جام جم آنلاين: با آخرين پنجه افكني دولت با ديوان عدالت اداري،‌ فعلا قهوه خانه ها از تيررس قانون جامع كنترل دخانيات خارج شده اند و در نتيجه طي روزهاي اخير، دوباره استعمال قليان در قهوه خانه ها آزاد شد. از اولین اقدام جدی دولت برای جمع آوری قلیان ها تا به امروز، نزدیک به چهار سال گذشته است. در طی این مدت نيز هر روز شاهد واکنش ها و اظهار نظرهای مختلفی از سوی مسوولان ذیربط بوده ایم.
تهدید به جمع آوری و سپس آزاد گذاشتن دوباره استعمال قلیان در قهوه خانه ها، به داستان تکراری این روزها بدل شده است. به گونه اي كه در چند روز گذشته و در آخرين اقدام موازي، شاهد بوديم كه مصوبه جديد دولت، راي ديوان عدالت اداري را نقض كرد و در واقع، اين بار قليان به طور رسمي و قانوني، ميخش را محكم تر بر زمين قهوه خانه ها كوبيد.

از اولین اقدام جدی دولت برای جمع آوری قلیان ها تا به امروز، نزدیک به چهار سال گذشته است. درطی این مدت نيز هر روز شاهد واکنش ها و اظهار نظرهای مختلفی از سوی مسوولان ذیربط بوده ایم.

مخالفان مصوبه جديد دولت از معضلات اجتماعی و بیماری های جسمی ناشی از استعمال قلیان سخن می گویند اما موافقان معتقدند که جمع آوری قلیان از قهوه خانه ها، تاثيري در كاهش مصرف توتون و تنباكو نخواهد داشت. آن ها بر این باورند که حذف قلیان از قهوه خانه ها، تنها موجب می شود افرادی که از راه فروش یا عرضه قلیان امرار معاش می کنند، به خیل بیکاران کشور اضافه شوند.
در حقیقت، این گزارش نگاهی است بی طرفانه به استدلال هایی که هر دو گروه موافق و مخالف مصوبه جديد دولت در خصوص آزادسازي قليان در قهوه خانه ها مطرح كرده اند و قضاوت نهایی درباره اين گزارش نیزمثل همیشه با مخاطبان فهيم «جام جم آنلاين» خواهد بود.



با حذف قلیان، هزاران سرپرست خانواده بیکار می شوند

عباس علایی، رئیس اتحادیه قهوه خانه های سنتی استان تهران در گفتگو با خبرنگار جام جم آنلاين ضمن دفاع محكم از آزاد شدن مجدد قليان در قهوه خانه ها و ابراز خشنودي از مصوبه جديد دولت، عنوان كرد: در هرجای دنیا هم که نگاه کنید، همواره یک سری مکان های خاص را برای افراد دخانی در اداره ها و دیگر ساختمان های عمومی تعیین می کنند که مخصوص استعمال دخانیات است. در کشور ما هم قهوه خانه های سنتی همان نقش را دارند.

"حرف من این است که اگر قلیان ها باید از قهوه خانه ها جمع شود، پس چرا شرکت های دخانیات در داخل کشوربه تولید توتون و تنباکو می پردازند و حتی از صادرات توتون هم صحبت می کنند! "

وي با تاكيد بر اين كه به هیچ وجه اهل كشيدن قليان نيست، ادامه داد: قلیان بخشی از فرهنگ کهن ایرانی است که قدمتی بیش از 800 سال دارد. به نظرم صحبت از جمع آوری قلیان در قهوه خانه ها، بحث درستی نیست. اگر واقعا می خواهیم قلیان را از زندگی مردم حذف کنیم ابتدا باید در بین جوانان فرهنگ سازی کنیم وگرنه با اجبار نمی توان یک عادت را از ذهن مردم پاک کرد.

"آخر کسی را که به زور به قهوه خانه نمی برند و اگر مسوولان می خواهند که مردم قلیان نکشند، راهش اطلاع رسانی صحیح و فرهنگ سازی است."
علایی، حذف قلیان از قهوه خانه ها را مساوی با بیکارشدن هزاران سرپرست خانواده دانست و تصريح كرد: شما فکرش را بکنید که درحال حاضر، حداقل دو میلیون نفر در کشور ما به طور مستقیم یا غیر مستقیم ازقلیان، نان می خورند. حتی در برخی از قهوه خانه های کشور شاهد هستیم که نزدیک به 150 کارگر در یک مجموعه کار می کنند.

" اگر قلیان را از قهوه خانه ها حذف کنیم، مطمئن باشيد صاحب قهوه خانه، کارگرقهوه خانه، فروشنده تنباکو، فروشنده قلیان، پیک موتوری، چای فروش و صدها هزار نفر که شغلشان به نوعی به قلیان مربوط است، از کار بیکار می شوند."

رییس اتحادیه قهوه خانه های سنتی استان تهران، با بیان این که هیچ جایگزینی برای قلیان در قهوه خانه ها وجود ندارد، اظهار داشت: عده ای می گویند که باید یک جایگزین مناسب برای قلیان پیدا کنیم اما واقعا هیچ جایگزینی نمی توان برای قلیان در قهوه خانه ها پیدا کرد. استعمال قلیان، منع شرعی ندارد و برخورد فیزیکی برای جمع آوری قلیان هم که جواب نمی دهد.

اگر قلیان را از قهوه خانه ها حذف کنیم، مطمئن باشيد صاحب قهوه خانه، کارگرقهوه خانه، فروشنده تنباکو، فروشنده قلیان، پیک موتوری، چای فروش و صدها هزار نفر که شغل شان به نوعی به قلیان مربوط است، از کار بیکار می شوند"برخلاف تبلیغات منفی که متاسفانه گاه در گوشه و کنار دیده می شود، قهوه خانه داران انسان های بی سواد یا طرد شده از جامعه نیستند بلکه آن ها انسان های شریف و زحمتکشی هستند که هیچ فشار مالی هم به دولت وارد نمی کنند و با تمام توان، بارمعیشت خانواده هایشان را به دوش گرفته اند."

درچهاردیواری قهوه خانه ها، راحت تریم!

دودهای سفید را به شکل دایره های ممتد و اشکال گوناگون از دهانش بیرون می دهد و دوستانش مثل بمب صوتی از خنده منفجر می شوند. همه تشویقش می کنند و ازاو می خواهند دوباره این کار را انجام دهد.

ابتدا ناز و عشوه ای می آید و بالاخره قبول می کند که شلنگ قلیان دو سیب را مدیریت کرده و بازی دود را برای خنده رفقا تکرار کند.

وقتی نزدیک اش می شوم و می گویم خبرنگارم، بلافاصله گارد می گیرد و با لحن قهوه خانه ای می گوید : داداش! نکنه اومدی به همین نیمچه تفریح ما گیر بدی؟

فرکانس صدایش را کپی می کنم و با لحنی مشابه می گویم: نه داداش. من چیکارم که گیر بدم؟ این جا رئیس تویی و ماییم که مهمون ناخونده ایم.

لبخندی نثارم می کند و گویی از این تعارفم، حسابی هض برده است. "مهمون چیه رفیق. صاحب خونه ای. غلام ادبتم."

بلافاصله به شاگرد قهوه خانه ای با لحنی شدید و سنگین دستور می دهد: واسه این خبرنگاره قلیون بیار به حساب من. سبک بذار. آقا تازه کاره!

هرچه اصرار می کنم که فقط آمده ام حرف بزنیم، مدام آن را پای تعارف ام می گذارد وبالاخره قلیان سبک من آماده قل قل کردن می شود.

سعید حجتي، سن و سالش از عدد 20 هم تجاوز نمی کند و پشت سر هم ذغال های روی قلیان را می چرخاند تا به قول خودش بهتر کام بدهد.

مي پرسم شنيده اي كه ديگر قليان كشيدن در قهوه خانه ها كاملا آزاد و قانوني شده است، كمي تعجب مي كند و با چشم هاي گرد شده مي پرسد: يعني چي؟ مگرقبلا آزاد نبود؟
"من با آزاد و غير آزاد شدن قليان كار ندارم. خلاف كه نكرديم. قليان را همه مي كشند."

کمی که صمیمی می شویم می پرسم: نکند همیشه خدا اینجایی؟ بازدمش را بیرون می دهد و با همان لحن قبلی اش می گوید: بیشتر به وقت و حسش ربط داره. من که دیپلم ردی ام و باید واحدهایم را پاس کنم. اینجا که می آیم فقط می خواهم یک کم از حال و هوای درس و مدرسه بیرون بیایم.

می گویم كه اصلا انصافا درس هم می خوانی؟ زیر خنده می زند و صادقانه می گوید: وجدانا درس خوان اونجوری نیستم ولی تا حالا شاگرد تنبل کلاس هم نبودم. قلیون کشیدن بیشتر برایم یک جورتفریح سالم و شاید نوعی وقت تلف کردن حلاله! امثال شماها در اینترنت و کامپیوتر، اوقات فراغتتان را می گذرانید و با این جور چیزا رفقایتان را پیدا می کنید ولی ما درچهاردیواری قهوه خانه ها، راحت تریم!

شما فکر کنید اگر همین قليان و قهوه خانه هاهم نباشد، دیگر کمتر جایی باقی می ماند که یک جوان ایرانی بتواند در آن لحظاتی شاد را سپری کند. کمی آن طرف تر و بر روی یکی از میزهای قهوه خانه، 6 پسرنوجوان به یک بلوتوث موبایل گوش می کنند و چند نفر از آن ها از شدت خنده برروی صندلی های رنگ و رو رفته ی قهوه خانه پخش می شوند.

روی میزی دیگر چهار جوان هم سن و سال شطرنج بازی می کنند و هر کسی هم که از راه می رسد برای حرکت های بعدی به رفیقش مشاوره می دهد! یک گروه سه نفره هم به نوبت برای همدیگر لطیفه تعریف می کنند و مسابقه شان تازه گل گرفته است.

صاحب كهنسال این قهوه خانه در یکی از مناطق جنوب تهران می گوید: به نظر من این جا یک مکان تاریخی است که فرهنگ ایرانی را زنده نگه داشته است. حتی شنیده ام که بسیاری از متفکران و شعرای قدیمی ایران هم در گذشته، قلیان کشیده اند و به نظرم اگر در مصرفش زیاده روی نکنند و همه وقت شان را پای قلیان نگذارند، قلیان تاثیربدی درآینده جوان نخواهد داشت.


"شما فکر کنید اگر همین قليان و قهوه خانه ها هم نباشد، دیگر کمتر جایی باقی می ماند که یک جوان ایرانی بتواند در آن لحظاتی شاد را سپری کند. بماند که بارها شده است که از ورود افراد معتاد به قهوه خانه جلو گیری کرده ام و به هیچ کسی هم اجازه هیچ حرکت زشت و خلاف ادب را در این مکان نمی دهم."



قلیان؛ زنگ خطری خاموش برای بنیان خانواده ها

دكترحميد شاكري زاده، كارشناس علوم اجتماعي در گفتگو با خبرنگار ما معتقد است که اثرات زیانبار اجتماعی و ذهنی قلیان، تا سال های سال در درون لایه های مختلف جامعه باقی می ماند و فرد را به یک وابسته کامل تبدیل می کند.

" گاه نوجوان در سنین 15 یا 16 سالگی با خانواده اش قلیان می کشد و بسیاری از خانواده ها نه تنها او را از این کار منع نمی کنند بلکه همراهی خانواده با او موجب می شود که نوجوان قلیان کشیدن را رفته رفته به عنوان هنجاری طبیعی فرض کند."

وي قليان كشيدن را دم دستي ترين نوع نمايش استقلال نوجوان دانست و ادامه داد: نوجوان با ابزارهای مختلف تلاش می کند تا استقلال خودش را به رخ دیگران بکشد و مي خواهد با قليان كشيدن به بقیه اثبات کند که بزرگ شده است. گاه جوان یا نوجوان تحت تاثیر برخی از دوستی های کنترل نشده سعی می کند هم رنگ جماعت شود و در نهایت به حضور مداوم در قلیان خانه ها اعتیاد پیدا می کند.

" متاسفانه قبح و زشتی قلیان هم دارد رفته رفته کمرنگ می شود و این موضوع، خود یک تهدید بزرگ و زنگ خطر خاموش برای سلامت جامعه و بنیان خانواده ها است."

یک جوان در قهوه خانه به جای آن که وقت ارزشمند خود را صرف تعالی روح و جسم نماید، به مسیری گام می گذارد که روزهای زندگی اش را پای تنباکو دود می کند.وی در خصوص راه های درمان افرادی که به شدت به قلیان سراها وابسته هستند، اظهار داشت: باید تا حد امکان وقت نوجوان یا جوان را به گونه ای موثر و مفید پر کرد تا رفتن مدوام به قلیان سراها را فراموش کند. به خصوص می طلبد که مسوولان با سازوکاری بهتر، برنامه های متنوع و جذاب تری را برای غنی سازی اوقات فراغت جوانان ونوجوانان تدارک ببینند.

"اتفاقا من معتقدم که اثرات قلیان، دست کمی از سایر مواد مخدرسنگین ندارد. یک جوان در قهوه خانه به جای آن که وقت ارزشمند خود را صرف تعالی روح و جسم نماید، به مسیری گام می گذارد که روزهای زندگی اش را پای تنباکو دود می کند. به نظر من، در درون قهوه خانه های ایران، نه تنها تنباکو می سوزد، بلکه وقت و فرصت جوانی هم همراه با تنباکو دود می شود."

امين جلالوند – خبرنگار جام جم آنلاين