهيم منحصربه‌فرد علمي و تكنولوژيكي كه در آن براي تمام گروه‌هاي سني ارائه شده به عنوان يكي از مهم‌ترين جاذبه‌هاي گردشگري انگلستان نيز به‌شمار مي‌آيد.

اين موزه ديدني طيف وسيعي از منحصربه‌فردترين و هيجان برانگيزترين اختراعات و اكتشافات علمي قرون گذشته را در خود جاي داده و از اين‌رو به جرأت مي‌توان آن را به عنوان جذاب‌ترين كانون علمي و تكنولوژيكي اروپا به حساب آورد. موزه علوم لندن كه هم‌اكنون بيش از يك و نيم قرن از عمر آن مي‌گذرد.

سال 1851 در هايد پارك اين شهر راه‌اندازي شد اما در آن زمان هيچ‌كس حتي تصور نمي‌كرد با گذشت 15 دهه از حيات طلايي آن، اين موزه به يكي از جذاب‌ترين مراكز نمايشگاهي علوم و فناوري سراسر جهان تبديل شود.
در طول يك قرن گذشته همواره بخش‌هاي متنوع و جذاب علمي و تحقيقاتي در اين موزه راه‌اندازي شده است اما سال 1986 با گشايش بخشي موسوم به سكوي پرش (Lunch Pad) گامي بلند و خيره‌كننده براي افزايش درك علمي گروه‌هاي مختلف بازديدكننده از مفاهيم متنوع علمي و تحقيقاتي برداشته شد.

در اين بخش جذاب بازديدكنندگان مي‌توانند عملا كار با سيستم‌هاي مختلف را تجربه كرده و به بهترين نحو ممكن از رازهاي نهفته در ساختار آنها مطلع شوند.

موزه علوم لندن به بخش‌هاي جذاب و متنوعي تقسيم مي‌شود كه در هر يك از زاويه‌اي متفاوت به عرصه گسترده علوم، فناوري و اكتشافات و نحوه تأثيرگذاري آنها بر زندگي روزمره و آتي بشر پرداخته مي‌شود.

در موزه علوم لندن بيش از 30 گالري پويا فعاليت دارد كه در هر يك به بخشي از طيف وسيع و هيجان‌برانگيز علوم پرداخته مي‌شود.

دنياي مدرن، سالن انرژي، اكتشافات فضايي، پرواز، روان‌شناسي، اندازه‌گيري زمان، كشتيراني، آنتن و آينده از جمله جذاب‌ترين و پرطرفدارترين گالري‌هاي علمي هستند كه همه روزه هزاران علاقه‌مند در گروه‌هاي سني و سطوح علمي مختلف از آنها بازديد مي‌كنند. گالري آينده يكي جذاب‌ترين قسمت‌هاي اين موزه است.

فكر مي‌كنيد زندگي در سال 2050 چگونه خواهد بود و آيا سفرهاي تفريحي به مدار زمين و فضا براحتي سفرهاي هوايي بين‌شهري خواهد بود؟ در گالري آينده بازديدكنندگان نمود عيني از پاسخ‌هاي مناسب به اين پرسش‌ها را مشاهده خواهند كرد.

در گالري جذاب و هيجان‌برانگيز آينده بازديدكنندگان موزه با مفاهيم جذابي از علوم و فناوري‌ها روبه‌رو مي‌شوند كه ايده آنها هم‌اكنون در حد و اندازه نظريه بوده اما مي‌توانند نمود واقعي آن را به‌گونه‌اي جالب توجه مشاهده كنند.

در گالري آينده درباره آينده پيش‌بيني نمي‌شود اما درباره آنچه مردم دوست دارند در آينده نزديك روي دهد صحبت و تبادل‌نظر مي‌شود.

در اين گالري جذاب علمي سه بازي منحصربه‌فرد علمي وجود دارد كه همزمان و با حضور چند بازديدكننده انجام شده و طي آن بازيكنان به دنياي اكتشافات علمي و تكنولوژيكي وارد مي‌شوند كه بتازگي در دنياي واقعي ارائه شده‌اند.

بازديدكنندگان اين گالري همواره بيشترين گروه علاقه‌مندان به اين موزه را تشكيل مي‌دهند به‌طوري كه در طبقه سوم اين موزه جايي كه گالري آينده قرار دارد همواره سر و صداي توام با هيجان بازديدكنندگان به گوش مي‌رسد، بازديدكنندگاني كه تنها 15 دقيقه وقت براي لذت بردن از بيان ايده‌هاي تخيلي‌شان در اختيار دارند.

در طول عمر يك و نيم قرني موزه علوم لندن، مهم‌ترين مفهومي كه همواره به چشم آمده است تغيير بوده زيرا هيچ‌گاه گالري‌ها و زيربخش‌هاي اين موزه وضعيت ايستا و عمر طولاني نداشته و همواره و با تناسب توسعه علوم، فناوري و صنايع كاربردي مختلف، بخش‌هاي مفهومي جديدي جايگزين زيربخش‌هاي ديگر شده‌اند تا به اين وسيله پويايي، روح حاكم بر آن باشد.

اگر فرصت داشتيد حتما سري به وب سايت www.sciencemuseum.org.uk بزنيد تا با قسمت‌هاي مختلف اين موزه بيشتر آشنا شويد.

ردپاي علوم تخيلي در موزه ملي علم و فناوري تايوان

در موزه علوم و فناوري تايوان، فرانكلين را در حال پرواز با كايت مي‌بينيد در حالي كه اگر خود شما در يك توفان سهمگين واقعي اقدام به چنين كاري كنيد، مطمئنا بر اثر رعد و برق آسيب خواهيد ديد.

در اين موزه اين امكان وجود دارد تا بااثري كه باعث خواهد شد برق‌گرفتگي در اثر رعد و برق را احساس نماييد بيشتر آشنا شويد.

همچنين مي‌توانيد تفاوت بين الكتريسيته ساكن و الكتريسيته ناشي از رعد و برق را نيز در اين آزمايش ببينيد. آن موقع است كه شما اين مساله را خودتان تجربه و لمس خواهيد كرد.

اين موضوع يكي از ويژگي‌هاي اختصاصي آموزش در موزه ملي علم و فناوري تايوان ‌محسوب مي‌شود.در اين موزه براي پاسخگويي به نيازهاي يك جامعه با خواسته‌هاي متنوع مضمون همه آثار نمايشي به‌گونه‌اي تغيير داده شده است كه مي‌تواند پاسخگوي نيازهاي طيف وسيعي از مخاطبان باشد.

به عنوان مثال در حال حاضر نمايشگاه بزرگ و يكپارچه‌اي از تجهيزات الكترونيكي در اين موزه وجود دارد كه تمام آثار نمايشگاهي مرتبط با برق را در خود جاي داده است.

به‌كارگيري رايانه، تجهيزات الكترونيكي، وسايل الكتريكي، برق و... در اين نمايشگاه به تصوير كشيده شده‌اند. اين موضوع باعث مي‌شود تا مردم مفهوم واقعي الكتريسيته را به طور يكجا و در يك نمايشگاه واحد درك كرده و از وسائل مرتبط با جريان برق اطلاعات بيشتري كسب كنند.

اين موزه، تجهيزات و وسايل بسيار مهمي را در اختيار دارد. از سال 1997 نمايشگاه‌هاي مختلفي با موضوعات متنوع در اين موزه برگزار شده است و سالانه بيش از يك ميليون نفر از اين موزه بازديد مي‌كنند.

شمار زيادي از بازديدكنندگان از اين موزه كودكان هستند كه با ذوق و شوق خاصي به سرزمين خانه سازها، هيولاها و ليلي‌پوت‌ها پا گذاشته و به جستجوي رازهاي علمي مي‌پردازند.

داستان پرطرفدار سفرهاي گاليور سكوي نمايش مركز علمي كودكان را به كلكسيون سرزمين‌هاي مورد علاقه اين دانشمندان كوچك تبديل ساخته است.

سرزمين هيولاها جزئيات مربوط به اين داستان را با دقت و به صورت بسيار ريز به تصوير كشيده و سرزمين ليلي‌پوت‌ها نيز صحنه‌هاي بسيار بديعي را براي كودكان خلق كرده است.

در اين بخش، اسباب‌بازي‌هايي تعبيه شده كه به كودكان امكان مي‌دهد از آنها بالا رفته، از روي آنها سرخورده و با بازي با آنها تفاوت‌هاي موجود را تشخيص دهند.

دنياي گاليور به‌گونه‌اي طراحي شده كه به كودكان كمك مي‌كند قدرت ديد خود را افزايش دهند. از اين‌رو مي‌توان گفت اين موزه توانسته است زمينه مناسبي را براي آشنايي هر چه بيشتر كودكان با موضوعات علمي فراهم كند.

بازگشت شرلوك هلمز از جمله نمايشگاه‌هاي موقتي اين موزه بود كه سال 2004 برگزار شد و مورد توجه شمار زيادي از علاقه‌مندان قرار گرفت.

آنچه مردم بيشتر به آن علاقه‌مند هستند، اتفاقاتي است كه در زندگي روزمره آنها رخ مي‌دهد. به عنوان مثال مردم همواره از آخرين اخبار محيط خود سوالاتي مطرح مي‌كنند. پس مي‌توان گفت علائق مردم به زمان و آنچه خود آنها جالب تلقي مي‌كنند بستگي دارد.

در اين موزه براي عرضه آثار نمايشي از روش‌هاي مختلفي همچون به‌كارگيري تجهيزات فني پيشرفته استفاده مي‌شود چراكه اين كار باعث خواهد شد تا مردم درك بهتري از قواعد علمي داشته باشند.

اصولا موزه‌ها فقط به جمع‌آوري آثار كهنه و قديمي نمي‌پردازند بلكه كار آنها جمع‌آوري آثار تاريخي به جاي مانده از تك تك انسان‌هاست.

مهم‌ترين جنبه آموزش فناوري در اين موزه را مي‌توان اين‌گونه بيان كرد كه مردم با سوالات متعدد در ذهن خود پا به موزه گذاشته و با تعجب بسيار آن را ترك مي‌كنند.

موضوعي كه نشان مي‌دهد آنها چيزي ياد گرفته‌اند. يكي از نماد‌هاي اصلي اين موزه، مجسمه‌اي است كه يك قوس رنگين‌كمان مانند در اطراف خود دارد.

در ساخت قوس حاشيه‌اي اين مجسمه كه 22 متر ارتفاع و 29 متر پهنا دارد از آلياژ و فلز روي استفاده شده است.

در مركز اين قوس نيز كره زمين به صورت معلق نشان داده شده كه ماهواره‌اي به‌نام فورموسا 1(Formosa No.1) نيز به دور آن در حال چرخيدن است. اين ماهواره سمبل اتحاد ميان علم و دانش است.

هدف تمام فعاليت‌هاي آموزشي اين موزه، كمك به درك بهتر علوم و فناوري توسط مردم است و به همين علت برنامه آموزشي به‌كار گرفته شده‌ همه نوع فناوري اعم از مدرن، قديمي، سنتي و امروزي را در برمي‌گيرد.

استفاده از روزنامه‌هاي باطله براي ساخت يك درخت كريسمس عجيب و غريب، استفاده از بطري‌هاي بازيافتي براي ساخت يك راكت داراي قابليت پرواز و برخورداري مردم از امكان كار با رايانه و ساخت برنامه‌هاي تلويزيوني مورد علاقه خود همگي جزو برنامه‌هاي آموزشي مرتبط با فناوري محسوب مي‌شوند. براي بازديد مجازي از اين موزه به وب سايت www.nstm.gov.tw مراجعه كنيد.

تصويري از تحولات تاريخي در موزه نهرو

موزه علوم و فناوري نهرو (Nehru) در ساختمان قديمي موسسه فناوري كاراگپور هند واقع شده است. در اين موزه مدل‌هاي فني متعددي كه توسط سازمان‌ها و موسسات موجود در داخل و خارج از هند كنار گذاشته شده‌اند در معرض ديد بازديدكنندگان قرار گرفته است. اين موزه سال 1990 تأسيس شد.

به تصوير كشيدن پيشرفت‌هاي علمي و فني بشر از نظر سير تحولات تاريخي در زمينه‌هاي مختلف و از طريق به‌كارگيري مدل، آزمايش، نمايش، عكس، دست نوشته و نمونه‌هاي زمين شناختي نظير فسيل و همچنين كمك به دانش‌آموزان و دانشجويان در يادگيري و كشف اصول علمي از طريق انجام آزمايش‌هاي تجربي از مهم‌ترين اهداف اين موزه است.

در پاركي كه مقابل موزه نهرو واقع شده است، 14 اثر نمايشگاهي روباز براي بازديد دانش‌آموزان دبيرستاني تعبيه شده است.

در اين پارك همچنين بيش از 100 اثر نمايشگاهي روباز و سرپوشيده به معرض ديد گذاشته شده كه هواپيماي شكاري اهدا شده توسط نيروي هوايي هند و موتور بخار اهدا شده توسط راه‌آهن اين كشور از آن جمله است.

موزه علوم و فناوري نهرو آثار نمايشي خود را به طور منظم و با عناوين متنوعي همچون Splash (آثار مربوط به آب)، Gift of wing (آثار مربوط به هوا) و نظاير اينها به نمايش مي‌گذارد.

كسب موفقيت‌هاي علمي و تكنولوژيكي مستلزم انجام تحقيقات گروهي و هماهنگ توسط محققان مختلف است.

اين موزه ماهيت تحقيقات انجام شده در واحد‌هاي مختلف را گروهي‌بودن آنها مي‌داند و از اين‌رو به منظور
هماهنگ كردن فعاليت‌هاي تحقيقاتي مشترك ميان واحد‌هاي مختلف و متمركز كردن آنها به‌واسطه يك برنامه مشترك با هدف ايجاد يك مركز تحقيقاتي پيشرفته تصميمات مهمي را در اين زمينه اتخاذ كرده است.

تصميماتي كه در حقيقت براي به حداكثر رساندن بازده تحقيقات صورت گرفته و تشويق محققان به انجام تحقيقات گروهي اتخاذ شده است.

اين مسائل باعث شد تا در كنار موزه علوم و فناوري، مركز فناوري‌هاي پيشرفته نيز جولاي 1998 در مؤسسه فناوري كاراگپور تاسيس شود.

هدف اوليه اين مركز، تقويت و پشتيباني از تحقيقات انجام شده در زمينه تجهيزات ميكروالكترونيك، سيستم‌هاي مكانيكي و ميكروالكتريكي، ميكروسيستم‌ها، نانوالكترونيك‌ها و فوتونيك‌ها بود.

لابراتوار ليزر و كشت فيلم‌هاي نيمه رساناي تركيبي مجهز به سيستم تشخيص بخارآب موجود در فلزات (كه قادر به كشت فيلم‌هاي ناهمگن چند لايه روي كوانتوم‌ها و نيمه رساناهاي تركيبي است)، از مهم‌ترين بخش‌هاي مركز فناوري‌هاي پيشرفته اين موزه است كه همه ساله مورد استقبال تعداد زيادي از افراد علاقه‌مند قرار مي‌گيرد.

براي آشنايي بيشتر با اين موزه مي‌توانيد به وب سايت www.nehrusciencecentre.org مراجعه كنيد.

موزه علم و صنعت آمريكا محبوب‌ترين موزه‌ علم دنيا

احداث موزه ملي علوم و صنعت آمريكا كه يكي از پربيننده‌ترين موزه‌هاي جهان به شمار مي‌رود، مرهون روح و تخيل تاجر معروف شهر شيكاگو يعني جوليوس رزونوالد است.

او در حين بازديد از موزه داچز در سال 1911 به فكر احداث يك مركز صنعتي افتاد. وي سپس به شيكاگو برگشته و تصميم گرفت تا اولين مركز صنعتي آمريكا را احداث كند. اين موزه قديمي‌ترين موزه در نيمكره غربي زمين است.
آثار نمايشي مربوط به تصاوير مغزي و رايانه‌اي كه چند جايزه از انجمن موزه‌هاي آمريكا را به خود اختصاص داده‌ است، آثار ارتباطاتي كه تجهيزات شنيداري و نظاير آن را به‌طور كامل به تصوير مي‌كشد، فضاپيماي آپولو8 كه اولين فضاپيماي سرنشين‌دار به گردش درآمده در مدار كره ماه بود، لكوموتيو بخار امپاير استيت اكسپرس 999 كه سال 1893 ركورد سرعت روي زمين را به نام خود ثبت كرد و اتومبيل فورد مدل T كه يكي از نخستين خودروهاي به توليد انبوه رسيده بود از برجسته‌ترين آثار به نمايش درآمده در اين موزه است.

شما در اين نمايشگاه با مشاهده بيش از 200 اسباب بازي فضايي و روبات با ارزش شگفت‌زده خواهيد شد.

به نمايشگاه عصر طلايي روبات‌ها سري بزنيد و ببينيد كه اين اسباب‌بازي‌هاي دوست داشتني چگونه خيالپردازي و نگراني‌هاي ما از آينده را به تصوير مي‌كشند.

همچنين در اين نمايشگاه يك آزمايشگاه شهري موسوم به شهر قابل استفاده مجدد ديدن طراحي شده است كه از طريق انجام آزمايشات عملي نحوه آلوده شدن هوا و نحوه از بين بردن آلودگي و نحوه تهيه آب شرب را آموزش مي‌دهد.

موزه علوم و صنايع، برنامه‌هايي را براي ايجاد تنوع در نظر گرفته است. برنامه خلاقيت سياهان كه سي و پنجمين سالگرد خود را سال 2006 جشن گرفت، موفقيت‌ها و دستاوردهاي آمريكايي‌هاي آفريقايي تبار را در زمينه علوم و تكنولوژي به تصوير كشيده و گراميداشتي براي ابداعات و نوآوري‌هاي فرهنگي آنها محسوب مي‌شود.

براي آشنايي بيشتر با اين موزه مي‌توانيد به وب سايت www.msichicago.org مراجعه كنيد.

تعداد بازديدكنندگان اين موزه از زمان افتتاح آن در سال 1933 تاكنون نيز به حدود 160 ميليون نفر مي‌رسد.
موزه‌هاي علم واقعي چه ويژگي‌هايي دارد؟

موزه‌هاي علم عموما شامل بخش‌هاي مشتركي است كه هر يك از اين بخش‌ها ويژگي‌هاي منحصربه‌فردي داشته و مي‌تواند پاسخگوي نيازهاي متفاوت علاقه‌مندان از رشته‌ها و گروه‌هاي سني مختلف باشد.

در بخش نمايشگاه دائمي، علوم مختلف و پيشرفت‌هاي مربوط به آن به نمايش گذاشته مي‌شود و شامل قسمت‌هاي مختلفي از جمله: تبديل انرژي، فيزيك، زيست‌شناسي، شيمي و علم مواد، فضانوردي، نجوم، كشاورزي، صنايع مختلف، موجودات ماقبل تاريخ و... است كه در آن تاريخچه سير تكاملي علوم مشاهده مي‌شود.

اين نمايشگاه شامل وسايل نمايشي گوناگوني است و در بسياري از موارد بازديدكننده در فرآيند يادگيري دخالت موثر دارد، مشاهده مي‌كند، مي‌انديشد، عمل مي‌كند و نتيجه عمل خود را مي‌بيند.

از ديگر موارد رايج در اين نمايشگاه، فضاسازي است به اين صورت كه به طور مثال داخل يك معدن يا سفينه فضايي، زيردريايي، كشتي و... فضاها به صورت مجازي يا واقعي در ابعاد كوچك‌تر ساخته مي‌شود.

در بخش نمايشگاه موقت، نمايشگاه‌هايي به صورت موقت و با در نظرگرفتن موضوعات روز علمي در موزه علم برپا مي‌شود و پس از گذشت مدت زمان مشخص به مدارس، دانشگاه‌ها، محيط‌هاي آموزشي و موزه‌هاي علوم ديگر انتقال داده مي‌شود.

با اين عمل ارتباط بين مراكز علمي ـ آموزشي تقويت مي‌شود. نمايشگاه‌هاي موقت اين امكان را مي‌دهد كه بازديدكنندگان با مسائل علمي روز آشنا شده و با تبادل اطلاعات، پاسخ سوالات و ابهامات خود را در زمينه‌هاي مختلف علوم پيدا كنند.

در بعضي از موزه‌هاي علم براي ارائه موارد آموزشي ماندگار، كارگاه‌هاي مطالعاتي و نمونه‌سازي متنوعي ترتيب داده شده كه به يادگيري مستقيم افراد كمك مي‌كند، همچنين در موزه‌هاي علم مي‌توان فضاهاي كوچك‌تري را به افراد و مراكز علمي ـ پژوهشي اختصاص داد.

در اين صورت آنها فرصت ارائه نتيجه تحقيقات، مطالعات،كارهاي انجام شده و نمايش نمونه‌هاي ساخته شده خود را دارند.

حضور اين مكان‌ها كمك زيادي به پرورش ذهن‌هاي خلاق و پرسشگر مي‌كند. مركز اطلاعات موزه علم شامل كتابخانه، اينترنت و ديگر اطلاعات ديداري و شنيداري است كه مي‌تواند در اختيار مراجعين موزه قرار گيرد تا ضمن افزايش اطلاعات علمي بتوانند مطالب تكميلي درخصوص مفاهيم ارائه شده در موزه علم را نيز در آن بيابند.

در بسياري از كشورها، موزه‌هاي علم داراي بخش‌هاي تكميلي نيز هستند. اين بخش‌ها به‌صورت واحدهاي مجزا ولي در قالب پيكري متحد با موزه علم هستند.

معمولا بخش‌هاي تكميلي عبارتند از: سالن سينماي چهاربعدي و IMAX، آسمان‌نما (پلانتاريوم)، رصدخانه، سالن سينما و سالن همايش. IMAX سينمايي با پرده عريض و بزرگ است كه بيننده را مسحور مي‌كند و قابليت ارائه مفاهيم علمي با جزئيات بيشتر را دارد.

در سينماي 3 بعدي بيننده با استفاده از يك عينك مخصوص، تصويري 3بعدي از فيلم را مي‌بيند. سينماي 4 بعدي حالت پيشرفته‌تري از سينماي 3 بعدي است كه عوامل محيطي مانند تغييرات دما، وزش باد، بارش برف، بو و رطوبت هم براي نمايش فيلم در نظر گرفته شده است.

تاثير نمايش فيلم در سينماي 4 بعدي به اندازه‌اي است كه مخاطبان خود را در فضاي واقعي حس مي‌كنند. سينماي 3 بعدي نيز سالني مجهز براي به تصوير كشيدن عظمت كهكشان، خورشيد، ماه، سيارات و ستاره‌ها بر پرده نمايش است.

در اين سالن تصوير توسط چند پروژكتور زير پرده گنبدي شكل آسمان‌نما (پلانتاريوم) تشكيل و توضيحات مرتبط توسط سيستم‌هاي صوتي پيشرفته ديجيتالي پخش مي‌شود.

در انواع پيشرفته آسمان‌نما‌ها مي‌توان فيلم‌هاي علمي با موضوعات مختلف را نمايش داد.

رصدخانه شامل تلسكوپ و ديگر وسايل جانبي است تا امكان رصد اجرام سماوي را براي مشتاقان اين علم فراهم آورد.

رصدخانه داراي برنامه‌هاي متنوع رصدي است كه امكان مشاهده و بررسي وقايع نجومي قابل رويت را در اختيار بازديدكنندگان قرار مي‌دهد.

در طراحي موزه‌هاي علم بايد كل فضا‌ها ساختاري علمي داشته باشد تا بازديدكنندگان بتوانند مفاهيم علمي، اخلاقي و فرهنگي را در قالب فرآيند آموزشي مفرح در خود ارتقا دهند.

فرانک فراهاني‌جم