سودان از پهناورترين كشورهاي آفريقايي در سال 1956 ميلادي استقلال خود را اعلام كرد از سال 1899 ميلادي اداره امور سودان به عهده دو كشور مصر و انگليس گذاشته شد اما در مدتي كوتاه انگلستان سودان را مسمره خود كرد سرانجام در نيمه دوم قرن بيستم ميلادي با مبارزات مستمر مردم سودان با نيروهاي بيگانه اين كشور به استقلال رسيد و حكومت جمهوري در آن برقرار شد در خور توجه است كه سودان در اوايل قرن نوزدهم ميلادي از مراكز مهم داد وستد برده ، و كانون فعاليت برده دارن غرب بشمار ميرفت.
سودان به لحاظ وسعت، بزگترين كشور افريقائى و حتى جهان اسلام مى باشد كه 2500000 كيلومتر مربع وسعت دارد. گرچه بخش هايى از آن در افريقاى شمال شرقى قرار دارد ولى به لحاظ گسترش زياد در صحراى مركزى افريقا، جزو نقاط مركزى افريقا مطالعه مى شود.
سودان در شمال شرقى با درياى سرخ ارتباط دارد. و 8 كشور يعنى مصر، ليبى، چاد، افريقاى مركزى زئير، اوگاندا، كنيا و اتيوپى با آن مرز مشترك دارند. بخش وسيعى از آن را دشت هاى بزرگى تشكيل مى دهد كه توسط رود نيل و شعبات آن آبيارى مى شود. نواحى شمالى سودان توسط دره وسيع رودخانه نيل به دو بخش شرقى و غربى تقسيم مى گردد، دو شاخه نيل در خارطوم، پايتخت سودان بهم مى پيوندد. در اراضى نسبتا مرتفع غربى سودان، توده هاى آتشفشانى جبل مارا قرار دارد. آب و هواى سودان گرم و خشك است.
تا چندين قرن قبل از ميلاد، سودان شمالى توسط مصريان اداره شد ولى آنان در قرن 15م سودان را ترك نمودند. در قرن پانزدهم ميلادى با تصرف بخش هايى از سودان توسط مسلمين، اسلام در اين كشور راه يافت. از اوايل قرن نوزدهم براى بار دوم، مصريان جهت دست يافتن به طلا، نواحى شمال سودان را به تصرف خود درآوردند از نيمه دوم قرن نوزدهم سودان، تحت سيطره انگلستان قرار گرفت. در اين زمان مسلمانان بر عليه سلطه گران انگيسى قيام نمودند و رهبرى اين جنبش رارمحمد احمد بن عبدالله معروف به مهدى سودانى به عهده داشت. در اين قيام خونين، انگليسى ها تار و مار شده و گوردون فرمانده انگليسى و تعداد بسيار زيادى انگليسى ديگر به قتل رسيدند. مهدى سودانى پس از اخراج انگليسى ها و بدست آوردن بخشى از سرزمين سودان، اقدام به تاسيس دولت نمود و اقتدارى يافت. اما استعمار شوم كه زخم خورده بود، با لشكرى فراوان و پس از جنگ هاى خونين، قيام مهدى سودانى را سركوب و طرفدارانش را قتل عام نمود. اين لشگر كه متشكل از قواى مصر و انگلستان توسطكيچنر انگليسى رهبرى مى شد. پيروان مهدى سودانى در ام دورمان از نيروهاى مهاجم شكست خوردند و انگليسى ها پس از اين پيروزى به پيشروى خود ادامه داده اما ناگهان با قواى فرانسوى مواجه شدند و در محلى بنام «فاشودا» دو نيرو مقابل هم قرار گرفته و به صف آرايى پرداختند ولى نبردى صورت نگرفت و پس از يك بحران و جنگ سياسى، با مصالحه طرفين جريان فاشودا به پايان رسيد. در سال 1899م قراردادى ميان مصر و انگلستان منعقد شد كه به موجب آن اداره امور سودان به هر دو كشور واگذار شد و بدين گونه سودان تحت استعمار در آمد. در سالهاى 1924م سودان مستقل شد و به ضويت سازمان ملل درآمد و حكومت ان جمهورى اعلام شد ولى طولى نكشيد كه در سال 1958م نظاميان به رهبرى ژنرال ابراهيم عبود كودتا كرده و قدرت را در دست گرفتند از آن تاريخ سودان كمتر روى آرامش و امنيت را ديده است. كودتاى سال 1985م به اختناق 16 ساله جعفر نميرى پايان داد و حكومت جديد تغييراتى در سياست سودان ايجاد نمود و از جمله روابط ايران و سودان بهبود يافت. پس از صادق المهدى، سرهنگ عمرالبشير روى كار آمد و هم اكنون قدرت در دست نظاميان است. سودان 18 استان دارد كه 6 استان جنوبى آن بصورت خود مختار اداره مى شود.
سودان 27792000 نفر سكنه دارد كه 30% آن در شهرها زندگى مى كنند. رشد سالانه آن 8/3% و تراكم نسبى 1/11 و بعد خانوار 3/5 و ميانگين سنى 6/22 سال مى باشد. (13) 80% مردم از نژاد سامى (عرب) و 20% بقيه سياه پوستند، زبان رسمى و خط رايج عربى است. 72% مسلمان و بقيه مسيحى و بت پرستند.
سودان پس از استقلال، شاهد درگيرى هاى فراوانى بوده و يكى از كشورهاى پركودتاى افريقا مى باشد. مدتها است كه شورشيان جنوب به رهبرى سرهنگ گارانگ با دولت مركزى درگيرند كه از نتايج تاسف بار آن، آواره شدن هزاران مسلمان و قحطى و گرسنگى در سودان مى باشد. از 5 ميليون سكنه جنوب اين كشور هم اكنون يك ميليون نفر با خطر مرگ ناشى از گرسنگى روبرو هستند. قربانيان قحطى جنوب سودان دفن نمى شوند و متاسفانه خوراك لاشخورها و كركس ها مى باشند. هجوم آوارگان بسيارى از روستاهاى نيمه جنوبى سودان را منزلگاه افراد گرسنه و قحطى زده وبيخانمان نموده است و گاهى سكنه آنان را به 3 تا 4 برابر افزايش داده است. شورشيان جنوب، جلو كمك هاى غذايى سازمان ملل را گرفته و به غارت آن مى پردازند آوارگان نيز بدليل قرار گرفتن در بين شورشيان و نيروهاى دولتى وضع خطرناكى دارند. آوارگان گرسنه كه بسيار ضعيف شده اند و كمتر رمقى دارند در صفوفى به انتظار دريافت غذاى يونيمكس به سر مى برند اما اين غذا براى همه وجود ندارد و تنها عده اى بدان دست مى يابند.
سودان با وجود آنكه اراضى حاصلخيزى دارد و زمانى انبار مواد غذايى جهان سوم به شمار مى آمد در حال حاضر كشورى است عقب مانده و جزو ده كشور فقير دنياست. وابستگى اين كشور به كمك هاى خارجى و خريدهاى نظامى، كودتاهاى پى در پى و نبردهاى درون مرزى، تورم را در سودان به 200% رسانيده است.
80% مردم به كشاورزى و گله دارى مشغولند و توليد پنبه 60% صادرات آن را تشكيل مى دهد. بزرگترين مزارع پنبه جهان در حوالى خارطوم مركز حكومت سودان واقع است. مس، طلا و آهن از ذخائر معدنى سودان بوده و در سال 1973م اين كشور در سواحل درياى سرخ نفت كشف نمود. متاسفانه بهترين معادن در اخيتار شورشيان گارانگ قرار دارد. واحد پول سودان ليره (پوند) است كه به عربى جينه نام دارد كه با 100 پياستر برابر است.