زباله‌هاي پلاستيكي منبع سوخت ارزان و پايدار آينده خواهند بود
استخراج سوخت از زباله‌هاي پلاستيكي
جام جم آنلاين: از اين پس و به لطف فناوري برتر، ميلياردها تن زباله پلاستيكي به جاي سر درآوردن از مكان‌هاي دفن زباله به جاي ديگري هدايت شده و به سوخت مناسبي در حد بنزين براي وسايل نقليه تبديل خواهد شد.
معمولا مواد و محصولات پلاستيكي پر مصرفي همچون كيسه‌هاي ارزان قيمت خريد، بطري‌هاي نوشيدني، لفافه‌هاي چسبان مواد غذايي و ساير پلاستيك‌هايي كه نمي‌توانند بازيافت شوند، مستقيما سر از زباله‌داني در مي‌آورند.
اما از قرار معلوم اعمال برخي اصلاحات و بهبودها روي يك فناوري مي‌تواند سرنوشت ميلياردها تن از اين پلاستيك‌هاي به آخر خط رسيده را تغيير دهد و اين حجم عظيم مواد را به جاي تخليه در زباله‌داني‌ها به سوخت آماده مصرفي همچون بنزين و گازوئيل براي سواري‌ها و كاميون‌ها تبديل كند.
اما فناوري پايه‌اي كه در تبديل زباله پلاستيكي به سوخت آماده مصرف خودروها مدنظر مبتكران قرار گرفته، تكنيكي موسوم به پيروليزيس است كه اساسا فرآيندي تحت ساز و كار ريزسوزاني و تجزيه حرارتي محسوب مي‌شود. اين تكنيك پيشاپيش از جانب تعدادي شركت‌هاي فعال در زمينه توليد و سنتز مصنوعي نفت خام يا گازوئيل مطرح و ارتقا داده شده است. مبتكران ايده تبديل دور ريز پلاستيكي به يك سوخت بي‌دردسر براي موتورهاي ديزلي نيز با ارجاع به همين فناوري و تكنيك‌هاي به كار رفته در كارخانجات توليد مصنوعي فرآورده‌هاي نفتي بوده است كه به فكر توسعه اين فناوري افتاده‌اند.
آنها با مطالعه سابقه فعاليت شركت‌هاي پيشگام در توليد سوخت مصنوعي كه برپايه فناوري تجزيه حرارتي بوده، به اين نتيجه رسيده‌اند كه دور ريز پلاستيكي را نيز مي‌توان به عنوان يك منبع سوخت ارزان و پايدار براي آينده فرآوري كرد تا بتدريج جايگزين بخشي از نفت تازه استخراج شده شود.
تغيير نگرش‌ها در حوزه بازيافت
به گزارش سازمان محيط زيست ايالات متحده آمريكا، سالانه چيزي در حدود 48 ميليارد تن مواد پلاستيكي تنها از سوي آمريكايي‌ها از دور خارج شده و به زباله تبديل مي‌شود در حالي كه تنها 7 درصد از كل اين حجم عظيم وارد خط بازيافت مي‌گردد.
بنابراين و با توجه به طول عمر هزاران ساله مواد پلاستيكي در دل طبيعت، به سرانجام رسيدن اين فناوري مي‌تواند علاوه برتامين سوخت نسبتا ارزان‌تر، نويد بزرگي براي حفاظت از محيط زيست باشد.
در اين ميان ارزش اين اعداد و ارقام وقتي نمايان‌تر و تأمل برانگيز خواهد شد كه از راندمان عالي توليد سوخت توسط فناوري‌هاي جديد بازيافت زباله‌هاي پلاستيكي اطلاع داشته باشيم. به عنوان نمونه، مهندسان شركت مبتكر طرح تبديل زباله پلاستيكي به توليد سوخت، ادعا مي‌كنند كه قادرند هر تن مخلوط ضايعات پلاستيكي را به حدود 650 ليتر گازوئيل، 200 ليتر بنزين و 100 ليتر نفت سفيد آماده مصرف تبديل كنند.
با اين اوصاف به نظر مي‌رسد بزودي چشم‌انداز نامطلوب زباله‌داني‌ها از خاطر مكدر شده حافظان محيط زيست پاك شده و زباله‌هاي پلاستيكي از اين پس چشم‌هاي حريص زيادي را به خود جلب كند. مهندسان شركت توسعه‌دهنده اين فناوري جالب توجه به تغيير نگرش و توقع بخش تجاري فعال در حوزه بازيافت بسيار اميدوارند و معتقدند محل‌هاي دفن زباله ديگر از اين پس پايان راه تلقي نخواهند شد.
نكته: به سرانجام رسيدن فناوري جديد بازيافت زباله‌هاي پلاستيكي مي‌تواند علاوه بر تامين سوخت نسبتا ارزان، نويد بزرگي براي حفاظت از محيط‌زيست باشد
به اعتقاد آنها محل‌هاي تخليه زباله ديگر جاي متروك و مرده‌اي نخواهد بود و شكل تازه‌اي از صنعت پيشرفته بازيافت و كارخانه ارزشمندي براي توليد فرآورده‌هاي نفت مصنوعي در همين مكان‌ها و با اتكا به منابعي، جان خواهند گرفت كه روزگاري تحت عنوان دور ريختني‌ها، محيط‌زيست، طبيعت و سلامت جانداران را به خطر مي‌انداختند.
فناوري به كار رفته، پيروليزيس يا تجزيه پس از حرارت دهي ناميده مي‌شود كه از شركتي به شركت ديگر اندكي تفاوت دارد. اما كل فرآيند از اصول و سازو كار مشابهي پيروي مي‌كند كه مبتني بر جمع‌آوري و جداسازي، خرد كردن، حرارت دهي و تجزيه است. اساس كار فناوري ابداعي تبديل پلاستيك به سوخت خودرو نيز از اين قرار است كه ابتدا توده‌هاي بزرگي از زباله پلاستيكي از جريان زباله خارج شده، به صورت مكعب‌هاي عظيمي توده شده و سپس به ذرات ريزي خرد مي‌شوند؛ محصول اين مرحله سپس به درون كوره‌هاي متعددي خورانده مي‌شود.
اما فرق اين تكنيك ريزسوزاني با اشكال متداول آن در سوخت مورد استفاده مشعل‌ها يا همان كوره‌هاست؛ به نحوي كه برخلاف اكثر كوره‌ها، مشعل‌هاي داغ تعبيه شده در اين فناوري به جاي اكسيژن با سوخت نيتروژن تغذيه شده و سوخت‌شان را در محيط خلأ مي‌سوزانند. اين فرآيند موجب تغيير شكل و دگرگوني مواد پلاستيكي به حالت گازي شده و در ادامه آنها را به حالت مايع متراكم مي‌سازند. فرآورده مايع حاصله سپس تصفيه شده و از آلودگي‌هايي از جمله جوهرهاي چاپ و اسيدها پاكسازي مي‌شود.
تجزيه پس از ريزسوزاني
فناوري تبديل زباله پلاستيكي به سوخت آماده مصرف براي خودرو از قرار معلوم مورد توجه و استقبال كارشناسان حوزه بازيافت و شركت‌هاي فعال در زمينه مشاوره‌هاي زيست محيطي قرار گرفته است تا جايي كه مدير يكي از شركت‌هاي شناخته شده در زمينه توليد مصنوعي مواد نفتي اين فناوري را موضوعي در حد داستان علمي ـ تخيلي ارزيابي كرده كه منتها اين بار افسانه به واقعيت تبديل شده است. شركت سينار كه مبتكر ارائه اين فناوري بازيافتي است تاكنون براي ساخت 10 نمونه از كارخانجات تبديل پلاستيك به سوخت در نقاط مختلف بريتانيا قرارداد امضا كرده و اميدوار است تا سال آينده مشترياني نيز در كانادا و آمريكا پيدا كند.
در همين رابطه و در ايالت اورگان آمريكا شركتي مشغول راه‌اندازي كارخانه‌اي بر اساس همين تكنيك است كه مخلوط پلاستيك ضايعاتي ارائه شده از سوي تأمين‌كننده‌هاي محلي را به نفت خام تبديل مي‌كند و آن را به پالايشگاهي در سياتل به فروش مي‌رساند.
به ادعاي مسوولان شركت، آنها روزانه 21 تانكر نفت خام را كه از زباله پلاستيكي فرآوري و مشتق‌شده است، توليد و عرضه مي‌كنند. اين محموله معادل 650 هزار ليتر نفت خام است كه به جاي استخراج از زمين، مستقيم از زباله توليد مي‌شود.
البته اين فناوري مشكلات خاص خود را نيز دارد. به اعتقاد مهندسان، بزرگ‌ترين مانع بر سر راه ادامه فعاليت آنها مسأله تبديل فرآيند توليد از يك كوره كوچك آزمايشي به يك كارخانه بزرگ صنعتي است. ضمن اين كه شركت‌هاي توليدكننده نفت مصنوعي از ضايعات پلاستيكي، بايد تلاش كنند تا نفت خام مصنوعي توليدي آنها به لحاظ شيميايي از تميزي و خلوص كافي براي ارسال به پالايشگاه و تبديل به مشتقات نفتي برخوردار باشد. انجمن شيمي ايالات متحده آمريكا گزارش داده است كه اكنون ده‌ها شركت خصوصي با همين استراتژي در سراسر كشور آمريكاي شمالي، فعاليت خود را آغاز كرده‌اند.
به اعتقاد كارشناسان، فناوري تجزيه پس از ريزسوزاني به عنوان تكنيكي براي تبديل پلاستيك به سوخت، باشتاب در حال پشت‌سر گذاشتن مراحل مقدماتي توسعه خود است و از هم‌اكنون مي‌توان آينده طلايي اين صنعت را پيش‌بيني كرد.
منابع: Discovery / Treehugger
مهريار ميرنيا / جام‌جم