کتاب «مولانا جلال‌الدین» نوشته عبدالباقی گولپینارلی، مولوی‌شناس ترک و با ترجمه توفیق سبحانی با همکاری موسسه فرهنگی اکو و از سوی انتشارات کتاب پارسه منتشر شد.
به گزارش خبرنگار مهر، درباره زندگی، اندیشه و آثار مولانا جلال‌الدین رومی چندین اثر برجا مانده که قدیمی‌ترین آنها از پسر وی بهاءالدین محمد معروف به سلطان ولد به نام ابتدانامه یا ولدنامه است. رساله سپهسالار از فریدون احمد سپهسالار دومین آنهاست.
استاد بدیع‌الزمان فروزانفر نیز در سال 1315 هجری شمسی کتابی به نام زندگانی مولانا جلال‌الدین محمد مشهور به مولوی تدوین و چاپ کرد که همواره مورد توجه محققان و علاقه‌مندان بوده است. مرحوم عبدالباقی گولپینارلی مولوی‌شناس برجسته ترک نیز در سال 1951 یعنی 15 سال بعد از مرحوم فروزانفر کتاب مولانا جلال الدین را منتشر کرد.
گولپینارلی در سال 1982 بدرود حیات گفت، اما در زمان حیاتش، توفیق سبحانی، توفیق دیدار وی را پیدا کرد و درباره این کتاب و زندگی مولانا با او به گفتگو نشست. سبحانی در ترجمه این کتاب به نسخ خطی کتابخانه‌های ترکیه که گولپینارلی به آنها استناد کرده بود، مراجعه کرده و ترجمه‌ها و منابع دیگر را نیز کاویده است.
کتاب «مولانا جلال‌الدین» از چهار بخش کلی تشکیل شده است که اوضاع سیاسی، اجتماعی و علمی زمانه مولانا، مهاجرت‌های او، ارتباط‌هایش با شمس، شناخت طریقت‌ها، شهادت شمس، دوران آرامش در حیات مولانا، مولانا و حسام‌الدین چلبی، بیماری و مرگ مولانا، زهد و تصوف و فتوت در اسلام، مفاهیمی چون هستی و یگانگی و وجود و سلوک، شعر از دیدگاه مولانا و ویژگیهای مولانا و آثارش را دربرمی‌گیرد.
این کتاب با مقدمه‌ای از طرف مؤسسه فرهنگی اکو که در انتشار کتاب همکاری داشته، آغاز می‌شود. فصل اول یا پیش‌گفتار به شرح زمانه و روزگار مولوی، مقالات سیدبرهان‌الدین محقق ترمذی، مقالات شمس تبریزی، آثار مولانا، آثار سلطان ولد و منابع مربوط به مولانا اختصاص دارد.
فصل دوم که «زندگی مولانا» نام دارد، با این پرسش شروع می‌شود که آیا بهاءالدین اولاد ابوبکر است؟ و سپس مهاجرت جلال‌الدین از بلخ به قونیه را بررسی می‌کند. فصل سوم شامل تحصیل و سلوک مولانا، مولانا و شمس تبریزی، شمس پیرو کدام طریقت بود، زندگی شمس در قونیه و عزیمت او به شام، دومین نزول شمس به قونیه، شهادت شمس، مسأله بدرالدین گهرتاش و خاندان شمس می‌شود.
فصل چهارم «دوران آرامش در حیات مولانا» نام دارد. فصل پنجم که «دوره کمال در حیات مولانا» نامیده شده، به مولانا و حسام‌الدین چلبی و تقریر مثنوی می‌پردازد. فصل ششم که وفات مولانا را دربرمی‌گیرد، همه چیز را درباره واپسین روزهای حیات و بیماری مولانا، تدفین و فرزندان او بازگفته است.
این کتاب در بخش دوم به مقوله تصوف و مقامات سلوک و مراتب یقین می‌پردازد و بخش سوم هم تحول در مولانا و ویژگیهای او را آورده و درباره روابط این شاعر و معاصرانش مطالبی مفصل نوشته است. بخش چهارم نیز به «شعر از دیدگاه مولانا» و آثار او پرداخته است.
کتاب «مولانا جلال‌الدین» در 464 صفحه در شمارگان 2200 نسخه و با بهای 9900 تومان از سوی انتشارات کتاب پارسه عرضه شده و مقدمه چاپ‌های قبلی کتاب و مروری بر زندگانی عبدالباقی گولپینارلی را هم در آغاز خود دارد.