نگاه جام‌جم آنلاين به كاركردهاي مثبت تلويزيون
تربيت كودكان، والدين و تلويزيون
جام جم آنلاين: بي گمان، نحوه برقراري ارتباط و تعامل سازنده بزرگسالان با كودكان، هنري است كه همه والدين ندارند، ‌اما اين يك هنر كاملا اكتسابي است كه مي توان با صرف اندكي وقت و حوصله، ‌آن را به خوبي آموخت و در زندگي خانوادگي به كار بست.يكي از عمده دغدغه هاي والدين در خصوص نحوه تربيت كودكان، به مساله تلويزيون بر مي‌گردد.كودك با ديدن نقش هاي هر يك از اعضاي خانواده در صفحه تلويزيون، با نقشي كه قرار است خودش در زندگي خانواده اش بازي كند، آگاه تر از قبل شده و براي پذيرش اين نقش آماده تر مي شود.
فاطمه قويمي، روانشناس و پژوهشگر مسائل كودكان با نگارش دو مقاله علمي در حوزه كودكان، راه هاي عملي ارتباط موثر والدين با فرزندان را تشريح كرده است كه «جام جم آنلاين» با نگاهي اجمالي به محتواي اين پژوهش ها، به معرفي اصولي ترين شيوه هاي تربيتي خردسالان خانواده ها مي پردازد.

انواع والدين بر حسب نحوه برخورد با كودكان

مطابق تحقيقات قويمي، والدين بر اساس اينكه چه ميزان از قاطعيت و محبت را در ارتباط با كودكان خودشان نشان مي دهند، به چهار دسته تقسيم مي شوند.

دسته اول، والديني هستند كه قاطع و محبت كننده هستند. اين دسته از والدين با وجود قاطعيت در كلام و رفتار، محبت و صميميت زيادي را هم به فرزندانشان منتقل مي كنند.

والدين قاطع و محبت كننده، تسليم مطلق خواسته هاي كودكانشان نمي شوند و به نيازهاي كودك به صورت متعادل توجه دارند.

"لوس بار نيامدن كودك" يكي از خروجي هاي مهم اين گونه از تربيت والدين است.

دسته دوم، والدين قاطع و طرد كننده هستند. اين دسته از والدين باوجود آنكه در كلام و رفتارشان قاطعيت دارند اما محبت و صميميتي در آن ها ديده نمي شود.

سختگيري و خشونت زياد اين دسته از والدين موجب مي شود كه اين كودكان، يا همچون والدينشان سرد و خشن بار بيايند و يا اينكه به شدت نيازمند محبت مي شوند.

دسته سوم، والدين با محبت و فاقد قاطعيت هستند. پدر و مادرهايي با اين سبك رفتاري، به سرعت تسليم خواسته هاي كودكانشان مي شوند.

"لوس بار آمدن" را مي توان از محصول طبيعي اين مدل تربيتي برشمرد.

گونه آخر از والدين، پدر و مادرهايي هستند كه نه قاطعيت دارند و نه به فرزند خود محبت كافي دارند.

"والدين فاقد قاطعيت و طرد كننده" كودك را به حال خود رها مي كنند و هيچ توجهي به خواسته هاي جسمي و عاطفي فرزندانشان ندارند.

"سالمترين فرزندان را گروه والدين قاطع با محبت پرورش مي دهند. اين دسته از كودكان، اعتماد به نفس بالايي داند و قدرت منطق و استدلال آنها در كنار تامين شدن نيازهاي عاطفي شان رشد پيدا مي كند."

چند توصيه تربيتي براي ارتباط موثر با كودك

بي شك، اساسي ترين بخش ارتباط با كودك از طريق زبان و گفتار است. كودك با الگو گرفتن از سخنان والدين، ارتباط رباني را ابتدا از طريق پدر و مادر مي آموزد. به همين دليل والدين بايد از بكاربردن واژه ها، اصطلاحات و تلفظ كودكانه خودداري كنند.

والدين نبايد با گول زدن كودك به خاطر آرام شدن موقت فرزندشان و يا از تنبيه كردن، براي فرونشاندن خشم و ناراحتي خود استفاده كنند.

"خواسته هايي را كه شما دلايل منطقي براي رد آنها داريد با قاطعيت رد كنيد. در غير اين صورت اگر قرار است رفتاري را با اصرار كودك، تسليم شده و انجام دهيد، بدون اصرار او در همان مرحله اول خواستن انجام دهيد."

رابطه تلويزيون با كودك و نوجوان

يكي از عمده دغدغه هاي والدين در خصوص نحوه تربيت كودكان، به مساله تلويزيون بر مي گردد.

ترس از اين كه كودك، اكثر اوقاتش را به تماشاي تلويزيون بگذراند، بسياري از والدين را مضطرب مي كند.

اما بايد توجه داشت كه تلويزيون هم مثل همه اختراعات بشر، كاركردهاي مثبت، منفي و يا اثري خنثي دارد.

بايد در نظر داشت كه كودكان به دو صورت منفعل و فعال با تلويزيون برخورد مي كنند. در واقع، گزينشي برخورد كردن با برنامه هاي تلويزيون با بالا رفتن سن كودكان رابطه مستقيم دارد.

سن 2 و نيم سالگي را به عنوان ميانگين سن تماشاي منظم تلويزيون در كودكان مي دانند و در سن 6 سالگي نيز دلبستگي با تلويزيون در كودك، تشديد مي شود.


كاركردهاي مثبت تلويزيون براي كودكان

جداي از اين كه افراط در تماشاي تلويزيون مي تواند كودك را به يك وابسته صرف تبديل كند اما براي اين جعبه جادويي مي توان كاركردهاي مثبت متعددي نيز برشمرد.

بديهي ترين كاركرد مثبت تلويزيون براي كودكان، پر شدن اوقات فراغت آنهاست. فعاليت اصلي كودك پيش از مدرسه، بازي كردن است و پس از مدرسه به درس خواندن تبديل مي شود.

البته بازي و درس نمي تواند همواره زمان هاي خالي كودك را با توجه به حس تنوع پذيري كودكان پر كند، در چنين شرايطي تلويزيون نقش پر كردن اوقات فراغت را به بهترين نحو بازي مي كند.

كاركرد بعدي تلويزيون را بايد در اجتماعي شدن كودكان جستجو كرد. كودك از طريق تلويزيون درباره زندگي خود، نحوه رفتار در شرايط مختلف و چگونگي برخورد با مشكلات، نكات برجسته اي مي آموزد.

همچنين، كودك از طريق تلويزيون، نقش جنسيتي خود را بهتر درك مي كند. يعني با وجود اين كه زمان 18 ماهگي تا سه سالگي را دوره درك جنسيت كودك مي دانند، همين دوره سني، تقريبا مصادف با زماني است كه كودك به طور منظم به تماشاي تلويزيون مي پردازد.

حتي تلويزيون مي تواند يك بينش خاص به كودكان بدهد كه آنها را براي انتخاب شغل در آينده كمك كند. زيرا تلويزيون اين قدرت را دارد كه مشاغل مختلف را از طريق صفحه تلويزيون به كودكان معرفي كند.

بالا رفتن معلومات عمومي و پذيرش نقش خانوادگي، از ديگر مزاياي تماشاي تلويزيون براي كودكان است.

كودك با ديدن نقش هاي هر يك از اعضاي خانواده در صفحه تلويزيون، با نقشي كه قرار است خودش در زندگي خانواده اش بازي كند، آگاه تر از قبل شده و براي پذيرش اين نقش آماده تر مي شود.

امين جلالوند – خبرنگار جام جم آنلاين