جام جم آنلاين: قلب عضوي حياتي است كه وظيفه اصلي گردش خون را بر عهده دارد. اين عضو حساس، هميشه در حال كاركردن است و در طول عمر ما حتي يك ثانيه هم بيكار نمي‌ماند اما متاسفانه گاهي برخي نوزادان با بيماري قلبي مادرزادي به دنيا مي‌آيند. بر اساس آمار از هر 1000 كودك 8 نفر با بيماري‌هاي قلبي مادرزادي روبه‌رو هستند.
دكتر زهرا خيرانديش، فوق تخصص قلب كودكان در گفت‌وگو با «جام‌جم» در اين‌باره توضيح مي‌دهد: قلب همه انسان‌ها 4 حفره دارد؛ 2 دهليز و 2 بطن كه كاملا از هم جدا هستند. در عملكرد سالم قلب، شريان ريوي از طرف راست خون تيره را وارد ريه مي‌كند و خون حاوي اكسيژن از طرف چپ به قلب برمي‌گردد. اين خون روشن به وسيله پمپاژ قلب به سراسر بدن منتقل مي‌شود.

متخصصان، بيماري‌هاي قلبي در كودكان را به 2 دسته مادرزادي و اكتسابي تقسيم مي‌كنند كه بيماري‌هاي مادرزادي از بدو تولد همراه كودك است. اين پزشك متخصص در اين زمينه مي‌گويد: گاهي ممكن است وجود سوراخ‌هايي در قلب و راه داشتن اين حفره‌ها به هم علت وجود مشكلات قلبي كودكان باشد. تنگي دريچه‌هاي اصلي يا وجود ارتباط ميان رگ‌هاي اصلي هم مي‌تواند دليل بروز بيماري‌هاي قلبي كودكان باشد.

به گفته وي، وجود هر يك از اين مشكلات مي‌تواند نشانه‌هايي ايجاد كند. بعضي از اين مشكلات مانند سوراخ‌هاي بين قلبي فقط باعث پركارترشدن قلب مي‌شود و گروه ديگري مانند تنگي دريچه‌ها، وارد شدن فشار بر حفره پشت آن و بروز مشكلاتي خاص را در پي دارد.

اين پزشك متخصص يادآور مي‌شود: گاهي وجود برخي بيماري‌هاي قلبي در كودكان باعث مي‌شود خون تيره وارد سيستم جريان خون روشن شود. اين مساله باعث مي‌شود تمام سيستم‌هاي بدن خون تيره دريافت كنند و اكسيژن كمتر از آن كه نياز دارند به آنها برسد. اين مورد در درازمدت بر عملكرد بدن تاثير مي‌گذارد و مشكلات ديگري را ايجاد مي‌كند.

علت چيست؟

تولد نوزادي با قلب بيمار براي هيچ پدر و مادري خوشايند نيست و هيچ كس دوست ندارد اين وضعيت را تجربه كند. پس خوب است بدانيم ازدواج‌هاي فاميلي يكي از علل مهم ايجاد چنين مشكلاتي است.

دكتر خيرانديش با اشاره به اين مساله يادآور مي‌شود: شرايط محيطي و مصرف برخي داروها به خصوص در چند ماه اول ممكن است باعث بروز چنين مشكلاتي شود، اما ازدواج‌هاي فاميلي و ژنتيك نقش مهمي در اين زمينه دارد.

علائم بيماري‌هاي قلبي شيرخواران

علائم بيماري‌هاي قلبي در شيرخواران با بزرگسالان تفاوت دارد. به همين دليل خيلي از مواقع ممكن است پدر و مادر متوجه اين نشانه‌ها نشوند.

دكتر خيرانديش با تاكيد بر اين نكته كه بيماري‌هاي قلبي شيرخواران گاه با علائمي خاص همراه است، توضيح مي‌دهد: گاهي تنفس سريع شيرخوار يا خستگي او حين شيرخوردن مي‌تواند نشاندهنده بيماري قلبي باشد. به گفته وي، بچه‌ها معمولا حدود 5 تا 10 دقيقه به طور مداوم شير مي‌خورند كه اگر در اين روند وقفه‌اي ايجاد شود و نوزاد هنگام شيرخوردن خسته و بيحال شده و پس از كمي استراحت دوباره مشغول شيرخوردن شود، نشانه وجود مشكلات قلبي مادرزادي است.

اين استاديار دانشگاه آزاد با اشاره به شيرخواراني كه به بهانه بازي شيرخوردن را متوقف مي‌كنند، مي‌گويد: وقتي بچه بزرگ‌تر مي‌شود به دليل بازيگوشي و بازي ممكن است پشت سر هم شير نخورد و اين روند را متوقف كند. اما علامت بيماري قلبي حالتي مانند تنگي‌نفس است؛ در اين صورت شيرخوار هنگام شيرخوردن تند نفس مي‌كشد، خسته و بيحال مي‌شود و در نتيجه شيرخوردن را متوقف مي‌كند.

به گفته وي، اين وضعيت معمولاً در ماه‌هاي اول و دوم پس از تولد مشخص مي‌شود. اما گاهي نيز بيماري‌هاي قلبي مادرزادي علامت خاصي ندارد و تنها معاينات دوره‌اي، وجود بيماري را مشخص مي‌كند.

دكتر خيرانديش خاطرنشان مي‌كند: گاهي در معاينات دوره‌اي نوزاد، پزشك متوجه صداي غيرطبيعي قلب مي‌شود كه براي پيگيري بيشتر بايد بررسي‌هاي لازم صورت گيرد.

به گفته اين پزشك متخصص كبودي رنگ لب، ناخن‌ها و زبان كودك نيز نشانه ديگري از بيماري‌هاي قلبي مادرزادي است. بيماري‌هاي قلبي مادرزادي در شيرخواران علائمي خاص دارد كه پدر و مادر بايد با توجه به آنها به پزشك مراجعه كنند. دكتر خيرانديش در اين‌باره مي‌گويد: تنفس سريع، رنگ كبود و گاهي مواقع نيز عدم وزن‌گيري ممكن است علامت بيماري‌ قلبي مادرزادي شيرخواران باشد.

علائم بيماري‌هاي قلبي كودكان

دكتر خيرانديش با بيان اين نكته كه هر چه بچه بزرگ‌تر باشد علائم بيماري هم بيشتر شبيه بزرگسالان است، مي‌گويد: وقتي بچه‌ها به سن مدرسه مي‌رسند ممكن است دردهاي قفسه سينه، تپش قلب، سرگيجه و غش را تجربه كنند. اما متاسفانه همان‌طور كه گفته شد برخي از بيماري‌هاي مادرزادي قلب هيچ علامتي ندارد و در جريان يك معاينه دقيق مشخص مي‌شوند. به گفته وي انجام معاينات دوره‌اي، كمك زيادي به تشخيص بيماري‌هاي قلبي كودكان مي‌كند.

بيماري‌هاي قلبي درمان مي‌شود

بسياري از پدر و مادرها با تشخيص بيماري قلبي در كودك‌شان نگران و نااميد مي‌شوند. در حالي كه متخصصان اعتقاد دارند بسياري از بيماري‌هاي قلبي كودكان قابل درمان است. دكتر خيرانديش با تاكيد بر اين‌كه براي تشخيص نهايي بيماري قلبي حتما بايد پزشك فوق‌تخصص قلب كودكان آنها را معاينه كند، مي‌گويد: امروزه اغلب بيماري‌هاي قلبي قابل درمان هستند و فقط در موارد نادري ممكن است اقدامات انجام‌شده نتيجه دلخواه را نداشته باشد.

به گفته وي، پدر و مادر كودكي كه بيماري قلبي دارند بايد پيگيري‌هاي لازم را انجام دهند و توصيه‌هاي پزشك را به دقت اجرا نمايند؛ اگر لازم است عمل جراحي انجام شود يا با مصرف داروهايي كه پزشك تجويز مي‌كند قلب را كنترل كنند. وي تاكيد مي‌كند: براي پيشگيري از بروز چنين مشكلاتي بهتر است ازدواج‌هاي فاميلي انجام نشود يا اگر انجام شد افراد تحت نظر پزشك باشند. همچنين نبايد معاينات دوره‌اي كودك را فراموش كرد؛ كودك وقتي هم كه سالم است بايد تحت نظر پزشك باشد و نبايد منتظر بيماري باشيم.

نيلوفر اسعدي‌بيگي ‌
‌ گروه سلامت