تيم ايران امسال حضور درخشاني در رقابت جهاني روبوكاپ 2011 داشت
جام جهاني ربات‌ها
جام جم آنلاين: انسان اساسا كنجكاو است و همواره در پي كشف رازهاي جهان، ساخت وسايل جديد و زندگي راحت‌تر بوده است، در اين ميان و با توجه به طبيعت راحت‌طلب و ايده‌آليست انسان يكي از آرزوهاي ديرين او ساخت ابزار يا فرآيندهايي بوده كه امور روزانه را به صورت خودكار براي انسان انجام دهند.
از قرن‌ها قبل از ميلاد مسيح نام دانشمندان و مهندسان چيني، هندي، ايراني و رومي بسياري را در تاريخ خوانده‌ايم كه ايده‌هايشان براي ساخت ماشين‌ها و وسايل خودكار با استفاده از نيروي آب و باد به كمك سازه‌هاي مكانيكي تحولي بزرگ در عصر آنها به وجود آورده است.
رباتيك و ايده ماشين‌هاي هوشمند مانند تمامي روياهاي بشر ابتدا در داستان‌هاي علمي ـ تخيلي كه بخشي از آرزوهاي بشر را در دل خود دارند، ظهور كرد. ايده‌هايي مانند پرواز، سفر به ماه، سفر به اعماق دريا و بسياري از اين دست ابتدا شايد تنها در داستان‌هاي نويسندگاني مانند ژول ورن مطرح شدند، اما تاريخ نشان مي‌دهد كه معمولا كمتر از يك قرن زمان لازم بوده است تا بسياري از اين ايده‌ها به واقعيت تبديل شوند. ربات‌ها هم ابتدا در داستان‌هاي نويسندگان علمي ـ تخيلي مانند كارل چابك و آيزاك آسيموف مطرح شدند و بخش تازه‌اي از آرزوها و ترس‌هاي بشر را تشكيل دادند.
واژه ربوتا كه در زبان چك به معناي كارگران مكانيكي است، اولين بار سال 1300 شمسي و در داستاني از نويسنده علمي ـ تخيلي اهل چك با نام كارل چابك مطرح شد.
چند سالي بعد و زماني كه آرزوها براي داشتن يك كارگر مكانيكي بي‌اجر و مزد افزايش يافت، مهندسان دست به كار شدند و اين چنين بود كه سال 1336 را به عنوان سال تولد ربات‌هاي صنعتي جشن گرفتند. در اين سال جورج دوول و ژوزف انگلبرگ شركتي را تاسيس و ربات‌هايي را براي كار در كارخانه‌هاي خودروسازي توليد كردند. اين ربات‌ها به تدريج تغييرشكل دادند تا ما امروزه شاهد حضور هزاران بازوي رباتيكي باشيم كه در تمامي كارخانه‌هاي خودروسازي حضور دارند. ربات‌هايي كه نمي‌خوابند، دقت آنها هميشه ثابت است و مي‌توانند در زماني كوتاه‌تر و با كيفيتي برتر، محصولات متنوعي را توليد نمايند. ربات‌هايي كه امروزه در اموري مانند جوشكاري، رنگ، جابه‌جايي وسايل سنگين و حتي نصب تاير خودرو مشغول خدمت به نوع بشر هستند.
اما انسان به اين حد از خدمات ربات‌ها رضايت نمي‌دهد و آينده رباتيك‌تري را در ذهن دارد. بدين‌سان بود كه تحقيقات روي ربات‌هاي متحرك در تمامي سطوح كاربردي ادامه پيدا كرد تا سال 1376 كه با 2 واقعه جذاب، نقطه‌عطفي در صنعت ربات‌سازي شكل گرفت. در اين سال 2 اتفاق بسيار مهم رخ داد؛ اول اين كه در مسابقه‌اي بين قهرمان شطرنج جهان و ربات DEEP BLUE از شركت IBM، ربات توانست قهرمان شطرنج را با استفاده از الگوريتم‌هاي هوش مصنوعي و برنامه‌هاي هوشمندش شكست دهد. اتفاق ديگر فرود رباتي كوچك بر سطح مريخ بود. رباتي كه در ماموريتي با نام PATHFINDER بر سطح مريخ فرود آمد و راه را براي حضور لشكر كم‌توقع رباتي انسان‌ها بر سطح ساير اجرام سماوي هموار كرد.
در همين سال بود كه اساتيد دانشگاهي با درك موقعيت برتر ربات‌ها در زندگي انسان آينده و به منظور تربيت مهندسان و دانشمندان آگاه و آشنا با اين فناوري مدرن، در مجموعه نشست‌هايي كه در آنها دانشگاه‌هايي مانند اوزاكا و كارنگي ملون نقش بسيار مهمي داشتند، تصميم به برگزاري مسابقاتي براي دانشجويان و پژوهشگران صنعت رباتيك گرفتند و اين‌چنين قدم اول براي طرح ايده اصلي مسابقات ROBOCUP شكل گرفت.
در اين مسابقات هدفي مطرح شدكه نياز به برنامه‌ريزي بلندمدت داشت، قرار است ربات‌هايي ساخته شوند كه از لحاظ هوشمندي و نوع حركات شباهت زيادي به انسان داشته باشند. قرار شد در سال 1429 شمسي تيمي از ربات‌هاي انسان‌نما با تيمي از منتخبان فوتبال جهان مسابقه دهد و آنقدر ربات‌ها پيشرفته و كارآمد باشند كه شكست تيم انساني قطعي باشد. براي رسيدن به اين هدف، برنامه‌ريزي بلندمدتي انجام و مقرر شد كه هر ساله مسابقات جهاني ربات‌ها در يك كشور بر طبق نظر كميته علمي و اجرايي فدراسيون جهاني ربوكاپ برگزار گردد. در اين مسابقات تعداد مختلفي ليگ وجود دارد كه هر كدام شامل مجموعه‌اي از مسائل و اهداف در بخش‌هاي مختلف رباتيك هستند. در هر بخش تيم‌هاي دانشجويي و دانش‌آموزي از سراسر جهان بعد از سال‌ها كار روي پروژه خود در اين مسابقات ساخته‌هايشان را براي حل مسائل مختلفي كه از قبل اعلام شده به رقابت وامي‌دارند و نمايشي حيرت‌انگيز از توانايي‌هاي رو به رشد ربات‌ها ارائه مي‌دهند.
اين مسابقات فضايي را به وجود آورد كه پژوهشگران و دانشجويان با ديگر پژوهشگران از كشورها و دانشگاه‌هاي ديگر آشنا شده و ضمن رقابت فرصتي براي افزايش سطح علمي خود پيدا كنند.
مسائل و اهداف مطرح شده در اين مسابقات توسط برخي از برترين اساتيد رباتيك و هوش مصنوعي دنيا به صورت دفترچه قوانيني براي هر ليگ مطرح مي‌گردد. اين مسائل هر ساله شاهد تغييراتي هستند زيرا در هر سال تعدادي از اهداف يا بخشي از آنها حل و براي رسيدن به ربات‌هاي هوشمندتر و كارآتر بايد مسائل جديدتر و مترقي‌تري مطرح گردد. فضاي مسابقات ربوكاپ فرصتي ايجاد مي‌كند تا پژوهشگراني با تجربه‌هاي مختلف و به وسعت كل دانشگاه‌ها، مدارس و پژوهشگاه‌هاي جهان به جاي چند متخصص و مهندس خاص به حل اين مسائل و خلق ربات‌هاي هوشمندتر بپردازند.
نكته: قرار است ربات‌هايي ساخته شوند كه از لحاظ هوشمندي و نوع حركات شباهت زيادي به انسان داشته باشند و سال 1429 شمسي تيمي از ربات‌هاي انسان‌نما با تيمي از منتخبان فوتبال جهان مسابقه دهد و آنقدر ربات‌ها پيشرفته و كارآمد باشند كه شكست تيم انساني قطعي باشد
در مسابقات ربوكاپ، ليگ‌هاي مختلفي در سطوح دانشجويي و دانش‌آموزي وجود دارد. هدف از اين ليگ‌ها غير از رسيدن به هدف اصلي سال 1429 كه تشكيل يك تيم فوتبال رباتيك است، توانمندسازي دانشجويان به عنوان آيندگان اين صنعت نيز مدنظر است تا بتوانند به نحوي عملي و در شكل يك رقابت جذاب علمي و فني كه به طور مستقيم به 3 علم مكانيك، الكترونيك و كامپيوتر در بخش‌هاي مختلف وابسته است، كسب تجربه نمايند و مفاهيم تئوري كتاب‌هاي درسي را به كار عملي پيوند زده و فرصتي جهاني پيدا كنند براي تبديل‌شدن به مهندساني توانمند و علاقه‌مندان دانا در حوزه رباتيك.بعضي از ليگ‌هاي اين مسابقه جهاني كه برخي آن را جام‌جهاني ربات‌ها نيز مي‌نامند به شرح زير است:
ليگ ربات‌هاي امدادگر: اين ليگ در 2 بخش ربات‌هاي امدادگر واقعي و بخش‌هاي متفرقه با شبيه‌سازي امداد و نجات طراحي شده است. در بخش امدادگر واقعي ربات‌ها بايد به جستجوي مصدومان در فضايي مشابه فضاي ويران‌شده بر اثر زلزله يا هر حادثه ديگري پرداخته و با استفاده از انواع سنسورها و كمك‌گرفتن از قابليت مكانيكي خود در مسيرهاي غيرقابل عبور حركت نموده، مصدومان را شناسايي كرده و آنها را به روش علمي و مطابق استاندارد به نزديك‌ترين واحد انساني مستقر حمل نمايد.
در بخش شبيه‌سازي با استفاده از الگوريتم‌هاي هوش مصنوعي فضاي يك شهر بعد از زلزله شبيه‌سازي مي‌شود و نيروهاي امدادي كه به صورت عامل‌هاي هوشمند شبيه‌سازي شده‌اند بايد بتوانند در كمترين زمان، بيشترين تعداد مجروح را نجات داده، آتش را خاموش كنند و راه‌هاي بسته‌شده را باز نمايند. اين شبيه‌سازي‌ها اطلاعات مناسبي براي مديران در مديريت بحران فراهم نموده تا در زمان به وجود آمدن حوادث احتمالي بهترين نوع استفاده از نيروهاي امدادي رباتيك را تجربه نمايند.
ليگ ربات‌هاي خانگي: در اين ليگ رباتي ساخته مي‌شود كه بتواند كارهاي خانه را انجام دهد. اين ربات‌ها قادر به تهيه نقشه خانه، صحبت‌كردن، شناسايي افراد و با كمك بازوهاي خود قابليت بازكردن در يخچال و جابه‌جايي وسايل را داشته و هر ساله پيشرفته‌تر مي‌شوند. هدف اين ليگ استفاده واقعي از ابزارهاي هوشمند در كارهاي خانه است. اين ربات‌ها مي‌توانند به معلولان، افراد كم‌توان و همچنين افراد پرمشغله كمك كرده و كيفيت زندگي را بهبود بخشند.
ليگ ربات‌هاي فوتباليست: در اين ليگ كه با توجه به تعاريف، اصلي‌ترين ليگ اين رقابت‌ها است چندين مدل مسابقات مانند ربات‌هاي فوتباليست سايز كوچك، سايز متوسط، ربات‌هاي فوتباليست انسان‌نما و شبيه‌سازي فوتبال برگزار مي‌گردد. هر كدام از اين ربات‌ها ويژگي‌هايي دارند كه آنها را داراي قابليت خاصي نموده و مي‌توانند برخي از مسائل فني را تا زمان دستيابي به تكنولوژي ساخت فوتباليست‌هاي مورد نظر سال 2050 حل نمايند. برخي از آنها هوشمند هستند و كاملا خودكار عمل مي‌كنند، برخي با پردازش تصاوير، اطلاعات ربات‌ها را به كامپيوترهايي در بيرون زمين ارسال كرده و كامپيوتر براي آنها فرمان‌هاي لازم حركتي را ارسال مي‌نمايند، برخي شبيه انسان هستند و برخي الگوريتم‌هاي هوشمندي را براي گسترش هوش مصنوعي در بازي فوتبال شبيه‌سازي مي‌كنند.
ليگ‌هاي دانش‌آموزي: كشورهايي مانند ژاپن سال‌هاي بسيار است كه آموزش‌هاي دانش‌آموزي و آموزش‌هاي عمومي رباتيك را در سرفصل اصلي كارهاي خود قرار داده‌اند. اين فعاليت موجب پيشرفت بسيار در بخش‌هاي مختلف تكنولوژي و كاربرد ربات‌ها در تمامي سطوح زندگي آنها شده است. با توجه به اين حركت مثبت بود كه اين مسابقات هم بخش‌هاي ويژه‌اي را براي دانش‌آموزان در تمامي سنين در نظر گرفت. 2 ليگ اصلي در اين بخش، ليگ فوتباليست دانش‌آموزي و ليگ امدادگر دانش‌آموزي هستند. ربات‌هاي به نسبت ساده‌تري كه با راهنمايي‌گرفتن از اساتيد ساخته شده و ضمن ياددادن مهارت‌هاي فني به كودكان و نوجوانان آنها را با اصول كار گروهي و حل مسائل علمي در اين بخش آشنا مي‌سازند.