بي شك طي دهه‌هاي اخير بيشتر مردم دنيا با خواص متعددي از گياه افسانه‌اي (غذا و دارويي) سير آشنايي پيدا كرده‌اند كه از جمله اين اثرهاي درماني آن عبارتند از:

 كاهندگي فشار خون، كاهندگي كلسترول خون، كاهندگي قند خون، كاهندگي غلظت خون، ضد‌گرفتگي عروق قلبي و مقوي قلب و...؛ هر چند كه ترديدي در درستي چنين اثراتي براي گياه معجزه آساي سير نيست.  اين گياه همچنين داراي عملكرد مؤثر و اثبات شده ضد‌سرطاني، ضد‌ميكروب قوي عليه باكتري‌هاي بيماريزا، ضد‌انگلي (كرم‌هاي آسكاريس، قلابدار، كرمك) و ريارد يا آميب، ضد‌رماتيسم، ضد‌قارچ (‌آفت دهاني، كچلي، پوستي)، ضد‌سم، مقوي معده و محافظ كبد، ضد‌درد، ضد‌حشره و مقوي ميل جنسي نيز هست.

سير به سبب داشتن اثراتي همچون ضد‌احتقاني، خلط آور، ضد‌اسپاسم، محرك دستگاه ايمني بدن و اثر ضد‌ويروسي از دير باز براي درمان بيماري‌هاي حاد و مزمن عفوني و غيرعفوني ريوي به كار مي‌رود. حكيم ابن سينا از اين گياه براي درمان سل ريوي، آسم مزمن و برونشيت بهره مي‌جسته است.

خاصيت ضد‌ويروسي سير روي چندين نوع ويروس بيماريزاي خطرناك به اثبات رسيده است؛ از جمله آنفلوانزا، تبخال و... . از آنجايي كه اثر ضد‌ويروسي سير ابتدا به سبب اثر گذاري مستقيم تركيبات مؤثره عصاره آن صورت مي‌گيرد  سير قادر خواهد بود به‌طور غيرانتخابي، سويه‌هاي متنوع‌تري از ويروس آنفلوانزا را مورد حمله قرار دهد.بيشتر اين تاثيرات درماني سير، نه تنها در انسان بلكه در دام‌ها و حيوانات خانگي نيز قابل اعمال است.

همگي اين واكنش‌هاي شگفت انگيز درماني سير بر طيف گسترده‌اي از بيماري‌ها، مرهون مواد مؤثره شامل تركيبات گواردي اسانسي (گلي كوزيدهاي سولفوره كه مسئول بوي آن نيز هست)، ويتامين‌ها به‌ويژه نوع C، E و بتاكاروتن و نيز آنزيم‌هايي همچون پراكسيداز، ميروزيناز و گلوكوسينولاز است.

از آنجايي كه خواص اصلي درماني سير مربوط به مواد گوگردي آن است، بنابراين اعمال هرگونه واكنش خارجي همچون حرارت، ترشي و... كه به‌طور مستقيم خود اين مواد گوگردي را نابود سازد، يا به‌طور غيرمستقيم آنزيم‌هاي فعال‌كننده اين تركيبات مؤثره گوگردي را تحت‌تأثير قرار دهد مي‌تواند در كاهش قدرت عملكرد درماني سير مؤثر باشد.

چون مواد مؤثره سير در اثر له شدن و تحولات آنزيمي متعاقب آن روي مواد گوگردي فعال مي‌شود، بنابراين بلعيدن حبه نجويده آن، يا خشك كردن غيراصولي آن مي‌تواند مانع بروز اثر درماني چشمگير گياه شود.

هر چه بوي سير بيشتر باشد، نشان دهنده بيشتر بودن مواد گوگردي آن در نتيجه اثرات به‌مراتب قوي‌تر آن است. مصرف مرتب روزانه حداقل 5-3 گرم سير براي جلوگيري از بروز بيماري‌هاي قلبي – عروقي لازم است. براي تخفيف بوي دهان متعاقب مصرف سير مي‌توان بعداز خوردن آن از گشنيز، جعفري، سيب، برگ كاهوي تازه و يا سكنجبين استفاده كرد.اگر چه اين‌گونه خواص سير كه در بالا گفته شده طي صدها و هزارها سال تجربه حيات بشري،  آزموده و به اثبات رسيده است، ولي در مراكز پژوهشي دانشگاهي معتبر و بزرگ دنيا در 50 سال اخير، بسياري از اين خواص به‌روش‌هاي مدرن به بوته آزمايش و پژوهش گذاشته شده و مهر تاييد گرفته‌اند.

در همين راستا ما نيز به اتفاق گروه همكار در مطالعات تجربي خود در دانشگاه پزشكي تهران تعداد زيادي از خواص قلبي-  عروقي، ضد‌ميكروبي، ويروسي،  قارچي، ضد‌سرطاني، ضد‌رماتيسمي، پوستي و... در قالب پژوهش‌هاي آزمايشگاهي، حيواني و انساني آن‌را آزموده و ادعاهاي منابع طب سنتي درخصوص گياه سير را به اثبات رسانده‌ايم.

البته مي‌توان گفت در زمان اعلام همه‌گير‌ي‌هاي اينچنيني در جهان كه امكان در اختيارگذاري مقادير زيادي داروي توليدي پيشگيري و درمان‌كننده براي خيل بزرگ جمعيت جهاني آن هم در مدت كوتاه عملا ميسر نيست، مي‌توان با مراجعه به ذخاير دانش كهن كه حاصل تجربيات گرانقدر بشري طي قرون و اعصار است و توصيه آن از طريق رسانه‌ها از بعد فاجعه آميز اين‌گونه رخدادها كاست.

لازم به ذكر است از ديگر فرآورده‌هاي طبيعي مؤثر در بيماري‌ آنفلوانزا، گياهان آويشن و زنجبيل و دارچين و نيز عسل طبيعي است.

 

  دكتر محمدرضا نياكان لاهيجي