به گزارش روابط عمومی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، حجتالاسلام دکترعبدالحسين خسروپناه، رئيس مؤسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ايران، در نشست تخصصی جوامع دينی و چالشهای سكولاريسم با طرح موضوع چيستی جامعه دينی و چگونگی تعامل با جوامع سكولار، عنوان كرد: بحث من در دو بخش خلاصه میشود؛این بحث در دو بخش چیستی جامعه دینی و دوم چگونگی تعامل با جوامع سکولار تبیین می کند و مقصود از جامعه دینی اسلامی و اسلام شیعی است.
خسروپناه با تأكيد بر اينكه جامعه اسلامی شش مؤلفه مهم دارد، اظهار كرد: اولين مؤلفه جامعه دينی توحيد محوری است. شعار پيامبر اسلام(ص) «لا اله الا الله» بود و در قرآن كريم تمام آيات تكوينی و تشريعی به خدای سبحان نسبت داده میشود. اصل دوم در جامعه دينی كرامت انسانی است. در جامعه اسلامی اسلام موجودی ارزشمند است و بايد مورد تكريم قرار گيرد، همانطور كه در آيه قرآن نيز میفرمايد: «و لقد كرمنا بنی آدم و حملناهم فی البر و البحر»
رئيس مؤسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ايران با اشاره به سومين مؤلفه جامعه اسلامی خاطرنشان كرد: جامعه اسلامی جامعهای است كه هم به عقل بها میدهد، هم به وحی، در اين جامعه هم عقل منبع معرفت محسوب میشود و هم وحی، البته منظور از عقل تنها عقل استدلالگر نيست بلكه عقل شهودی را هم شامل میشود.
وی افزود: آخرتگرايی در زندگی دنيوی، ديگر شاخصه جامعه اسلامی است. برطبق روايات اسلامی انسان بايد در اين دنيا زيست كند، آنگونه كه تا ابد میخواهد زندگی كند. از سوی ديگر زندگی دنيوی بايد در چارچوب زندگی اخروی باشد همانگونه كه در حديث اشاره شده كه «الدنيا مزرعة الآخرة» و يا در قرآن میفرمايد: «انا لله و انا اليه راجعون»
خسروپناه عبوديت و بندگی را ديگر مؤلفه جامعه دينی معرفی كرد و افزود: جامعه دينی جامعهای است كه خود را بنده خدا میداند. بندگی و عبوديت هم جنبه فردی دارد و هم جنبه اجتماعی. ممكن است در اجتماعی افراد بنده خدا باشند، اما جامعه خدا را بندگی نكند. در آيه قرآن نيز هدف از خلقت انس و جن بندگی معرفی شده است؛ «ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون»
مؤلف کتاب فلسفه فلسفه اسلامی عنوان كرد: اخلاقگرايی از ديگر مشخصات يك جامعه دينی، اسلامی و شيعی است. در اين ميان اخلاق يكی از مهمترين اصول جامعه دينی و اسلامی بهشمار میآيد، بهطوریكه چهار مرتبه از شخص رسول اكرم(ص) سؤال شد: «ما حقيقة الدين؟»، نبی اكرم(ص) در پاسخ فرمودند: «حسن الخلق».
مولف کتاب نظام معرفتشناسی صدرایی با بيان اينكه اخلاق راه ارتباطی بسيار مهمی است كه میتواند جوامع دينی را با جوامع سكولار پيوند دهد، گفت: هنگامیكه به احاديث مراجعه میكنيم، مشاهده میكنيم كه بر مسائل اخلاقی بسيار تأكيد شده است، بهگونهای كه اين تأكيد در برخورد پيشوايان دين نيز بهخوبی مشاهده میشود. البته بايد توجه داشت كه ضمانت اجرايی ارزشهای اخلاقی اعتقاد به خداست.
وی با بيان اينكه شيعه در اعتقادات خود حسن و قبح افعال را ذاتی و عقلی میداند، اظهار كرد: شيعه اعتقاد دارد فعل انسان جدای از ارزشهای دينی میتواند حسن يا قبيح باشد، مانند عدالت و ظلم. بههمين دليل كه عدالت در ذات خود خوب است خداوند فرموده است: «اعدلوا هو اقرب للتقوی».
مولف کتاب هستیشناسی معرفت عنوان كرد: با نگاهی به احاديث وارده در زمينه اخلاق میتوان به اهميت آن در جامعه پیبرد؛ بهعنوان مثال از امام حسين(ع) نقل شده است كه خوش اخلاقی عبادت است. با اين بيان اگر در سخن گفتن و رفتار ادب رعايت شود، عين عبادت است.
خسروپناه ادامه داد: مردی نزد امام حسين(ع) از شخصی بدگويی میكرد. امام(ع) به او فرمود: ای مرد دست از بدگويی و غيبت بردار، زيرا آن خوراك سگهای دوزخ است. بايد توجه داشت كه شايد جامعهای دينی نباشد اما اصول اخلاقی را رعايت كند، در اين صورت اين جامعه میتواند با جوامع دينی تعامل سازندهای برقرار كند.
رئيس مؤسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ايران در پايان خاطرنشان كرد: بايد تلاش كرد كه جوامع سكولار نفی خدا و ماوراء طبيعت نكنند و اگر حاضر نيستند احكام دين را در جامعه پياده كنند، حداقل ارزشهای اخلاقی را ناديده نگيرند، لذا با اين نگاه بايد اولاً اعتقاد به خدا در جوامع سكولار تقويت شود و ثانياً ارزشهای اخلاقی در جوامع دينی تقويت شود تا از اين طريق ارتباط ميان جوامع دينی و سكولار برقرار شود.