نگاهي به بخش بهترين انيميشن‌هاي سال و حاشيه‌هاي آن در جايزه سالانه اسکار
در جستجوي تجربه‌هاي تازه
جام جم آنلاين: آكادمي اسكار در هر دوره برگزاري خود سعي مي‌كند تعدادي از نام‌ها و فيلم‌هاي خارجي و غيرانگليسي‌زبان را هم در رشته‌هاي مختلف و اصلي نامزد دريافت جايزه كند.
اين موضوع در مورد انتخاب بهترين انيميشن سال هم صدق مي‌كند و هر سال چند محصول انيميشن غيرآمريكايي در كنار انيميشن‌هاي پرفروش و پرسروصدا، نامزد دريافت جايزه مي‌شود. مطلب تحليلي زير تلاش مي‌كند تا از زاويه تازه‌اي به بحث درباره رشته انيميشن اسكار بپردازد.
بزرگان سینما در رقابت انیمیشن‌ها
منتقدان سينمايي عقيده دارند فرار شخصيت‌هاي محوري قصه فيلم‌هاي سينمايي، هميشه پاداش‌هاي خوبي براي آنها و كارگردانان فيلم‌هايشان دارد. حالا كه چشم‌ها در دنياي سينما به مراسم پيش‌روي اسكار دوخته شده، بخش انيميشن آن اهميت خاصي پيدا كرده و منتقدان و تحليلگران سينمايي درباره آن صحبت‌هاي زيادي مي‌كنند. طبق معمول بحث‌هايي كه مطرح مي‌شود، ديدگاه‌هاي متعدد و متنوعي را پيش مي‌كشد. آنچه امسال اهميت ويژه‌اي پيدا كرده، حضور نام‌ها و فيلم‌هاي مهم در بخش انيميشني اسكار است. از بين 5 فيلم انيميشني كه رقباي اصلي يكديگر در مراسم جوايز اسكار در ماه آينده است، 3 تاي آنها را كمپاني‌هاي بزرگ فيلمسازي تهيه كرده‌اند. منظور فيلم‌هاي «رانگو»، «گربه چكمه‌پوش» و «پانداي كونگ‌فوكار» هستند. 2تاي ديگر «گربه‌اي در پاريس» و رومانس جازگونه كوبايي «چيكو و ريتا» محصولاتي خارجي و غيرآمريكايي به شمار مي‌روند كه به دليل قابليت‌هاي بالاي تكنيكي و موضوعي، توانسته‌اند وارد دور رقابت‌هاي رشته انيميشن اسكار شوند. شركت فيلمسازي جي كيدز/ لوما فيلمز، تهيه‌كننده چيكو و ريتا يك شركت مستقل و كوچك فيلمسازي است كه چند سال است بي‌سروصدا مشغول توليد محصولاتي است كه به صورت آثار موفق و منتقد‌پسند چند سال اخير دنياي سينما درآمده‌اند.
جشنواره‌ای برای انیمیشن
زماني كه چند سال قبل «اريك بكمن» شركت جي كيدز را تاسيس و فعاليت‌هاي هنري خود را شروع كرد، اعتبارگيري از آكادمي اسكار و نامزد شدن در يكي از رشته‌هاي اصلي آن، اصلا جزو برنامه‌ها و كارهاي آن به شمار نمي‌رفت. برعكس، وي فقط در تلاش بود تا دست به توليد يكسري كارتون موفق و غيرمتعارف بزند و امكان نمايش عمومي آن دسته از انيميشن‌هايي را در آمريكاي شمالي فراهم كند كه به صورت معمول، امكان اكران عمومي در اين محل را پيدا نمي‌كند.
اريك بكمن بخوبي مي‌دانست در دنياي عرضه و تقاضا و تسلط كمپاني‌هاي بزرگ فيلمسازي به جريان توزيع و نمايش فيلم‌ها، محصولات مستقل و غيراستوديويي به سختي مي‌توانند راه خود را روي پرده سينماها (آن هم در يك سطح وسيع) پيدا كنند. بكمن در عين حال موسس جشنواره فيلم كودكان ـ كه در شهر نيويورك برگزار مي‌شود ـ نيز هست.
به گفته بكمن: «يك روز صبح كه از خواب بلند شدم، نگاهي به روزنامه‌هاي صبح انداختم و تمامي صفحات آن را به دقت زير و رو كردم. نام تمام فيلم‌هايي را كه سينماهاي نيويورك نمايش مي‌دادند مرور كردم و متوجه شدم در بين 90 تا 100 فيلمي كه روي پرده سينماهاست، فقط يك فيلم براي كودكان و نوجوانان وجود دارد. به نظرم اين يك اشتباه بود و يك جاي كار مي‌لنگيد. چرا فيلمي براي بچه‌ها وجود ندارد و آنها براي تماشاي محصولات خود بايد به كجا بروند؟»
در واكنش به اين مساله بود كه بكمن (كسي كه قبل از آن به عنوان مشاور در يك كمپاني تبليغاتي بين‌المللي كار مي‌كرد) در سال 1997 دست به تاسيس جشنواره فيلم كودكان نيويورك زد. او مي‌خواست وضعيت اكران عمومي فيلم‌هاي كودكان و نوجوانان را تا حدودي سر و سامان بدهد. با اين كار وي يكي از بزرگ‌ترين جشنواره‌هاي فيلم را خلق كرد كه تمركز آن روي قشر كودك و نوجوان است.
استقبال خانواده‌ها از اين جشنواره نشان داد كه هم پدر و مادرها و هم بچه‌ها، به دنبال فيلم‌هايي هستند كه در كنار سرگرم كردن آنها حرف‌هايي هم براي گفتن داشته باشد و آموزش‌هاي فرهنگي، اجتماعي و فردي را به صورت غيرمستقيم و تصويري به آنها ارائه كند. جشنواره فوق هر سال حدود 20 هزار تماشاچي را جذب خود مي‌كند كه رقم بسيار بالايي براي يك جشنواره فيلم كودك و نوجوان به شمار مي‌رود. رسانه‌هاي گروهي مي‌نويسند با وجود سعي و تلاش فراوان بكمن و نمايش هزاران فيلم در اين جشنواره، او هنوز نتوانسته به بسياري از خواسته‌ها و روياهايش جامه عمل بپوشاند. يكي از اين روياها، فراهم كردن شرايط لازم براي اكران عمومي و گسترده اين فيلم‌ها در زنجيره‌هاي سينمايي آمريكاي شمالي است.
تماشاچی بیشتر انگیزه تهیه‌کنندگان
براساس گزارش‌هاي منتشر شده، به استثناي شركت سوني كه تا به حال انيميشن‌هاي مستقلي مثل «تصويرساز» و تعدادي فيلم زنده غيرمتعارف داخلي و بين‌المللي را در سينماهاي آمريكا اكران عمومي كرده، تعداد بسيار اندكي از كمپاني‌ها و شركت‌هاي بزرگ توليد و توزيع فيلم، از خودشان رغبتي براي نمايش عمومي محصولات زنده و انيميشني مستقل و غيرمتعارف خارجي‌زبان در كشور آمريكا نشان مي‌دهند. به همين دليل بود كه بكمن در سال 2009 شركت فيلمسازي جي‌كيدز را تاسيس كرد تا بتواند گنجينه بزرگ بين‌المللي كودك و نوجوان را نجات دهد و خانواده‌هاي آمريكايي را با محصولات مستقل و غيرمتعارف خارجي آشنا كند. زماني كه فيلمي سينمايي با بودجه‌اي محدود و مقبول توليد شود، حتي يك اكران عمومي محدود هم مي‌تواند به فروش آن كمك كند، اما براي تهيه‌كنندگان مستقل سينما، مهم‌ترين نكته جذب بيشتر تماشاچي براي ارتباط‌گيري با فيلم است و نه يك فروش بالا و هيجان‌انگيز.
نكته: منتقدان سينمايي به آن دسته از شركت‌هاي مستقل فيلمسازي كه محصولات غيرمتعارف را تهيه و توزيع مي‌كنند، لقب «پدرخوانده يتيمان» داده‌اند و مي‌گويند آنها با اين كار خود، لطف بزرگي به اين نوع سينما ـ كه بي‌پناه و تنهاست ـ مي‌كنند
در قدم بعدي، شركت جي كيدز فيلم «سيتا آهنگ بلوز را مي‌خواند» را تهيه و توزيع كرد كه نينا پالاي كارگردان آن بود. پس از آزمايشي كه اين شركت با اين دو فيلم انجام داد، جي كيدز خودش را رودرروي نقدهاي بسيار مثبت منتقدان و استقبال بالاي جشنواره‌هاي بين‌المللي ديد. طبيعي است كه چنين چيزي براي دوستداران سينماي مستقل بسيار خوشايند بوده است. در سال 2010 انيميشن اروپايي «راز كل‌ها» اثر تام مور نمايش موفقيت‌آميزي در سينماهاي آمريكا داشت و توانست نامزد دريافت جايزه اسكار بهترين انيميشن سال هم شود. بكمن اين انيميشن را سال 2009 در جشنواره فيلم كودك و نوجوان خود نمايش داد.
منتقدان سينمايي به آن دسته از شركت‌هاي مستقل فيلمسازي كه محصولات غيرمتعارف را تهيه و توزيع مي‌كنند، لقب «پدرخوانده يتيمان» داده‌اند و مي‌گويند آنها با اين كار خود، لطف بزرگي به اين نوع سينما ـ كه بي‌پناه و تنهاست ـ مي‌كنند. شركت جي‌كيدز با چنين تشويق‌هايي، در ماه مارس اقدام به نمايش عمومي «ميا و ميگو» كرد. اين فيلم در سال 2009 جايزه بهترين فيلم انيميشن جوايز فيلم اروپا (ملقب به اسكار اروپايي) را دريافت كرده بود، اما با اين حال، اين انيميشن شانس و فرصت حضور در رقابت‌هاي اسكاري را پيدا نكرد. اواخر سال بود كه جي كيدز امتياز پخش آمريكايي هر دو كارتون گربه‌اي در پاريس و چيكو و ريتا را به دست آورد. چيكو و ريتا،10 فوريه در آمريكا اكران عمومي شد. اين انيميشن تا به حال در چندين جشنواره مهم بين‌المللي به نمايش درآمده و با نقدهاي مثبت منتقدان سينمايي همراه بوده است. قصه فيلم حال و هوايي حماسي دارد و عشق يك پيانيست كوبايي را در سال‌هاي قبل از پيروزي انقلاب سال 1959 كوبا در شهر هاوانا به تصوير مي‌كشد.
ژاك رمي زيرار، تهيه‌كننده گربه‌اي در پاريس (كه تهيه‌كننده «ميا و ميگو» هم بوده است) از مسوولان شركت جي كيدز درخواست كرد بخش‌هايي از اين انيميشن در جريان اكران عمومي يكي از محصولات كارتوني شركت كامپيوتري پيكسار به نمايش درآيد تا تماشاگران علاقه‌مند بهتر و بيشتر در جريان نمايش عمومي قريب‌الوقوع آن قرار گيرند. كساني كه موفق به تماشاي اكران 10 دقيقه از گربه‌اي در پاريس شدند، بشدت شوكه شدند و تبليغات وسيعي براي اكران عمومي آن به راه افتاد. نسخه كامل فيلم اولين بار در جشنواره بين‌المللي فيلم برلين به نمايش درآمد. به گفته مسوولان جشنواره، اين فيلم به صورت پرفروش‌ترين محصول بازار فيلم جشنواره در كل تاريخ آن درآمد. نمايش عمومي فيلم در پاريس با استقبال بالا و گسترده تماشاگران فرانسوي همراه بود و شركت جي كيدز قصد دارد آن را تابستان آينده در سطح وسيعي در آمريكاي شمالي اكران عمومي كند. تحليلگران اقتصادي سينما عقيده دارند اين انيميشن، يكي از كارهاي موفق و پرفروش فصل تابستان خواهد بود.
والت‌دیزنی از نوع ژاپنی
شركت جي كيدز اولين شركت مستقل فيلمسازي و فعال در زمينه توليد فيلم‌هاي انيميشن است كه تا به حال توانسته 3 محصول خود را نامزد دريافت جايزه اسكار كند. به همين دليل بكمن و همكارانش قصد دارند روي توليد و پخش همين نوع از انيميشن‌هاي باكيفيت، دوست داشتني و روشنفكرانه تمركز كنند. تازه‌ترين اقدام هنري اين شركت امضاي قرارداد همكاري مشترك با استوديوي قديمي ژاپني گيبهي است. به اين ترتيب، جي كيدز طي يكي دو سال آينده 13 انيميشن توليد شده توسط اين استوديو را در آمريكا اكران عمومي خواهد كرد. در بين اين فيلم‌ها مي‌توان نام‌هايي معروف مثل «شاهزاده مونونوكه» و «همسايه‌ام نوتورو» را پيدا كرد. يكي از معروف‌ترين انيميشن‌هاي استوديوي گيبهي كه شهرت بين‌المللي دارد «شهر ارواح» ساخته هايائو ميازاكي است كه دوباره توسط شركت جي كيدز در آمريكا اكران عمومي خواهد شد. اين فيلم در ژاپن بيش از 100 ميليون دلار فروش كرد و توانست در سال 2003 اسكار بهترين انيميشن سال را از آن خود كند. از ميازاكي به عنوان والت‌ديزني ژاپن و پدر انيميشن اين كشور آسيايي اسم مي‌برند. كمپاني والت‌ديزني هم در يك اقدام غيرمعمول، طي سال‌هاي قبل 2 انيميشن ديگر ميازاكي «پونيو» و «قلعه متحرك هاول» را در آمريكا پخش عمومي كرده است. هر دو فيلم نامزد دريافت اسكار بهترين انيميشن سال هم بوده‌اند. بكمن بر اين باور است كه بايد از انيماتورهاي بين‌المللي و سينماي انيميشن كشورهاي مختلف حمايت كرد، حالا مي‌خواهد اين انيماتور هنرمند سرشناسي مثل هايائو ميازاكي موسس استوديوي گيبهي باشد يا يك انيماتور ناشناس و تازه‌كار بكمن با لحني كه رضايت از آن هويداست، مي‌گويد: «آنچه ما را به جلو مي‌راند اين است كه فضايي براي سينماي انيميشن در تمام زمينه‌هاي آن فراهم كنيم. ما مي‌دانيم تماشاگران آمريكايي هم مثل تماشاگران ديگر نقاط جهان، نيازمند تماشاي اين‌گونه فيلم‌هاي انيميشن هستند و سعي ما اين است كه زمينه اين كار را براي هر دو طرف فراهم كنيم.»
منبع: ورايتي / ترجمه: كيكاووس زياري