آيا برنامه عمل ديگري در راه است؟
آمانو بر سر دو راهي
جام جم آنلاين: يوكيو آمانو مدير كل آژانس بين المللي انرژي اتمي كه در سال 2007 ميلادي به عنوان نماينده ژاپن در آژانس به «محمد البرادعي» مدير كل وقت درباره توافقنامه تهران و آژانس اعتراض مي كرد، اين روزها بر سر دو راهي قرار دارد.
به گزارش ايرنا، آمانو كه آن زمان همراه سفراي آمريكا، انگليس و فرانسه به توافقنامه 27 اوت 2007 (پنجم شهريور ماه 86) به البرادعي اعتراض كرد كه حق ندارد توافقتنامه ميان ايران و آژانس را نهايي كند، امروز بايد براي يافتن پاسخ به ابهاماتي كه مطرح مي كند نه تنها پرونده آن توافقنامه را ببندد بلكه حتي يك «برنامه عمل» يا «مداليتي» ديگري براي حل و فصل ابهاماتي كه البته تهران پيش از اين، در 117 صفحه به آنها پاسخ داده است، با كمك كارشناسان تهران تدوين كند.

علي اكبر صالحي وزير امور خارجه كشورمان 21 تيرماه در نخستين دور از سفرهاي اروپايي دو جانبه در اتريش با «يوكيو آمانو» يك ساعت پشت درهاي بسته ديدار و گفت و گو كرد.

پس از اين ديدار، صالحي درجمع خبرنگاران حضور يافت و از توافق تهران و آژانس براي همكاري بيشتر خبر داد.

وي نتايج مذاكرات خود با مديركل آژانس بين المللي انرژي اتمي را مثبت دانست وگفت:در اين ديدار مقررشد كارشناسان دو طرف، مكانيسمي درارتباط با همكاري هاي بيشتر در موضوع هسته اي ايران ارايه كنند تا سوء تفاهم هاي موجود به نحو شايسته اي حل و فصل شود.

وزير امور خارجه كشورمان با بيان اين كه اصل مساله حل شده است، تصريح كرد: يكسري مطالعات ادعايي وجود دارد كه در مذاكرات فريدون عباسي رييس سازمان انرژي اتمي ايران با آمانو مطرح شده بود.

صالحي يادآور شد: در ديدار با مديركل آژانس بين المللي انرژي اتمي نيز اين موضوع ادامه يافت و قرار شد كارشناسان دو طرف بطور جدي بنشينند و اين مساله را پيگيري و مكانيسم جديدي را پيشنهاد كنند.

پس از اين اظهارات صالحي، آژانس بين المللي انرژي اتمي درباره اين ديدار بيانيه اي منتشر و اعلام كرد:‌ مديركل آژانس و وزير خارجه ايران در باره مسائل مربوط به اجراي پادمان ها گفت وگو كردند.

اين بيانيه افزود: وزير خارجه ايران اظهار اميدواري كرد كه آژانس موضوعات باقيمانده را از طريق يك رهيافت ابتكاري بررسي كند.

در اين بيانيه مطرح شد: مديركل بر موضع آژانس پيرامون موضوعاتي كه ايران در قبال آنها به تعهدات خود عمل نكرده و در گزارش ماه فوريه به شوراي حكام نيز به آنها اشاره شده است، دوباره تاكيد كرد.

آژانس بين المللي انرژي اتمي در بيانيه خود افزود: وزيرخارجه ايران بيان كرد كه رهيافت جديد مي تواند پس از اعلام آژانس مبني بر خاتمه «برنامه عمل» Work Plan مورد توافق در سال 2007 آغاز شود.

در اين بيانيه آمده است: مديركل اظهار داشت كه اكنون در موقعيتي نيست كه برنامه كار توافقي 2007 را تكميل شده تلقي كند.

بر اساس اين بيانيه، مديركل آژانس و وزير خارجه ايران بر اهميت ادامه گفتگو تاكيد كردند.

يك روز پس از اين مذاكرات، سرگئي لاوروف وزير امور خارجه روسيه پس از ديدار با باراك اوباما رييس جمهوري آمريكا و هيلاري كلينتون وزير خارجه آمريكا اعلام كرد كه مسكو طرحي چند مرحله اي را پيشنهاد داده است كه با اجراي آن، ايران مي تواند به پرسش ها در مورد فعاليت هاي هسته اي اش پاسخ دهد و نگراني ها و تحريم هاي بين المللي نيز به طور تدريجي كاهش يابد.

لاوروف كه اين طرح را به اوباما و كلينتون ارائه كرد، درباره آن افزود: روسيه يك روند «گام به گام» را پيشنهاد كرده است كه ايران به طور تدريجي، نگراني هاي آژانس بين المللي انرژي اتمي را برطرف مي كند و در ازاي اين همكاري ها، برخي تحريم ها عليه تهران متوقف مي شود.

هيلاري كلينتون وزير خارجه آمريكا نيز گفت ايالات متحده به مسير دوگانه فشار و تماس با ايران متعهد است و كارشناسان روسيه و آمريكا در مورد استراتژي هاي موثرتر براي انجام اين اقدام گفت و گو خواهند كرد.

به گفته ديپلمات ها، اگر چه برخي كشورها درصدد هستند، تا همكاري هاي ايران و آژانس بين المللي انرژي اتمي را به نفع خود مصادره مطلوب كنند و اگرچه تهران از پيشنهادات سازنده و راهگشا استقبال مي كند اما آمانو بايد توجه داشته باشد كه اكنون مدير كل آژانس است و همچون سال 2007 نماينده و سفير ژاپن نيست؛ از اين رو به جاي تحت تاثير قرار گرفتن و اصرار بر مواضعي كه ممكن است فرصت چراغ سبز همكاري بيشتر تهران و‌ آژانس را بسوزاند، بايد به فكر راهكاري عملي براي پاسخ به ابهامات و سووالات ادعايي باشد.

بر اساس برنامه عمل 27 اوت 2007 ميلادي يا همان سند 711 ، 6 موضوع آزمايشات پلوتونيوم ، سانتريفيوژهاي پي يك و پي دو ، منشا آلودگي ، سند اورانيوم فلزي ، پلونيوم 210 و معدن گچين، حل و فصل شده و ايران از آژانس نيز در اين موضوعات، گواهي گرفته است.

در اين توافقنامه آمده است كه هيچ موضوعي علاوه بر اين موارد نيست.

بر اساس توافقنامه 2007 همچنين درباره مطالعات ادعايي (Alleged Studies) بيان شد كه اين ادعاها بي اساس و ساختگي است اما تهران حاضر است در صورت «تحويل مدارك» ، «ارزيابي» خود را ارائه دهد.

نكته قابل توجه اين است كه آژانس در آن زمان، مدارك را تحويل ندارد اما ايران حسن نظر نشان داد و قبول كرد بصورت Power Point نشان داده شود.

در آن زمان، مشخص شد كه مدارك اصالت ندارد و هيچ طبقه محرمانه اي نيز در مورد اسناد ادعايي وجود نداشت.

همچنين موارد ادعايي، مواد هسته اي و كاربرد آن مطرح نبود و عمدتا ادعاي مطالعات بود و فعاليت عملياتي و سايتي وجود نداشت.

نكته حائز اهميت تر اين است كه ايران در 117 صفحه اثبات كرد آن ادعاها ساختگي و بي اساس است.

در سال 2007 ميلادي ، چهار سفير آمريكا، انگليس ، فرانسه و ژاپن كه نماينده ژاپن ، يوكيو آمانو بود، به البرادعي مديركل وقت آژانس اعتراض كردند كه حق ندارد توافقنامه را نهايي كند.

بلافاصله با تلاش تهران، تروئيكاي عدم تعهد (نم) در ديدار با البرادعي از اين توافقنامه حمايت كرد و شوراي حكام آژانس عملا مجبور شد توافقنامه را تاييد كند و چهار كشور ياد شده نيز منزوي شدند. از اين رو، توافقنامه 2007 يا همان برنامه عمل ، تاييد شوراي حكام آژانس را نيز همراه دارد.

تهران بارها اعلام كرده است كه طبق توافقنامه 2007 تعهدات خود را انجام داده و آژانس مدعي است 117 صفحه پاسخ ايران به آژانس به محتوا نپرداخته و عمدتا به شكل و فرم مدارك اشكال گرفته است؛ حال آنكه در 117 صفحه پاسخ ، بسياري موارد محتوايي است.

آژانس بين المللي انرژي اتمي، دسترسي به افراد، اماكن و مدارك مربوطه را مي خواهد در حاليكه تهران اين درخواست را بر اساس توافقنامه رد مي كند زيرا تنها قرار بود، ايران ارزيابي خود را ارائه دهد و از اين رو، خواسته آژانس غيرقابل قبول است.

حال به رغم اينكه تهران بارها اعلام كرده كه تمام فعاليت هاي هسته اي اش صلح آميز و ادعاهاي مربوطه بي اساس است ، در صورتي كه آژانس به تعهد خود عمل كند و برنامه عمل يا همان توافقنامه 2007 را خاتمه يافته اعلام كند، ايران حاضر است به سوالات و ابهامات احتمالي پاسخ دهد.

علي اصغر سلطانيه سفير و نماينده دائم ايران در آژانس بين المللي انرژي اتمي در اين زمينه، گفت: مذاكراتي كه در سال 2007 انجام شد آن هم پس از انجام گفتگوها در سطوح بالاي سياسي براي برون رفت از اين بحث ها و خاتمه دادن به مباحث هسته اي در آژانس بود و انتظار مي رفت بر اساس آن برنامه عمل، تمام موارد حل و فصل و اين موضوع نهايي شود.

وي افزود: متاسفانه به رغم همكاري ايران و حل و فصل شش موضوع كه سند و گواهي آن نيز از آژانس دريافت شده است، هنوز به بهانه ادعاهاي بي اساس مربوط به فعاليت هاي نظامي ، اصطلاحا اين مداليتي (برنامه عمل) را نبسته اند.

سلطانيه اظهار داشت: استدلال ما اين است كه مطابق متن توافقنامه ايران و آژانس، آن را ببندند و چنانچه آژانس سوالات و ابهامات ديگري دارد، ما آماده ايم به آن پاسخ دهيم.

وي اضافه كرد:‌در ديداري كه دكتر فريدون عباسي رييس سازمان انرژي اتمي با آمانو داشت و مكاتبه اي كه بين ايران و آژانس شد، اين موضوع بطور رسمي به آمانو اعلام شد كه مداليتي (برنامه عمل ) 2007 را خاتمه يافته اعلام كند و ما آماده ايم اگر سووالي وجود داشته باشد، به آن پاسخ دهيم.

سلطانيه اظهار داشت: در ملاقات دكتر صالحي با آمانو نيز با توجه به صحبت هاي قبلي كه رييس سازمان انرژي اتمي داشت، يك گام عملياتي پيشنهاد شد كه در واقع، كارشناسان دو طرف بنشينند و مداليتي و روش كاري مبني بر اينكه آن توافقنامه كاملا محترم شمرده شود، تدوين كنند تا چگونه براي پاسخ به برخي سووالات بايد پيش رفت.

سفير و نماينده دائم ايران در آژانس بين المللي انرژي اتمي در پاسخ به اين سوال كه آيا فكر مي كنيد راه حلي عملي براي آن سه موضوع مطالعات ادعايي كه ايران آنها را قبول ندارد، وجود دارد كه پرونده اين موارد نيز بسته اعلام شود؟ پاسخ داد: پاسخ 117 صفحه اي ايران در واقع پاسخ به مطالعات ادعايي يا اصطلاحا لپ تاپ آمريكايي بود اما اينها مي گويند مطالب، سوالات و ادعاهاي ديگري مطرح است كه ما گفتيم مطمئن هستيم فعاليت هايمان صلح آميز است و اين ادعاها بي اساس است اما آماده ايم در چارچوبي جديد به اينها بپردازيم.

سلطانيه اين اقدام تهران را حركتي رو به جلو و نشان دهنده عزم سياسي و حسن نظر جمهوري اسلامي ايران براي همكاري با آژانس براي رفع ابهامات دانست.

حال بايد ديد آيا مدير كل آژانس بين المللي انرژي اتمي در اقدامي كاملا فني و به دور از فشارهاي سياسي، از اين حسن نظر تهران براي پاسخ به ادعاها و ابهامات بهره خواهد جست و يك برنامه عمل ديگري را با كمك كارشناسان ايراني تدوين خواهد كرد يا اينكه تحت تاثير فشارها همچنان بر مواضع خود پافشاري و فرصت سوزي مي كند؟