ابعاد عملى :

 

چنانچه انتظار يك زارع براى خوب به عمل آمدن محصول مشروط به شرطهايى است; از آن جمله كه زمين زراعى را اصلاح كند، تخم بكارد به موقع آبيارى كند در حالى كه مى داند تربيت كننده ى آن تخم و روياننده ى آن تا سر حد كمال خداوند متعال است.

در اين حال چون احتمال آفت زمينى و آسمانى مى رود، سم پاشى كرده و نيز دعا مى كند و از خدا مى خواهد كه آفتها را از بين ببرد و محصول او را به عمل آورد.

همينطور انتظار و دعا براى فرج امام زمان ـ ارواحنا فداه ـ و رسيدن فيوضات و نعمتهاى الاهى به بندگان بر اسباب و شرايطى تكيه دارد و آن اين است كه به امام ـ عليه السلام ـ در ظاهر نيز اذن تصرف داده شود و از پرده ى غيب بيرون آيد و براى اين اذن نيز مقدمه هايى خواهد بود كه برخى از آنها به دست خود مردم است كه عبارت از تقواى الاهى و رفتار نيكو است چنانچه در سوره ى اعراف مى فرمايد (ولو أنّ أهل القرى آمنوا واتّقوا لفتحنا عليهم بركات من السماء والأرض). اگر مردمان ايمان آورده و تقوا پيشه سازند حتماً درهاى بركت را از آسمان و زمين به سوى ايشان مى گشاييم. بنابراين معلوم مى شود كه رفتار زشت مردم خود مانعى براى ظهور آن عزيز جانهاست.

 

ارتباط و پيوند با خدا :

 

رزق انسان در خواندن كتاب‏ها و مطالعات، منحصر نيست . دقت و مطالعه در آفاق وطبيعت و در انفس و وجود انسان هم مى‏تواند آيه‏ها و نشانه‏هايى رابه دنبال بياورد و مايه‏هاى فكرى و روحى انسان را تقويت كند .

از اين گذشته، آن‏ها كه روز را با خلق خدا به سر مى‏برند، بايد در شب به ياد خدا باشند و از قرب او رزق بگيرند،تا بتوانند بار برخوردهاى سنگين و درگيرى‏هاى مستمر روزشان را به دوش بگيرند .

 به همين دليل، رسول بايد پيش از قيامش در شب، قيام كند و قرآن را آرام آرام بخواند و باترتيل در وجودش بنشاند; چون مى‏خواهد قول ثقيل و رسالت‏سنگينى را بر دوش بگيرد .

اين پيوند شب و ارتباط با خدا، با دعا، تامين كننده‏ى رزق روزانه‏ى مؤمن منتظر است كه سوخت و ساز و درگيرى و برخوردهاى شكننده دارد.

 

 

ارزش انتظار:

 

واژه ى انتظار سترگترين مقام را در معارف اهل بيت ـ عليهم السلام ـ به خود اختصاص داده است. در ميان هزاران هزار گوهر تابناك كه از خاندان رسالت رسيده است به كمتر واژه اى بر مى خوريم كه چون انتظار از آن به زيبايى ياد شده باشد. از ميان آن باغستان معارف به دو ريحان بسنده مى كنيم:

امام باقر ـ عليه السلام ـ فرمودند: روزگارى خواهد آمد كه امام از مردم پنهان مى شود. خوشا به حال آنان كه در آن زمان بر امر (ولايت) ما ثابت قدم باشند.

 زيرا كمترين ثوابى كه آنان را خواهد رسيد، آنكه خداوند به ايشان مى گويد: اى غلامان و كنيزان من! بر سرّ من ايمان آورديد و غيب مرا گواهى كرديد; بشارت باد شما را به جزاى نيكوى من.

 همانا شما غلامان و كنيزان حقيقى من هستيد. از شما مى پذيرم (رفتار نيك را) و بر شما مى بخشايم (عملهاى زشت را) و بخاطر شما در مى گذرم و سيراب مى سازم بندگانم را با آب باران; و بلاها را از آنان رفع مى كنم. اگر شما نباشيد عذابم بر آنان نازل خواهد شد.

جابر گويد: گفتم: اى فرزند رسول خدا! چه چيزى بهترين كار براى مؤمن در اين زمان است؟ فرمود: نگاهدارى زبان و خانه نشينى.

هم چنين از ابى بصير از امام صادق ـ عليه السلام ـ درباره آيه شريفه (يوم يأتي بعض آيات ربّك . . .) سؤال شد، فرمود: آن هنگام قيام قائم و منتظر ماست . . . سپس فرمود: اى ابو بصير! خوش بر احوال شيعيان قائم ما كه در زمان غيبت انتظار ظهورش مى كشند و در گاه ظهور فرمان بردار اويند آنان اولياء خدايند كه هيچ ترس و واهمه اى بر آنان نيست و هرگز غمگين نخواهند شد.

هم چنين درباره ارزش انتظار امام صادق ـ عليه السلام ـ نقل شده است كه به برخى از ياران خود فرمودند: هر يك از شما منتظر اين امر از دنيا رويد چون كسى هستيد كه در خيمه قائم همراه اوست

 

اطاعت و تقوا :

 

كسى كه حدود را مى‏شناسد و تكليفش را مى‏داند و مى‏خواهد به اين تكليف عمل كند، اين وجود ديگر فشارى ندارد، بلكه در جايگاه امن نشسته است: ان المتقين فى مقام امين . وجودى كه تكليفش را شناخته و وحى را مى‏فهمد، ديگر از آن‏چه پيش مى‏آيد، وحشت ندارد و حتى با آن‏چه مى‏شود، كارى ندارد .

 

پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله مى‏فرمود:

 

ما كنت‏بدعا من الرسل; من از ميان رسولان بدعتى نيستم و تازه‏اى نياورده‏ام . و ما ادرى مايفعل بى و لا بكم; و حتى نمى‏دانم كه براى من و شما، چه پيش مى‏آيد:

ان اتبع الا ما يوحى الى . من فقط بر روى مرز و به دنبال وحى حركت مى‏كنم; زيرا همين اطاعت و تقوا و عمل به وظيفه است كه امن مى‏آورد و از بن ست‏بيرون مى‏كشد: و من يتق الله يجعل له مخرجا .

 

آمادگى روحى :

 

منتظر بايد در زمينه‏ى روحى نيز آمادگى بالايى داشته باشد تا در برابر حوادث و مصيبت‏ها مانند کوه استوار باشد و بتواند بار سنگين رسالت و آگاهى‏هاى عظيم را به دوش بگيرد . در واقع، ظرفيت وجودى انسان را در كنار گرفتارى‏ها مقاوم مى‏سازد و همين است كه مى‏بينيم وقتى منتظر دعا مى‏كند، معرفت و شناخت را مى‏خواهد:

اللهم عرفنى نفسك . . . . .

خدايا! خودت را به من بشناسان .

و ثبات قدم را مى‏خواهد: ثبتنى على دينك . كم توقعى و صبر را مى‏خواهد: صبر نى على ذلك . منتظر بايد از آن‏چنان روحيه‏اى برخودار شود كه همراه رنج‏ها و سختى‏ها، راحتى‏ها را داشته باشد; زيرا كه در زمان غيبت، مردم مورد سخت‏ترين امتحانات قرار مى‏گيرند و زير و رو مى‏شوند . چنان‏چه امام باقر عليه السلام در پاسخ يكى از ياران كه پرسيد: فرج شما چه وقت است؟ فرمودند:

هيهات، هيهات لا تكون فرجنا حتى تغربلوا ثم تغربلوا - يقولها ثلاثا - حتى يذهب الكدر و يبقى الصفور .

هيهات فرج ما نرسد تا غربال شويد، باز هم غربال شويد و باز هم غربال شويد تا اين‏كه كدورت‏ها برود و صافى و صفا بماند .

ايجاد روحيه، امر مهمى است كه در دوره‏ى انتظار بايد حاصل شود، ولى مهم‏تر از آن، راه‏هاى ايجاد اين روحيه است كه چگونه؟ و با چه روشى؟ اين روحيه در منتظر ايجاد شود 

 

آمادگى فكرى :

 

سقف‏هاى سنگين و رسالت‏هاى بزرگ، پايه‏هاى محكم مى‏خواهند، پايه‏هايى كه در شعور و احساس قرار گرفته باشند . به همين خاطر رسول مكرم صلى الله عليه و آله مى‏فرمايد:

لكل شى دعامة و دعامة هذا الدين الفقه و الفقيه الواحد اشد على الشيطان من الف عابد .

براى هر چيز، اساس و پايه‏اى وجود دارد . اساس و پايه‏ى اين دين [اسلام]، فهم عميق است و يك فقيه در برابر شيطان، از هزار مسلمان عبادت‏گزار [بدون شناخت] محكم‏تر و مؤثرتر است .

بنابراين، در دوره انتظار، بايد بنيان‏هاى فكرى عميقى پيدا كنيم تا در مقابل افكار و مكاتب مختلف از پا نيافتيم .

 اما چگونه؟ بعضى‏ها خيال مى‏كنند كه براى انتخاب صحيح بايد تمام مكاتب را شناخت و آن‏گاه انتخاب كرد، ولى اين بررسى براى انتخاب كافى نيست; زيرا اين درست است كه گفته‏اند بايد گفته‏ها را گوش داد و بهترين را انتخاب كرد (24) ولى ما مى‏دانيم بهترين كدام است .

بهتر را بايد با اصلى سنجيد، اين اصل كدام است . على عليه السلام مى‏گويد: كفى بالمرء جهلا ان لايعرف قدره .

 براى جهالت تو همين بس كه با تمامى اطلاعات و مطالعات عظيم، اصل و معيار را نداشته باشى و اندازه‏ى خودت را نشناسى .

 آن‏چه يك منتظر بايد در زمينه‏ى فكرى به آن مسلح شده باشد، همين درك از خويش و شناخت قدر خويش است كه معيار انتخاب مكتب‏ها خواهد بود و انسان را در برابر مكتب‏هاى گوناگون راهنمايى مى‏كند . و انتخاب بهترين را ممكن مى‏سازد .

چون بهترين‏ها در رابطه با شعارى كه ارايه مى‏دهند، همراه مقايسه‏اى كه در ميان اين شعار و قدر وجود من برقرار مى‏شود، انتخاب مى‏گردد .

با توجه به همين معيار است كه مى‏توانى كار گروه‏ها و مكتب‏هاى گوناگون را نقد بزنى . لازم نيست همه‏ى مكاتب را مطالعه كرد، بلكه همين قدر از مكاتب را بايد دانست كه اين‏ها انسان را در نهايت‏به كجا خواهند برد .

مثلا وقتى شما مى‏خواهيد يك جفت كفش بخريد، تمام كفش‏هاى يك فروشگاه را آزمايش نمى‏كنيد .

 اندازه و شماره‏ى پا، شما را در انتخاب بهترين كمك مى‏كند . در رابطه با مكتب‏ها و گزينش آن‏ها نيز اين چنين است .

 وقتى من اندازه‏ى واقعى انسانى خودم را كشف كردم و شناختم، حالا در پى اين هستم كه مكاتب مختلف، چه لباسى را براى اين انسان مى‏سازند .

 آن‏وقت مى‏بينيم كه همه‏ى مكاتب، لباس‏هايى را براى اين انسان مى‏سازند، حتى انگشت پاى اين انسان بزرگ را نمى‏تواند بپوشاند، جز مكتب تشيع كه آرمان‏ها و اهدافش با اندازه‏ى وجودى و ارزش واقعى انسان، هماهنگ است .

اين روش راه‏گشاى بن بست‏هاى حيرت‏زا است . اين شروع در ما جريانى ايجاد مى‏كند كه مى‏توانيم از مطالعات و تفكرات ديگران هم بهره برداريم و اين جريان فكرى است كه مى‏تواند در برابر فكرهاى گوناگون مقاوم باشد .

 

برگرفته از :  شبكه جهاني اطلاع رساني امام مهدي (عج)