از منظر آيتاللهالعظمی جوادی آملی قرآن كتابی تفسيرپذير است كه ولايت علمی بر همه مسلكها و مشربها دارد و آن را بايد آنگونه فهميد كه خداوند متعال توسط نبی، ولی و عقل تأييد میكند.
حجتالاسلام والمسلمين رجبعلی مقيسه، محقق و مدرس حوزه
حجتالاسلام والمسلمين رجبعلی مقيسه، محقق و مدرس حوزه، در گفتوگو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) اظهار كرد: يكی از مسائلی كه آيتاللهالعظمی جوادی آملی همچون استاد خود علامه طباطبايی در تفسير خود مطرح كرده ـ و صاحبنظران بايد در اين زمينه بيش از پيش دقت كرده و صحت و درستی آن را برهانیتر كنند ـ اين است كه پس از پذيرفتن قرآن به عنوان يك كتاب تفسيرپذير و كتاب هدايت بشر، آيا اين كتاب به خودی خود میتواند تبيين و تفسير شود، يا اينكه برای آن نيازمند به چيزی غير از خود است؟
مدرس سطح عالی فقه و اصول حوزه افزود: بهعبارت ديگر و برای نمونه نقش روايات، بيانات ائمه(ع) و بهطور كلی سنت در ارتباط با بازگشايی محتوايی قرآن چه نقشی است؟ آيا قرآن منهای سنت و بيان ائمه معصومين(ع) خودبهخود روشن و مبين است يا اينكه برای تبيين قرآن انضمام سنت لازم است؟
شاگرد آيتاللهالعظمی جوادی آملی گفت: به نظر میرسد كه در برخی از بيانات و عبارات آيتاللهالعظمی جوادی آملی اين مطلب آمده كه هريك از قرآن و سنت به خودی خود كاملند و اينگونه نيست كه قرآن و سنت دو ناقص باشند تا همديگر را تتميم و تكميل كنند؛ بنابراين قرآن به خودی خود كامل و «تبياناً لكل شیء» است و به فرموده ائمه اطهار(ع) دارای بطون و بطون آن دارای بطونی ديگر است. قرآن نيازمند به غير نيست و بيان و هدايت بودن آن وابسته به غير نيست.
مدرس سطح عالی فقه و اصول حوزه عنوان كرد: ممكن است گفته شود قرآن كامل است و بيان و تبيان همهچيز است، اما «تبيان لكل شیء» باز مُبينی میخواهد؛ به اين معنا كه قرآن گرچه «تبيان لكل شیء» است اما برای آن كسی كه به امضای خود قرآن و با بيان خود قرآن، مبين و مفسر قرآن باشد.
محقق و مدرس حوزه علميه قم گفت: شخص خاتم(ص) مبين قرآن است؛ قرآن برای شخص خاتم(ص) و برای امامی كه نفس تنزيلی خاتم(ص) است، «تبياناً لكل شیء» است، اما ممكن است غيرمعصومين و كسانی كه نفس تنزيلی پيامبر(ص) نيستند، به ژرفا و عمق و بلندای معارف قرآن نائل نشوند.
مقيسه خاطرنشان كرد: از اين جهت هيچ منافاتی وجود ندارد كه ما قرآن را «تبيان لكل شیء» بدانيم و از سوی ديگر بگوييم مبين قرآن بايد شخص خاتم(ص) و ائمه معصومين(ع) باشند و كسانی كه میخواهند تفسير قرآن كنند، در راستای رهنمودهای متلقّات از قرآن و متلقّات از ائمه معصومين(ع) به تفسير قرآن بپردازند.
مدرس و محقق حوزه علميه قم با بيان اينكه قرآن «هدیً للمتقين» و «هدیً للناس» است، تصريح كرد: متقين بهصورت بالفعل و مردم بالامكان میتوانند از قرآن توشه برگيرند و بهرهمند شوند، اما وقتی كه در فضای قرآن و در فضای رهنمودهای خاتم(ص) و معصوم(ع) حركت كنند.
مقيسه افزود: در تفسير آيتاللهالعظمی جوادی آملی اين نكته كاملاً مشهود است كه قرآن هر نوع ولايت علمی ديگر مشربها و مسلكها را نفی میكند و خود قرآن از اين جهت بینياز از غير است، ولی با اينحال اين تفسير هرگز نقش نفس نبوی و ولوی را در تفسير ـ چه تفسير خود آن بزرگوار از آيات و چه رهنمودهايی كه به شاگردان خود برای فهم اين تفسير دادهاند ـ ناديده نگرفته است.
محقق و مدرس حوزه علميه قم اضافه كرد: اينگونه نيست كه تفسير «دهاق تسنيم» قرآن را كتاب تفسيرپذير بداند، اما اين تفسيرپذيری را منهای دخالت، راهنمايی و رهنمود دادن از شخص خاتم(ص) و شخص وصی خاتم(ص) در نظر بگيرد؛ از منظر آيتاللهالعظمی جوادی آملی قرآن كتابی تفسيرپذير است كه ولايت علمی بر همه مسلكها و مشربها دارد و آن را بايد آنگونه فهميد كه خداوند متعال توسط نبی، ولی و عقل ـ كه در نهاد بشر و بندگان خود تعبيه شده است ـ تأييد میكند.
وی بيان كرد: بنابراين میتوان گفت كه صاحب تفسير شريف «دهاق تسنيم» قرآن را «تبيان لكل شیء» میداند و در عين حال بر اين نكته تأكيد میكند كه عالم تفسير بايد در فرآيند تفسير خود شخص نبی اكرم(ص)، شخص وصی(ع) و همچنين عقل فطری خود را معيار و مصباح قرار دهد تا اينكه به شبهه واهی مدعيان «حسبنا كتاب الله» دچار نشود.
مدرس سطح عالی فقه و اصول حوزه با بيان اينكه حضرت پيامبر(ص) و ائمه معصومين(ع) خود باب تفسير را برای ما گشودهاند، ادامه داد: در مقابل عدهای از علما دچار خرافه شده و تفسير قرآن را از عهده بشر خارج دانستند، اما دانشمندان و بزرگوارانی همچون مؤلف بزرگوار تفسير نفيس «دهاق تسنيم» با استناد به روايات فراوانی ـ كه در علم اصول بحث میشود ـ قرآن را تفسيرپذير میدانند و با تمسك به اين روايات در آياتالاحكام تبيين میكنند كه امام معصوم(ع) چگونه روش تفسير قرآن را از ناحيه ارجاع فهم خطابات به شاگردان خود آموزش میدهد.
مقيسه افزود: در نتيجه میتوان گفت كه هرچند قرآن كتابی كامل و «تبياناً لكل شیء» است، ولی در بيانات عديدهای مبين همين قرآن، تنها شخص معصوم(ع) و آن كسی است كه با رهنمود معصوم(ع) و با عصای ولايت و تأسی به آن مقام عصمت و طهارت در اين فضا حركت میكند.