مجموعه «رازهاي زندگي» با بازي سوفيا لورن از شبكه 2 سيما در حال پخش است
رازهاي ناگفته مهاجرت
جام جم آنلاين: «رازهاي زندگي» يك مجموعه درام و خانوادگي تلويزيوني با حال و هواي اجتماعي است كه سال 2004 به صورت مشترك در كشورهاي كانادا و ايتاليا توليد شد. گروهي از منتقدان تلويزيوني و سينمايي پس از پخش اين مجموعه گفتند شايد بهتر بود عوامل توليد رازهاي زندگي آن را به صورت يك فيلم سينمايي تهيه مي‌كردند و نه يك مجموعه تلويزيوني.
علت ابراز چنين ديدگاهي از سوي آنان، به دليل كيفيت بالاي كار بوده كه آن را تا حد يك كار خوب سينمايي معرفي مي‌كند. كارگردان مجموعه جري‌سيكوريتي است، اما آنچه در ارتباط با مجموعه قبل از هر چيز ديگر خود را به رخ مي‌كشد، نه نام او در مقام كارگردان كه نام نينو ريچي، نويسنده اصلي قصه است. در حقيقت رازهاي زندگي بر اساس قصه نوول بسيار مشهوري به همين نام اثر نينو ريچي ساخته شده و هم منتقدان ادبي و هم منتقدان هنري عقيده دارند اين مجموعه اقتباسي خوب و وفادارانه از اين نوول را ارائه داده است.
زنان روستا
سوفيا لورن، بازيگر اسكار گرفته سينما كه با ظهور نهضت سينماي رئاليستي در ايتاليا تبديل به يكي از چهره‌هاي شاخص اين جنبش روشنفكرانه سينمايي شد، نقش اصلي مجموعه رازهاي زندگي را بازي مي‌كند. اين بازيگر كهنه‌كار اروپايي مثل بسياري از همكاران قديمي خود، با بالا رفتن سن، فعاليت‌هاي سينمايي‌اش را كاهش داده و همكاري بيشتري با مجموعه‌هاي تلويزيوني دارد. فاب فيليپو، جسيكا پاره، سابرينا فريلي و جني ريمون از ديگر بازيگران مجموعه هستند. فيلمنامه اقتباسي رازهاي زندگي را مالكوم مك رودي نوشته است.
مضمون اصلي قصه مجموعه در ارتباط با مهاجرت و مسائل و مشكلاتي است كه مهاجران با آنها دست به گريبان هستند. قصه از زاويه ديد ويتوريو اينوسنته (با بازي فاب فيليپو) تعريف مي‌شود. او مرد جواني است كه هنوز هم درگير تراژدي زندگي شخصي و خانوادگي خود است. خانواده او مهاجران ايتاليايي هستند كه مقيم كشور كانادا شده‌اند. ويتوريو قصد دارد گذشته‌اش را انكار كند، ولي اين كار چندان ساده‌اي نيست. در دوران كودكي، ماريو پدر ويتوريو كه يك سرباز كانادايي بود، راهي جبهه‌هاي جنگ شد و او با مادرش كريستال به تنهايي زندگي مي‌كرد. همسر ترنا (معلم ويتوريو) هم مثل ماريو به جنگ رفته است. ترنا و كريستال زندگي سرد و بي‌روحي در روستا دارند. مردم روستا از اين كه كريستال با يك مرد كانادايي ـ كه كشورش در حال جنگ با آنهاست ـ ازدواج كرده، عصباني هستند. بزودي ويتوريو مي‌فهمد ديدگاه آزادمنشانه مادرش در ايتالياي پس از جنگ است كه باعث ناخشنودي همسايگانش شده است. كريستال و ويتوريو راهي كانادا مي‌شوند تا خبري از ماريو ـ كه پس از جنگ ناپديد شده ـ به دست بياورند. اتفاقاتي كه در طول سفر و پس از آن رخ مي‌دهد، خط اصلي قصه مجموعه را به جلو مي‌برد و شرايطي را براي شخصيت‌هاي محوري ماجرا خلق مي‌كند كه آنها را در وضعيتي بحراني و معلق قرار مي‌دهد. تصميم‌هايي كه اين افراد در رابطه با زندگي خود مي‌گيرند، تاثيري شگرف بر آينده آنها مي‌گذارد و به نوعي تكليف و سرنوشت‌شان را تعيين مي‌كند؛ سرنوشتي كه در گرماگرم رويدادهاي تند تاريخي و اجتماعي دستخوش حوادث متعددي مي‌شود.
قصه‌هاي واقعي
جري سيكوريتي كارگردان مجموعه كه اصليتي كانادايي دارد، در رابطه با رازهاي زندگي مي‌گويد: «در نگاه اول قصه كتاب نينو ريچي يك ماجراي درام خانوادگي است كه قصد بررسي روحيات گروهي از آدم‌هاي مهاجر را دارد. ولي وقتي براي دومين بار اين كتاب را مي‌خوانيد، به نكات تازهاي پي مي‌بريد كه بار اول متوجه آنها نشده‌ايد. اين قصه يك درام اجتماعي پرتنش است كه سعي دارد برهه‌اي از تاريخ اروپا و كانادا را بدرستي به تصوير بكشد. تبعيضات مختلفي كه در ارتباط با موضوع مهاجرت وجود دارد، در دل قصه خانوادگي نوول مطرح مي‌شود و نينو ريچي تلاش مي‌كند بدون آن كه لحن جانبدارانه‌اي نسبت به شخصيت‌هاي قصهاش بگيرد، به طرح مسائل و مشكلات آنها بپردازد. با آن كه قصه كتاب سال 1990 منتشر شد و مضمون آن مربوط به گذشته‌‌اي نه چندان نزديك است، ولي هنوز هم نو و معاصر به نظر مي‌رسد و مي‌توان گفت مربوط به همين دوراني است كه داريم در آن زندگي مي‌كنيم. بخش مهمي از قصه كتاب درباره يكي از رازهاي مهم زندگي كريستيناست كه قصه مجموعه هم بر روي آن تاكيد زيادي مي‌كند. زماني كه نوول ريچي را خواندم، احساس كردم به ديدگاه‌هاي او خيلي نزديك هستم. ريچي اگر چه كانادايي است ولي اصليتي ايتاليايي دارد. مي‌گويند او قصهاش را براساس ماجراهاي واقعي نوشته است. واقعيت امر هر چه باشد، كار ادبي او يك اثر قابل توجه و درخشان است كه من شانس و امكان آن را داشتم تا امر كارگرداني مجموعه را به عهده بگيرم. در طول كار، از راهنمايي‌ها و مشورت‌هاي نينو ریچي بهره خوبي گرفتم.»
مهاجران ايتاليايي در كانادا
تهيه‌كنندگان مجموعه بي‌دليل جري سيكوريتي را براي كارگرداني رازهاي زندگي انتخاب نكردند. منتقدان هنري از وي به عنوان يكي از بهترين و خلاق‌ترين مجموعه‌سازان تلويزيوني 30 سال اخير كانادا اسم مي‌برند كه در عين حال، تعدادي فيلم سينمايي هم كارگرداني كرده است. اين چهره سرشناس هنري كانادايي كه در ضمن بازيگر و تهيه‌كننده هم هست، فعاليت هنري خود را از سال 1985 شروع كرد و به دليل توانايي و استعدادي كه داشت، خيلي زود نام خود را در سطح وسيعي مطرح كرد و تبديل به يكي از معروف‌ترين فيلمسازان تلويزيوني شد. سيكوريتي تا به حال بيش از 45 مجموعه تلويزيوني را كارگرداني كرده كه در ژانرها و سبك‌هاي مختلف و متفاوت بوده‌اند. اين مجموعه‌ها در زمان پخش خود، جزو پربيننده‌ترين كارهاي تلويزيوني 4 دهه اخير كشور كانادا بوده‌اند. زماني كه وي رازهاي زندگي را جلوي دوربين برد، در اوج موفقيت كاري خود قرار داشت و با اين مجموعه، محبوبيت بيشتري به دست آورد. سيكوريتي تا به حال براي مجموعه‌هاي تلويزيوني خود، جوايز متعددي از مراسم‌هاي هنري و منتقدان تلويزيوني گرفته است. تازه‌ترين كار او يك فيلم سينمايي تلويزيوني درام به نام «جان آ: تولد يك كشور» نام دارد كه قصهاش در ارتباط با تاريخ كانادا است. در عين حال، آخرين و تازه‌ترين مجموعه تلويزيوني او «كينگ» هم با موفقيت روي آنتن است. قصه اين درام جنايتكارانه درباره يك مامور تحقيق پليس به نام جسيكاكينگ است كه با دقت و ريزبيني خود در صحنه‌هاي جرم وجنايت چيزهايي را مي‌بيند و پيدا مي‌كند كه بقيه توانايي كشف آنها را ندارند.
مجموعه شرح‌حال‌گونه
جري سيكورسيتي مي‌گويد نوول رازهاي زندگي حديث نفس او هم بوده و ساخت آن را نوعي وظيفه تلقي مي‌كرده است و اضافه مي‌كند: «خود من هم جزو نسل دوم مهاجران ايتاليايي مقيم كانادا هستم و حال و هواي بستگان و اقوام قديمي‌ام هم مثل وضعيت شخصيت‌هاي نوول نينو ريچي است.
نكته: سوفيا لورن، بازيگر اسكار گرفته سينما كه با ظهور نهضت سينماي رئاليستي در ايتاليا تبديل به يكي از چهره‌هاي شاخص اين جنبش روشنفكرانه سينمايي شد، نقش اصلي مجموعه رازهاي زندگي را بازي مي‌كند
ميل دارم قصه‌هاي مربوط به مردم كانادا را جلوي دوربين تعريف كنم، بويژه آنهايي كه انعكاسي از تجربيات مهاجراني است كه از كشورهاي ديگر به كانادا آمدند. اگر به مجموعه‌هايي كه ساخته‌ام نگاه كنيد، مي‌بينيد برخي از آنها درباره آدم‌هايي واقعي است كه از سرزمين‌هاي ديگر به اين اميد به كانادا آمدند كه زندگي بهتر و پربارتري داشته باشند. زمان فيلمبرداري رازهاي زندگي نقبي به تاريخ خانوادگي خودم زدم و احساس مي‌كردم مشغول ساخت يك فيلم شرح‌حال‌گونه هستم. به اعتقاد من، در مجموعه‌هاي تلويزيوني و فيلم‌هاي سينمايي بايد بيشتر از اينها به موضوع مهاجرت اقوام خارجي به كانادا پرداخت و وضعيت حال آنها را مورد بحث و بررسي قرار داد. كانادا كشوري مهاجرخيز است و از دهه‌هاي گذشته تا به حال، اقوام زيادي از كشورهاي مختلف خودشان را به اينجا رسانده‌اند. با تعريف اين قصه‌ها روي پرده سينما و صفحه كوچك تلويزيون، مي‌توان كمك كرد تا نگاه بهتر و دقيق‌تري به مهاجران و مسائل و مشكلات آنها داشته باشيم. مهاجران خارجي يكي از واقعيت‌هاي انكارناپذير جامعه كانادا هستند و من به عنوان هنرمندي كه اقوامم جزو مهاجران هستند، وظيفه خودم مي‌دانم كه هنر و تخصصم را در اختيار اين موضوع قرار دهم.»
رازهاي زندگي اولين نوول نينو ريچي است كه سال 1990 منتشر شد و خيلي سريع در شمار پرخواننده‌ترين كتاب‌هاي ادبي كشور كانادا قرار گرفت. استقبال اهالي كتابخوان از اين نوول، از يك سو باعث شد تا كتاب به چاپ‌هاي بعدي برسد و از سوي ديگر رسانه تلويزيون را تشويق به توليد مجموعه‌اي تلويزيوني از آن كند، اما ريچي كه از استقبال دوستداران كتاب از نوشته‌اش شگفت‌زده شده بود، حاضر به فروش امتياز برگردان سينمايي يا تلويزيوني آن نشد و اعلام كرد قصد نگارش جلدهاي بعدي رازهاي زندگي را دارد. طي سال‌هاي پس از 1990، 2 جلد بعدي كتاب به نام‌هاي «در يك خانه علفي» و «جايي كه او رفته‌است» منتشر شد. با آن كه استقبال كتابخوان‌ها از اين دو جلد به اندازه جلد اول كتاب نبود، اما اين كتاب‌ها هم جزو آثار موفق ادبي معرفي شدند. نينو ريچي تريلوژي (سه‌گانه) ادبي خود را در شرايطي به پايان رساند كه با وجود نظر مثبت منتقدان براي ادامه قصه، اعلام كرد قصد نگارش جلد چهارم آن را ندارد، در اين ايام، او با چند تهيه‌كننده تلويزيوني وارد مذاكره شد تا امتياز توليد يك مجموعه 4 تا 6 قسمتي براساس قصه جلد اول كتاب را به فروش برساند. او از همان ابتداي كار 2 شرط اصلي را براي فروش امتياز برگردان تلويزيوني اثر ادبي خود مطرح كرد؛ شرط اول اين بود كه خود او هم در كار نگارش فيلمنامه حضور و همكاري داشته باشد (تا قصه مجموعه دقيقا همان چيزي باشد كه او مي‌خواهد) و شرط دوم هم مربوط به كارگرداني مجموعه مي‌شد كه ريچي اصرار داشت جري سيكوريتي انجام آن را به عهده بگيرد.
نويسنده ناراضي
به گفته نينو ريچي: «بعضي وقت‌ها مجموعه‌هاي تلويزيوني يا فيلم‌هاي سينمايي كه براساس قصه كتاب‌هاي موفق و پرخواننده ساخته مي‌شوند، بشدت از حال و هواي كلي آن قصه‌ها دور هستند و مسائل و ماجراها را به صورت ديگري مطرح مي‌كنند. من دلبسته نوول رازهاي زندگي هستم و نمي‌توانستم اجازه بدهم يك چنين بلايي سر آن بيايد. حضورم هنگام نگارش فيلمنامه به من اين امكان را مي‌داد فيلمنامه‌اي نوشته شود كه به متن اصلي وفادار است و خواسته مرا اجابت كند. خودم هم مي‌دانستم كه پس از آن، ديگر هيچ عذر و بهانه‌اي از جانب من وارد نيست و نمي‌توانم مدعي شوم كه مجموعه قصه نوول مرا تحريف كرده يا تغيير داده است.» منتقدان تلويزيوني عقيده دارند همكاري ريچي با اين پروژه باعث شد تا رازهاي زندگي تبديل به اثر بهتري شود و شايد اگر او يكي از فيلمنامه‌نويسان كار نبود، اين مجموعه هيچ وقت به آن شكلي كه هم‌اكنون است درنمي‌آمد. منتقدان در كنار تحسين كارگرداني و فيلمنامه مجموعه بازي‌هاي بازيگران اصلي آن را هم ستوده‌اند و اين بازي‌ها را يكي از بهترين بازي‌هاي تلويزيوني چند دهه اخير در سطح بين‌المللي دانسته‌اند. فاب فيليپو بازيگر اصلي مرد مجموعه كه از چهره‌هاي سرشناس تلويزيوني كانادا است، فعاليت بازيگري را از همان سال انتشار نوول رازهاي زندگي (1990) شروع كرد و تا به حال در بيش از 40 مجموعه تلويزيوني و فيلم سينمايي بازي كرده است. اين بازيگر هم مثل نويسنده و كارگردان مجموعه اصليتي ايتاليايي دارد و والدين و مهاجراني هستند كه چند دهه قبل از ايتاليا راهي كانادا شدند.
منتقدان كانادايي مي‌گويند مجموعه رازهاي زندگي در كنار مطرح كردن موضوعاتي جدي، كاملا سرگرم‌كننده است و تماشاچي خود را خسته نمي‌كند. به اعتقاد آنها، قصه مجموعه به شكلي ساده تمام درهم ريختگي‌ها و پيچيدگي‌هاي مربوط به زندگي قشر مهاجر را به نمايش مي‌گذارد و به شكلي عريان، بيننده را با آنها درگير مي‌كند. نمايش تضادهاي فرهنگي بين 2 ملت متفاوت، بخش مهمي از قصه فيلم را تشكيل مي‌دهد. در اين قصه، خبري از آدم‌هاي خوب و بدي كه در مقابل هم ايستاده‌اند (و خط اصلي تهيه بسياري از مجموعه‌ها و فيلم‌ها را تشكيل مي‌دهد) نيست. شخصيت‌هاي مختلف قصه از كليشه‌هاي رايج تلويزيوني دور هستند و با داشتن جنبه‌هاي مختلف و متفاوت انساني، بسيار شبيه همان آدم‌هاي معمولي هستند كه هر روز در محيط پيرامون خود با آنها رودررو مي‌شويم.
با در نظر گرفتن تمام جوانب اعلام شده است كه منتقدان تلويزيوني از رازهاي زندگي به عنوان يك «سوپ اپراي كانادايي» اسم مي‌برند كه تمام جنبه‌هاي يك اثر والاي تلويزيوني كانادايي را در خود دارد. در شرايطي كه صنعت سينما براي سال 2013 نسخه سينمايي تازهاي از قصه نوول نينو ريچي را آماده اكران عمومي مي‌كند صحبت‌هايي در جريان است كه تهيه‌كنندگان تلويزيوني استراليايي 2 جلد دوم و سوم سه‌گانه اين نويسنده را هم به صورت 2 مجموعه دنباله‌دار تلويزيوني درآورند. اين اتفاق در شرايطي رخ مي‌دهد كه هنوز نينو ريچي يا تهيه‌كنندگان رازهاي زندگي در اين رابطه توضيح نداده‌اند كه چرا پس از موفقيت بالاي اين مجموعه و پربيننده شدن آن، 2 جلد بعدي كتاب ريچي را جلوي دوربين نبرده‌اند و فصل‌هاي جديد اين سه‌گانه را به صورت مجموعه‌هاي تلويزيوني تهيه نكرده‌اند.
TV GUID / مترجم: كيكاووس زياري