جام جم آنلاين: امروزه اغلب نوزاداني كه متولد مي‌شوند قبل از تولد و زماني كه در شكم مادرانشان هستند، صاحب اتاق‌هاي مستقل و زيبا مي‌شوند اتاق‌هايي با رنگ‌هاي شاد و جذاب كه چشم هر بيننده‌اي را به خود خيره مي‌كنند.
امروزه داشتن اين اتاق‌ها و آماده‌سازي آن براي كودكان به يكي از نيازهاي ضروري خانواده‌هاي جوان تبديل شده است و ديگر كمتر كودكي است كه به محض تولد براي خود اتاق اختصاصي نداشته باشد، تختخواب مستقل، كمد لباس مستقل و انواع اسباب‌بازي‌هايي كه حتي براي سن نوزاد متولد شده مناسب نيست.
داشتن چنين اتاقي به يكي از مستلزمات زندگي امروزي تبديل شده است. ضرورياتي كه در گذشته ميان همه خانواده‌ها به آن توجه نمي‌شد و اصلا جزو ضروريات به حساب نمي‌آ‌مد، اما چيزي كه در حال حاضر با گذشته چندان تفاوتي ندارد خوابيدن كودك كنار پدر و مادر است.
اگر در نسل گذشته به دليل نبود امكانات مالي و تعدد فرزندان امكان فراهم آوردن اتاق خواب مستقل براي نوزاد وجود نداشت و نوزاد به همين خاطر كنار پدر و مادر مي‌خوابيد، ولي امروزه به دليل وابستگي شديد نوزاد به پدر و مادر اين اتفاق صورت مي‌گيرد.
اتفاقي كه از نظر برخي روان‌شناسان تربيتي امري ضروري و از ديدگاه برخي ديگر از روان‌شناسان، روشي كاملا اشتباه است.
مزاياي كنار هم بودن
به اعتقاد روان‌شناسان كودك، خوابيدن كودكان كنار پدر و مادر از دو جنبه مثبت و منفي قابل ارزيابي است.
براساس مطالعات روان‌شناسي نزديك بودن والدين به فرزندان هنگام خواب، سبب تنظيم و تعديل سيستم عصبي نوزاد مي‌شود. از طرفي با پيشگيري از خواب بسيار عميق نوزاد از مرگ ناگهاني آنها جلوگيري مي‌شود.
روان‌شناسان معتقدند در اين شرايط والدين و نوزادان هر دو بهتر مي‌خوابند و به خاطر نزديك بودن والدين به نوزاد، ديگر نياز نيست نوزادان كاملا بيدار شوند و گريه كنند تا پاسخي دريافت كنند.
در مقابل مادران هم خواب بهتري دارند. تحقيقات همچنين نشان مي‌دهد مادراني كه شب‌ها كنار فرزندانشان مي‌خوابند دو برابر مادراني كه جدا از نوزادان‌شان مي‌خوابند به فرزندانشان شير مي‌دهند. در مقابل نوزاداني كه شب‌ها كنار مادرانشان مي‌خوابند، مراقبت و توجه بيشتري دريافت مي‌كنند.
گفته مي‌شود اين توجه پنج برابر بيشتر از زماني است كه نوزاد كنار والدين خود نمي‌خوابد. روان‌شناسان همچنين، معتقدند خواباندن بچه‌ها پيش والدين در درازمدت آثار مثبتي به دنبال دارد كه ازجمله آنها بالا بردن اعتماد به نفس است.
تحقيقات نشان مي‌دهد کودکانی كه از زمان تولد تا پنج سالگي پيش پدر و مادرهاي‌شان خوابيده‌اند، اعتماد به نفس بالاتري داشته و احساس گناه و اضطراب كمتري را تجربه مي‌كنند.
همچنين تحقيقات نشان داده دختربچه‌هايي كه در زمان كودكي نزد والدين‌شان خوابيده‌اند، در بزرگسالي كمتر در مورد ارتباطات فيزيكي خود احساس ناراحتي مي‌كنند.
اين روان‌شناسان معتقدند خوابيدن به همراه والدين، اعتماد، عزت نفس و همچنين صميميت را ارتقا مي‌دهد و همچنين مهارت‌هاي اجتماعي آنها در محيط‌هاي زندگي آينده را بالا مي‌برد.
همچنين اين كودكان نسبت به كودكاني كه تنها مي‌خوابند، بيشتر مورد تحسين معلمان خود قرار مي‌گيرند. در تحقيقي كه اخيرا در انگلستان انجام گرفته، مشخص شد بچه‌هايي كه هيچ وقت در تختخواب پدر و مادرشان نخوابيده‌اند، كنترل‌ناپذيرتر، ناراحت‌تر و كج‌خلق‌تر هستند حتي اين بچه‌ها نسبت به بچه‌هايي كه پيش پدر و مادرشان مي‌خوابند، ترسوتر هستند.
در تحقيق بسيار گسترده ديگري كه روي پنج نژاد مختلف در ايالات متحده آمريكا انجام گرفت، مشخص شد در ميان همه اين گروه‌هاي قومي، افرادي كه شب‌ها پيش هم مي‌خوابند احساس رضايت بيشتري از زندگي دارند. ديگر جنبه‌هاي مثبت اين موضوع به احساس و تصور والدين برمي‌گردد.
خيلي از پدر و مادرهايي كه شب‌ها پيش فرزندان خود مي‌خوابند، احساس مي‌كنند هماهنگي بيشتري با فرزندان خود دارند و حساسيت آنها به نيازهاي فرزندانشان هنگام شب، ميل به پاسخگويي آنان به نيازهاي بچه‌هايشان، در طول روز را افزايش مي‌دهد و رابطه آنها را با فرزندشان قوي‌تر مي‌كند.
خطرات را در نظر بگيريد
در مقابل آخرين شواهد آماري كه از سوي موسسه «پژوهش روي مرگ نوزادان» انجام گرفته، نشان مي‌دهد، خوابيدن والدين و نوزاد در يك تختخواب مشترك عامل حدود نيمي از موارد خواب‌مرگي نوزادان است.
پژوهشگران هشدار دادند اين خطر بويژه در شرايطي كه والدين سيگاري باشند، از داروهاي مسكن و آرام‌بخش استفاده كرده يا خيلي خسته باشند، بسيار بيشتر مي‌شود. در اين ميان نوزادان كوچك‌تر يا كم‌وزن‌تر كه زير 2.5 كيلوگرم هستند بيشتر در معرض خطر قرار مي‌گيرند.
اين متخصصان تاكيد مي‌كنند حتي بدون وجود اين عوامل، ايمن‌ترين محل براي خوابيدن نوزادان در تختخواب خودشان است.
پژوهشگران انگليسي نيز با تحقيق روي اين موضوع تاكيد دارند كه ما بايد به تمام والدين هشدار دهيم راحت‌ترين جا براي خوابيدن آنها، خطرناك‌ترين و ناامن‌ترين جا براي نوزادان‌شان است.
براساس اين پژوهش خواباندن كودكان در تختخواب والدين تبعات رواني زيادي هم دارد كه به همين دليل خانواده‌ها بايد كودك خود را بعد از چندماهگي به تنها خوابيدن عادت دهند، اما در مقابل عده بسياري اعتقاد دارند اين توصيه‌ها تا حدودي جنبه تجاري براي فروش كالاهاي مختلف كشورهاي سرمايه‌داري و صنعتي دارد و نوعي تبليغ براي ترويج مصرف‌گرايي محسوب مي‌شود.
نكته: برخي روان‌شناسان معتقدند کودکانی كه از زمان تولد تا 5 سالگي پيش پدر و مادرهاي‌شان خوابيده‌اند، اعتماد به نفس بالاتري داشته و احساس گناه و اضطراب كمتري را تجربه مي‌كنند
به همين دليل آنها مي‌گويند مادران بايد با توجه به شرايط و نيازهاي فرزندان خود، نسبت به اين موضوع تصميم بگيرند.
نسترن، خانم 30 ساله‌اي است كه مثل بسياري از مادران با مشكل مستقل خواباندن كودك خود روبه‌رو است.
او مي‌گويد: دختر من 10 ماهه است و هر وقت شب‌ها در اتاق خودش تنها مي‌خوابد بعد از يك ساعت با جيغ بيدار مي‌شود و ديگر نمي‌خوابد. نمي‌دانم چه بايد بكنم. همه راه‌ها را امتحان كرده‌ام. مادر جوان ديگري مي‌گويد: دختر من هفت ماهه است و از دو ماهگي در اتاق خودش تنها مي‌خوابد. در طول شب با كوچك‌ترين صدا بيدار مي‌شود، ولي از اين كه مستقل مي‌خوابد خيلي راضي هستم.
خانم جوان ديگري مي‌گويد: من پسرم 9 ماهه است و از چهار ماهگي در اتاق خودش مي‌خوابد، خيلي هم راحت است، شبي دو بار شير مي‌خورد، خيلي از اين شرايط راضي هستم و... خانم ديگري براساس تجربه شخصي‌اش با جدا خواباندن بچه‌ها موافق نيست و مي‌گويد: زماني كه فرزندم يك ساله و در اتاقش تنها خوابيده بود، اما به دليل مشكل تنفسي كه برايش به دليل نحوه خوابيدن پيش آمده بود، اگر يك دقيقه ديرتر مي‌رسيدم بچه‌ام خفه مي‌شد.
او مي‌گويد: به نظرم بايد بچه بزرگ شود و بتواند صحبت كند و خودش بخواهد مستقل شود و از پدر و مادرش جدا شود.
حفظ استقلال كودك
اصغر كيهان‌نيا، روان‌شناس و مشاور خانواده در پاسخ به اين سوال كه كودكان بايد از چه سني در اتاق مستقل بخوابند، مي‌گويد: پيشنهاد ما به خانواده‌ها اين است كه كودك حداكثر دو ماه در اتاق والدين خوابانده شود و بعد از آن به اتاق جداگانه‌اي انتقال يابد.
او در واكنش به تحقيقاتي كه توصيه مي‌كنند به منظور نياز كودك به احساس امنيت، بچه‌ها در اتاق والدين خوابانده شوند، مي‌گويد: معمولا دو ماهي كه توصيه مي‌شود كودكان در اتاق والدين خوابانده شوند، به همين منظور و در جهت قوام گرفتن نوزاد است، اما بعد از آن مي‌توان كودك را در اتاقي نزديك به والدين خواباند تا مراقبت‌هاي لازم از او صورت گيرد و نياز امنيت او هم تامين شود.
كيهان‌نيا نتايج منفي مستقل نكردن اتاق خواب كودك از ماه‌هاي اول را وابسته شدن بيش از حد كودك به والدين مي‌داند و مي‌افزايد: بارها مشاهده شده كه بچه‌هايي كه در اتاق خواب مستقل نخوابيده‌اند، در رفتن به مهدكودك و مدرسه در سنين بالاتر مشكل پيدا كرده‌اند. به گفته او در اين شرايط، بچه‌ها متكي به خود بار نمي‌آيند و توانايي حل مشكلات‌شان را در آينده نخواهند داشت.
توصيه اين مشاور به خانواده‌هايي كه نگراني بيشتري در زمينه مستقل كردن اتاق خواب كودكان خود دارند، اين است كه سعي شود كودك حتي در سنين خردسالي به جاي اتاق پدر و مادر، در اتاق خواهر يا برادرهاي بزرگ‌تر خوابانده شود.
اين كارشناس معتقد است در اين شرايط مستقل كردن كودك در آينده، راحت‌تر صورت خواهد گرفت و از وابستگي بيش از حد او به پدر و مادر جلوگيري مي‌شود. به گفته كيهان‌نيا در اين حالت، احساس استقلال و متكي به خود بودن در كودكان بيشتر تقويت مي‌شود.
اختلاف نظر بين روان‌شناسان
روان‌شناسان كودك در نهايت اصرار براي خوابيدن بچه‌ها در اتاق والدين را يك تمايل افراطي نسبت به فرزندان در بعضي خانواده‌ها مي‌دانند.
آنها معتقدند تا اين حد نگران بودن در مورد بچه‌ها اجازه شكل‌گيري شخصيت مستقل در آنها را نمي‌دهد و باعث مي‌شود بچه‌ها در آينده شخصيتي وابسته پيدا كنند و توانايي رويارويي با مشكلات زندگي را نداشته باشند.
با اين وجود اين روان‌شناسان معتقدند مناسب‌ترين سن براي مستقل كردن اتاق خواب بچه‌ها مي‌تواند حتي تا بالاي چهار سالگي هم ادامه پيدا كند.
آنها اين سن را حداكثر سني مي‌دانند كه بچه‌ها مي‌توانند كنار والدين بخوابند، چرا كه در اين سن هم از لحاظ فيزيكي و هم از لحاظ ارتباطي و عاطفي، شخصيت بچه شكل گرفته است و بچه‌ها خود تمايل به مستقل شدن از والدين را دارند.
مهم‌ترين تاكيد روان‌شناسان كودك اين است كه والدين به هيچ‌وجه در اين زمينه بچه‌هاي خود را با بچه‌هاي ديگر و حتي خواهر و برادرهاي بزرگ‌ترشان مقايسه نكنند، چراكه شخصيت و خصوصيات هر كودكي با كودك ديگر فرق دارد.
آنها مي‌گويند تمايل نشان ندادن بچه‌ها براي مستقل خوابيدن حتي تا 10 سالگي هم جاي نگراني ندارد. آنها معتقدند حس استقلال بايد به طور طبيعي در بچه‌ها رشد پيدا كند نه با فشار و زور والدين.
روان‌شناسان كودك تمايل و اصرار بچه‌ها براي خوابيدن در اتاق والدين را ناشي از يك نياز كاملا طبيعي و ضروري آنها در جوامع صنعتي امروز مي‌دانند كه والدين هر دو شاغلند و در طول روز وقت زيادي براي بودن با فرزند خود ندارند. براي اين دسته از خانواده‌ها كنار والدين بودن بچه‌ها حداقل در موقع خواب تا حدودي جبران‌كننده نقش كمرنگ والدين در طول روز است.
با وجود همه جنبه‌هاي مثبت و منفي كه براي مستقل بودن يا نبودن اتاق خواب فرزندان بيان شد، والديني كه به هر دليلي تمايل دارند فرزندانشان زودتر مستقل شوند، مي‌توانند كارهاي زيادي براي علاقه‌مند كردن آنها به تنها خوابيدن انجام دهند.
روان‌شناسان كودك پيشنهاد مي‌كنند براي ترغيب بچه‌ها به خوابيدن در اتاق شخصي، بايد توجه زيادي به طراحي دكوراسيون اتاق بچه‌ها داشت. به اين شكل كه نه‌تنها از لحاظ رعايت شرايط فيزيكي و وضعيت نور و هوا، بلكه در انتخاب همه وسايل اتاق بچه‌ها هم بايد توجه كافي داشت.
بهترين پيشنهادي كه آنها مي‌دهند نظرخواهي از خود بچه‌ها در اين زمينه است. آنها معتقدند اين بهترين شيوه‌اي است كه والدين مي‌توانند با صبر و حوصله تنها خوابيدن را به يك زمان و فرصت دلپذير براي بچه‌ها تبديل كنند.
مريم بابايي - جام‌جم