پژوهشگر و مفسر قرآن كريم كشورمان با اشاره به آياتی كه در آنها از مساجد سخن به ميان آمده است، مسجد قبا را به عنوان مسجد طراز اسلامی معرفی كرد و گفت: اولين ويژگی مسجد طراز اسلامی بايد اين باشد كه بر اساس تقوا بنا نهاده شود.

آيت‌الله يعقوب جعفری، مفسر قرآن كريم، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) با اشاره به اينكه در قرآن نام دو مسجد مهم با عنوان ذكر شده است، گفت: مسجدالحرام و مسجدالاقصی مساجدی هستند كه نام آنها در قرآن آمده است و البته چند مرتبه نيز توصيفاتی در مورد چند مسجد از جمله مسجد ضرار و مسجد قبا مطرح شده است.

وی در تبيين اين مسئله كه آيا می‌توان بر اساس آيات قرآن مسجدالاقصی و مسجدالحرام را به عنوان مساجد طراز اسلامی معرفی كرد، گفت: همه مساجد اسلام بايد شبيه به اين مساجد باشند؛ مسجدالاقصی و مسجدالاحرام از پيش از اسلام وجود داشته است، ولی مسجد قبا به عنوان اولين مسجد در اسلام ساخته شده و در آيه 108 سوره توبه در مورد آن آمده است: «لَّمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوَى مِنْ أَوَّلِ یَوْمٍ أَحَقُّ أَن تَقُومَ فِيهِ فِيهِ رِجَالٌ یُحِبُّونَ أَن یَتَطَهَّرُواْ وَاللّهُ یُحِبُّ الْمُطَّهِّرِينَ؛ مسجدى كه از روز نخستين بر پايه تقوا بنا شده سزاوارتر است كه در آن [به نماز] ايستى [و] در آن مردانى‏‌اند كه دوست دارند خود را پاك سازند و خدا كسانى را كه خواهان پاكى‏‌اند دوست مى‏‌دارد» بنابراين اگر بخواهيم معياری برای مساجد اسلامی معرفی كنيم همان مسجد قبا خواهد بود چرا كه خداوند مسجد قبا را به عنوان شايسته‌ترين مسجد معرفی كرده است.

مولف كتاب «سيری در علوم قرآن» مهمترين ويژگی مسجد قبا را بنا نهاده شدن بر اساس تقوا اعلام كرد و گفت: بر همين اساس اولين ويژگی مسجد طراز اسلامی بايد اين باشد كه بر اساس تقوا بنا نهاده شود.

وی ادامه داد: در آيه 107 و 108 سوره توبه به دو نوع مسجد اشاره شده، يعنی در حقيقت دو رويكرد در ساختن مسجد را عنوان كرده است كه مخصوص اين دو مسجد نيستند بلكه در تمام طول تاريخ هم اتفاق افتاده‌اند؛ مسجد ضرار نماينده هر مسجدی است كه بر اساس تقوا ساخته نشده است بلكه با نيت‌های شومی برای ضربه زدن به اسلام ساخته و مسجد قبا نماينده تمام مساجدی است كه اساس آن بر تقواست.

يك مفسر قرآن كريم:
مساجدی كه در آنها برعليه مكتب اهل بيت(ع) و شيعه تبليغ صورت می‌گيرد، مصداق مسجد ضرار هستند
آيت‌الله جعفری با اشاره به اينكه در عصر حاضر هم مساجدی مصداق مسجد ضرار وجود دارد، اظهار كرد: اگر بخواهيم اين مفهوم را تعميم دهيم مساجدی كه در آنها برعليه مكتب اهل بيت(ع) و شيعه تبليغ صورت می‌گيرد، مصداق مسجد ضرار هستند، مساجدی كه امام جمعه‌ها به مكتب اهل بيت(ع) توهين كرده و شيعيان را كافر دانسته، قتل آنها را لازم می‌داند مصداق كامل مسجد ضرار است.

صاحب كتاب «مسلمانان در بستر تاريخ» ادامه داد: مسجد ضرار به اين خاطر ساخته شد كه به مسلمانان ضربه زده و ميانشان تفرقه ايجاد كنند، پس هر مسجدی كه در آن اقداماتی صورت گيرد كه به اتحاد مسلمانان ضربه بزند، مسجد ضرار است. در مقابل اين مسجد خداوند مسجد قبا را معرفی می‌كند كه بر اساس تقوا بنيان شده و هدف از آن ترويج حقيقت و دين اسلام است.

اين مفسر قرآن اظهار كرد: البته مساجدی كه از روی ريا و شهرت‌طلبی ساخته می‌شود را نمی‌توان مسجد ضرار ناميد چرا كه به نيت حمله و ضرر زدن به اسلام ساخته نشده است، بلكه با هدف شهرت‌طلبی فردی ساخته شده است، اين افراد پاداش كمتری نزد خدا دارند، اما اين مساجد مصداق مسجد ضرار نيستند.

صاحب مجلدات تفسير كوثر با اشاره به آيه 18 سوره توبه كه می‌فرمايد «إِنَّمَا یَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلاَةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَلَمْ یَخْشَ إِلاَّ اللّهَ فَعَسَى أُوْلَئِكَ أَن یَكُونُواْ مِنَ الْمُهْتَدِينَ؛ مساجد خدا را تنها كسانى آباد مى‏‌كنند كه به خدا و روز بازپسين ايمان آورده و نماز برپا داشته و زكات داده و جز از خدا نترسيده‏‌اند پس اميد است كه اينان از راه‏‌يافتگان باشند» گفت: خداوند كسی را شايسته ساختن مسجد معرفی می‌كند كه ايمان به خدا و روز قيامت داشته باشد اگر كسی كه مسجد را می‌سازد و تعمير می‌كند ايمان به خدا و روز قيامت داشته باشد و بر اساس ايمان مسجد را بسازد مثل مسجد قبا خداوند آن را تأييد می‌كند.

وی افزود: بنابراين می‌توان از چند نوع مسجد نام برد: يك نوع مساجد مصداق مسجد ضرار است كه در آنجا بر عليه حق حمله می‌كنند و خلاف اسلام تلاش می‌شود؛ مساجد ديگر مساجدی هستند كه در آنها حق و حقيقت گفته می‌شود كه اين مساجد از نوع مسجد قبا هستند يك نوع مساجد ديگر هم هستند كه از روی ريا ساخته شده و يا يك هدف‌های ديگر داشته اما منظور اين نبوده كه پايگاهی برای تخريب احكام الهی باشد كه خداوند به صاحبان چنين تفكری پاداش نمی‌دهد. البته اگر در مسجدی هم كه از روی ريا ساخته شده باشد ترويج دين صورت گيرد خداوند به آن پاداش می‌دهد، هر چند كمتر است.