جام جم آنلاين: حالا كه از پله‌ها بالا مي‌رود علاوه بر اين‌كه نفس‌نفس مي‌زند زانوهايش نيز درد مي‌گيرد.سنش زياد نيست اما وزنش چرا.
خودش هم مي‌داند كه اين وزن زياد دليلي براي ايجاد اين مشكلات است، اما هركسي چيزي مي‌گويد؛ از قرص‌هاي لاغركننده گرفته تا پياده‌روي و دويدن، ولي هنوز پاسخي براي اين سوالات پيدا نكرده است كه آيا زانو دردش علاجي دارد يا نه؟ آيا كاهش وزن براي بهبود زانو درد موثر است؟
با توجه به اين‌كه زانو درد مشكل بسياري از افراد جامعه است و به علل مختلفي نيز ايجاد مي‌شود، بهتر است نسبت به عوامل موثر در تشديد درد آگاه باشيم تا با اقدامات موثر، وضعيت را بهبود بخشيم.
دكتر مسعود مهدوي، فوق‌تخصص روماتولوژي در گفت‌وگو با «جام‌جم» درباره دردهاي زانو و روش‌هاي پيشگيري از آن توضيح مي‌دهد: دردهايي كه در ناحيه زانو احساس مي‌شود يا مربوط به مفصل و ناشي از اختلالات و مشكلات داخل مفصل است يا دردهاي مربوط به بافت‌هاي نرم اطراف مفصل.
به گفته وي، بيماري كه با درد زانو روبه‌روست، بايد به پزشك مراجعه كند تا پس از معاينات مشخص شود كه درد و مشكل او مربوط به خود مفصل است يا بافت‌هاي اطراف آن.
آرتروز زانو، شايع‌ترين علت درد
دكتر مهدوي با بيان اين‌كه آتروز، شايع‌ترين علت درد مفصلي به‌ويژه ميان افراد مسن است، مي‌گويد: آرتروز زانو مشكلي شايع است كه اغلب مردم از آن به عنوان درد زانو ياد مي‌كنند. بروز آرتروز ميان خانم‌ها شايع‌تر است و افراد مسن را بيشتر درگير مي‌كند؛ به طوري كه افراد بالاي 50 سال بيشتر در معرض اين بيماري قرار دارند.
به گفته وي، آرتروز زانو همراه با تورم، گاهي با درد يا خشكي مفصل نمايان مي‌شود.
دكتر مهدوي مي‌افزايد: آرتروز به زبان ساده به معناي ساييدگي غضروف مفصل است كه به علل مختلفي ايجاد مي‌شود؛ تا كنون علت اصلي بيماري شناخته نشده، اما عوامل مستعدكننده بيماري مشخص است.
به گفته اين فوق تخصص روماتولوژي، سن، وزن و جنسيت از جمله عوامل موثر در بروز آرتروز است؛ به طوري كه با افزايش سن و وزن احتمال روبه‌رو شدن با اين بيماري نيز بيشتر مي‌شود. همچنين همان‌طور كه گفته شد، بيماري ميان خانم‌ها نيز شيوع بيشتري دارد.
وي مي‌افزايد: بيماري‌هايي مانند ديابت يا مشكلاتي كه زمينه‌ساز ابتلا به آرتروز است و ضربات مكرري كه طي سال‌ها به زانو يا مفصل وارد مي‌شود نيز مي‌تواند موجب بروز آرتروز شود. به عنوان مثال افرادي كه به دليل نوع شغل‌شان، بيشتر از مفاصل و زانوها استفاده مي‌كنند، بيشتر در معرض اين بيماري قرار دارند.
توصيه‌هايي براي بهبود درد
اگر بيمار با درد و مشكلات ناحيه زانو روبه‌رو باشد، حتما در پي يافتن راهي براي كاهش اين عوارض خواهد بود، اما به چه شيوه‌هايي مي‌توان درد و ناراحتي زانوها را كاهش داد؟
دكتر مهدوي با بيان اين‌كه درد يكي از مهم‌ترين علائم بيماري است، توضيح مي‌دهد: وقتي نشانه‌ها بروز مي‌كند، بيمار به پزشك مراجعه كرده و از او مي‌خواهد به شيوه‌اي دردش را كاهش دهد، ولي بايد بدانيد كاهش درد به ضرر بيمار است چون در صورتي كه درد از بين برود، بيمار متوجه شرايط نيست و فشار بيشتري به زانو و مفصل وارد مي‌كند. غافل از اين‌كه اين فشار باعث افزايش آسيب‌ديدگي مفصل مي‌شود.
وي براي بهبود درد و كاهش علائم بيماري توصيه مي‌كند: اولين اقدام براي بهبود، كاهش وزن است. همچنين بايد حركاتي را كه موجب ايجاد فشار بر مفصل مي‌شود، كمتر انجام دهيد؛ به عنوان مثال كمتر از پله‌ها بالا و پايين برويد، كمتر پياده‌روي كنيد و بلندكردن اجسام سنگين را نيز كاهش دهيد. همچنين بايد به جاي استفاده از توالت معمولي از توالت فرنگي استفاده كنيد. تقويت عضلات اطراف مفصل نيز مي‌تواند براي كاهش فشار وارد بر مفصل موثر باشد.
دكتر مهدوي با تاكيد بر اهميت كاهش وزن مي‌گويد: ثابت شده است كه به ازاي هر يك كيلوگرم كاهش وزن، حدود 10 برابر فشار وارد بر مفصل كاسته مي‌شود. استفاده از مسكن‌ها و داروهاي كاهش دهنده درد نيز فقط در مواردي توصيه مي‌شود كه درد بيمار به صورت ناگهاني، همراه با تجمع مايع در مفصل و به صورت يك واكنش التهابي ايجاد شده باشد. در غير اين صورت استفاده از اين نوع داروها اصلا توصيه نمي‌شود.
زانو درد پير و جوان نمي‌شناسد
دكتر مهدوي درباره زانو دردهايي كه براي جوانان ايجاد مي‌شود، مي‌گويد: درد مفصل زانو ميان جوانان ممكن است به علل متفاوت ديگري ايجاد شود؛ از جمله اين مسائل مي‌توان به دردي كه مربوط به كشكک زانوست اشاره كرد يا آسيب‌هايي كه طي ورزش‌ها اتفاق مي‌افتد.
وي مي‌افزايد: ورزش‌ها بايد در حدي باشد كه از آسيب ديدن فرد جلوگيري كند و علاوه بر اين نكات ايمني هنگام ورزش نيز رعايت شود. همچنين گرم‌كردن و كسب آمادگي جسماني لازم قبل از انجام ورزش نيز بايد مورد توجه قرار گيرد.
به گفته اين فوق تخصص روماتولوژي، مهم‌ترين نكته براي جلوگيري از آسيب مفصلي ميان جوانان نيز كاهش وزن است و هرگونه افزايش وزن به مفصل فشار وارد مي‌كند.
وي با اشاره به افرادي كه براي كاهش وزن پياده‌روي مي‌كنند، توضيح مي‌دهد: توصيه مي‌شود در شرايطي پياده‌روي كنيد كه ابتدا با استفاده از يك رژيم غذايي مناسب حداقل چند كيلوگرم وزن‌تان كاهش يافته باشد؛ البته اين پياده‌روي هم بايد در شرايط و مكان مناسب و با استفاده از كفش ورزشي انجام شود. بنابراين پياده‌روي براي شروع برنامه كاهش وزن اشتباه است و باعث آسيب‌ديدن مفصل و ايجاد دردهاي مفصلي مي‌شود.
دكتر مهدوي درباره شيوه‌هاي صحيح نشستن و راه رفتن براي كاهش درد زانو توضيح مي‌دهد: از كفش‌هاي پاشنه بلند نبايد استفاده كنيد. همچنين براي پياده‌روي نيز بايد مكاني مناسب انتخاب كنيد؛ سطحي كه شيب نداشته و شن، ريگ و خاك نيز روي آن نباشد. چهارزانو نشستن، چمباتمه زدن و نشستن روي زمين نيز آسيب بيشتري به مفاصل وارد مي‌كند و به همين دليل بهتر است هميشه روي مبل يا صندلي بنشينيد.
به گفته دكتر مهدوي، شناسايي و تشخيص علت اصلي درد زانو وظيفه پزشك است و به همين دليل توصيه مي‌شود حتما در صورت روبه‌رو شدن با هرگونه علامت و دردي ابتدا به پزشك متخصص مراجعه و توصيه‌هاي وي را نيز رعايت كنيد البته هميشه اين نكته را در نظر داشته باشيد كه پيشگيري بهتر از درمان است و از سنين جواني بايد به فكر محافظت از زانوها باشيد.
نيلوفر اسعدي‌بيگي - گروه سلامت