جام جم آنلاين: در روزگاري كه شركت‌هاي معتبر و بزرگ خودروسازي دنيا براي همكاري با شركت‌هاي ايراني موانع زيادي ايجاد مي‌كنند، چيني‌ها به شكلي راحت و فراگير دست به سوي آنها دراز كرده و خواهان انجام فعاليت‌هاي مشترك هستند. با اين حال، آيا اين سوال مطرح مي‌شود كه كار با خودروسازان چيني خوب و آينده‌دار است؟
آيا به صلاح خودروسازان ايراني هست كه پروژه‌ها و فعاليت‌هاي مشترك با چيني‌ها را در دستور كار قرار داده، يا روابط فعلي را گسترده‌تر كنند؟ براي پاسخ به اين پرسش‌ها، بايد نگاهي به گذشته، حال و آينده پيش روي خودروسازان چيني انداخت.
اين روزها همان‌طور كه بيشتر بخش‌هاي اقتصادي چين با سرعت زيادي در حال رشد است، خودروسازان اين كشور نيز با روندي سريع در حركت بوده و قصد دارند در آينده‌اي نه‌چندان دور، به يكي از بازيگران اصلي صنعت خودروسازي دنيا تبديل شوند. چين اگرچه نسبت به اروپايي‌ها و آمريكايي‌ها سابقه‌اي طولاني در صنعت خودروسازي ندارد، اما با سرعتي بسيار زياد وارد اين صنعت بزرگ شده و هم‌اكنون نيز ميزبان برندهاي معتبر دنياست، برندهايي كه توان فني ـ مهندسي خودروسازان اين كشور را بالا برده‌اند. عنوان بزرگ‌ترين بازار خودرو جهان نيز مزيد بر علت شده كه خودروسازان معتبر دنيا حساب ويژه‌اي روي اين كشور باز كنند و حتي بسياري از آنها سايت توليدي نيز در چين احداث كرده‌اند. به گواه تاريخ، چيني‌ها از حدود 30 سال پيش با مونتاژ خودروهاي سنگين وارد اين صنعت شده‌اند، اما آن زمان هيچ ادعايي در خودروسازي و بخصوص توليد محصولات سواري نداشتند. اين در شرايطي است كه چين از اوايل سال 1994 ميلادي، رسما ورود خود به عرصه خودروسازي را جشن گرفت و با دعوت از بزرگان اين صنعت، راهي سخت اما هدفدار را آغاز كرد.
خوبي كار اينجا بود كه دولت چين از همان ابتدا حمايت‌هاي ويژه‌اي را از اين جنبش خودرويي به عمل آورد و اجازه داد تا خودروسازان بزرگ دنيا مهمان سرزمين اژدها شده و در كنار استفاده از بازار بكر اين كشور، تكنولوژي و فناوري خود را در اختيار چشم بادامي‌ها قرار دهند. اين موضوع باعث شد شركت‌هاي چيني رشد مناسبي را در سال‌هاي اخير تجربه كرده و در برخي موارد پيشرفت‌هايي خيره‌كننده را تجربه كنند. سرعت پيشرفت‌هاي خودرويي چين در سال‌هاي اخير به حدي بوده كه خودروسازان اين كشور هم‌اكنون نام‌هايي نسبتا آشنا براي بازار دنيا محسوب مي‌شوند و حتي برخي از آنها توانسته‌اند وارد بازارهايي مانند ايتاليا و برزيل شوند. شايد چندان باور كردني نباشد، اما با وجود آن‌كه خودروهاي الكتريكي از سابقه چنداني برخوردار نيستند، يكي از شركت‌هاي چيني توانسته خودروي برقي نيز طراحي و توليد كند. آن‌طور كه كارشناسان مي‌گويند، چيني‌ها با روي آوردن به ايتاليايي‌ها، اقدامات مناسبي را در بحث طراحي خودرو انجام داده و يكي از اهداف بزرگ آنها ارائه محصولات جديد به بازار خودرو است. همچنين بحث تحقيق و توسعه جزو اولويت‌هاي اساسي خودروسازان چيني به شمار مي‌رود، به‌نحوي كه سرمايه‌گذاري آنها روي اين موضوع بسيار بالاست. حال در اين شرايط، برخي كارشناسان معتقدند خودروسازان داخلي بايد باب بيشتري را براي همكاري با چيني‌ها باز كرده و به‌واسطه انجام فعاليت‌هاي مشترك با آنها، به نوعي آينده خود را تضمين كنند. به گفته اين دسته از كارشناسان، چيني‌ها با استفاده از تجارب همكاري‌هاي مشترك خود با اروپايي‌ها و آمريكايي ها، چند سال ديگر به درجه كيفي بسيار بالايي خواهند رسيد و خودروسازان ايراني اگر از همين حالا باب همكاري با آنها را باز نكنند، ممكن است بعدها پشيمان شوند. اصلا كسي چه مي‌داند، شايد چند سال ديگر همين چيني‌ها نيز خودروسازي ما را تحويل نگرفته و براي داشتن ارتباط، كلي شرط و شروط و اما و اگر در نظر بگيرند. در واقع، حرف مشترك موافقان كار با شركت‌هاي چيني، اين است كه چون خودروسازي ما در راه مشاركت با اروپايي‌ها و آمريكايي‌ها با محدوديت روبه‌روست، چاره‌اي جز رفتن سراغ چيني‌ها ندارد. اين موضوع در شرايطي است كه همكاري مشترك با چيني‌ها، مخالفاني نيز دارد و به گفته آنها با وجود شرايط فعلي خودروسازان كشور، اصلا نيازي به شركت‌هاي چيني نيست. آنها معتقدند، با استفاده از توان علمي دانشگاه‌هاي كشور مي‌توان به اهداف كمي و كيفي خودروسازي كشور رسيد. هم‌اكنون خودروسازي ايران تنها در بخش خصوصي و با تيراژي محدود با چيني‌ها مشاركت دارد و بايد ديد آيا در آينده، اين همكاري‌ها بيشتر و گسترده تر خواهد شد؟
بايد با چيني‌ها بمانيم
اما به سراغ كارشناسان برويم و ببينيم نظر آنها در مورد همكاري مشترك با خودروسازان چيني چيست.
مديرعامل ايران خودروديزل در اين مورد با اشاره به پيشرفت خودروسازان چيني مي‌گويد: آنها چندين سال روي افزايش تيراژ وقت گذاشتند و هم‌اكنون به اهداف خود در اين مورد دست يافته‌اند و به همين دليل نتوانستند آن‌طور كه بايد، بحث كيفيت را در محصولات توليدي دنبال كنند.
هاشم يكه‌زارع مي‌افزايد: چيني‌ها هم‌اكنون كه خيالشان از بابت تيراژ آسوده شده، به فكر فاز بعدي فعاليت‌هاي خود افتاده و قصد دارند اهداف كيفي و فني‌شان را محقق كنند. وي با اشاره به سرعت كمي و كيفي خودروسازان چيني، تاكيد مي‌كند:به اعتقاد من، چيني‌ها طي دو سه سال آينده ضعف‌هاي فني و كيفي خود را نيز برطرف خواهند كرد و اين بدان معناست كه آنها جزو بازيگران مهم صنعت خودروسازي دنيا در آينده هستند. به گفته يكه‌زارع، خودروسازان ايراني بايد به‌وسيله توسعه روابط با چيني‌ها، كنار آنها بمانند تا بتوانند در آينده از اين روابط استفاده لازم را ببرند. مديرعامل ايران‌خودروديزل مي‌گويد: در حال حاضر كار كردن با خودروسازان چيني راحت است، اما همين چيني‌ها نيز ممكن است چند وقت ديگر ما را هم تحويل نگيرند، زيرا برنامه‌هاي زيادي براي رشد كيفيت محصولات خود دارند. گفته‌هاي وي در شرايطي است كه ايران خودروديزل تجربه خوبي از همكاري با چيني‌ها ندارد و كاميون چيني هوو (اين كاميون هم‌اكنون با نام فراز عرضه مي‌شود) دردسرهاي زيادي را براي اين شركت به وجود آورد و پليس بارها نسبت به ناامن بودن آن موضع گرفت.
كاهش هزينه با كمك چيني‌ها
اما اگرچه عنوان مي‌شود كه خودروسازان چيني طي 15 سال گذشته تنها به فكر رشد تيراژ بوده‌اند، يك كارشناس معتقد است آنها از همان ابتداي ورود به صنعت خودروسازي نيز مسائل كيفي را مدنظر داشته‌اند. فربد زاوه با اشاره به اين‌كه بحث كيفي نيز براي خودروسازان چيني مهم بوده و هست، مي‌گويد: خودروسازان چيني در ابتداي ورود به صنعت خودروسازي، علاوه بر تيراژ به كيفيت هم فكر مي‌كردند، زيرا مي‌خواستند بازار 15 ميليوني خود را پشتيباني كرده و براي مشتريان داخلي، خودرو توليد كنند. وي با تاكيد بر اين‌كه در حال حاضر توقع خود مشتريان چيني نيز بالا رفته، مي‌افزايد: خودروسازان ايراني چاره‌اي جز همكاري مشترك با چيني‌ها ندارند، زيرا به هر حال يك سري مشكلات خاص براي كار‌كردن باشركت‌هاي خارجي وجود دارد و بحث هزينه‌ها نيز در ميان است. به گفته اين كارشناس، كار كردن با چيني‌ها كمك زيادي به كاهش هزينه‌ها خواهد كرد، زيرا آنها هم تيراژ بالايي دارند و هم پول ملي خود را ارزان‌تر از ارزش واقعي نگه داشته‌اند. از طرفي، اروپايي‌ها در كل شركاي خوبي به حساب نمي‌آيند، چراكه نمي‌توانند انتظارات قيمتي را برآورده كنند.
نكته: به اعتقاد برخي‌كارشناسان، چيني‌ها با‌استفاده از تجارب همكاري مشترك خود با‌اروپا و‌آمريكا، به درجه كيفي‌بالايي در توليد خودرو خواهند رسيد و اگر ايراني‌ها از حالا باب همكاري با آنها را باز نكنند، ممكن است پشيمان شوند
زاوه در ادامه با اشاره به اين‌كه چيني‌ها قابل اعتماد بوده و بايد با آنها همكاري مشترك داشت، تاكيد مي‌كند: ما داراي دهمين بازار بزرگ خودرو دنيا هستيم و از‌همين‌رو مي‌توانيم با تعامل مشترك از قدرت چيني‌ها كه در آينده بيشتر هم مي‌شود، استفاده كنيم. وي مي‌افزايد: چيني‌ها با خودروسازان بزرگ دنيا فعاليت‌هاي مشترك دارند و به همين دليل مي‌توان روي كيفيت كار آنها حساب باز كرد.اما دبير انجمن خودروسازان نيز مانند زاوه و يكه زارع، موافق ارتباط با چيني‌ها بوده و تاكيد مي‌كند كه اين موضوع نوعي اجبار است. احمد نعمت بخش مي‌گويد:چون ارتباطات ما با اروپايي‌ها و آمريكايي‌ها محدود است، چاره‌اي جز همكاري با چيني‌ها نداريم. وي با اشاره به استراتژي در نظر گرفته شده براي صنعت خودرو ي كشور مي‌افزايد: طبق اين استراتژي بايد چند پلتفرم مشترك با مشاركت خارجي‌ها بسازيم و از آنجا كه چيني‌ها در كاهش هزينه استادند و شركت‌هاي باكيفيت نيز در ميان آنها پيدا مي‌شود، مي‌توان از طريق همكاري مشترك با خودروسازان چيني به بخشي از اهداف خود رسيد. دبير انجمن خودروسازان در ادامه تاكيد مي‌كند:شركت‌هاي چيني كيفيت كار متفاوتي دارند، به نحوي كه مثلا قطعات خودرو با درجات كيفي مختلفي توليد شده و در اختيار مشتريان قرار مي‌گيرند. به گفته نعمت بخش، در حال حاضر 60 درصد قطعات خودرو توليدي در چين، به آمريكا صادر مي‌شود و با اين حساب نمي‌توان مدعي شد كه كيفيت كار چيني‌ها پايين است، زيرا اگر چنين بود، دولت آمريكا اجازه ورود آنها را به بازار خود نمي‌داد. نعمت بخش تاكيد مي‌كند:كار با چيني‌ها خوب است، اما به شرط آن‌كه بدانيم چگونه از توانمندي و پتانسيل بالاي آنها در صنعت خودرو استفاده كنيم.
نيازي به چيني‌ها نداريم
اظهارات موافقان همكاري مشترك با خودروسازان چيني در شرايطي است كه به اعتقاد دبير انجمن قطعه‌سازان، صنعت خودروسازي ايران نيازي به چيني‌ها ندارد. محمدرضا نجفي منش با اشاره به اين‌كه خودروسازي ايران پتانسيل لازم براي پيشرفت و طراحي و توليد محصولات جديد را دارد، مي‌گويد: ما هم‌اكنون ارتباط فني خوبي با پژو و رنو داريم و اگر از همين پتانسيل موجود استفاده كنيم، به اهداف بلندمدت خود در استراتژي صنعت خودرو خواهيم رسيد. دبير انجمن قطعه‌سازان با تاكيد بر اين‌كه خودروسازي ايران هيچ احتياجي به چيني‌ها ندارد، مي‌گويد:علاوه بر ارتباط مناسب با پژو و رنو، پتانسيلي بسيار قوي در دانشگاه‌هاي كشور وجود دارد، به نحوي كه مي‌توان با كمك آنها اهداف كمي و كيفي خود را پيش برد. نجفي‌منش در ادامه تاكيد مي‌كند: هر‌چيزي را كه چيني‌ها بخواهند به ما ياد بدهند، خودمان داريم، بنابراين بهتر است به جاي كار با چيني‌ها، شرايط توليد را در داخل تسهيل كنيم.
بستگي به نوع شركت دارد
رئيس كميته خودروي كميسيون صنايع مجلس نيز از زاويه‌اي ديگر به اين ماجرا نگاه كرده و مي‌گويد: خوب يا بد بودن كار با خودروسازان چيني، بستگي به نوع شركتي دارد كه با آن همكار خواهيم شد. مهدي صادق مي‌افزايد: خودروسازان چيني از درجات كيفي مختلفي برخوردارند، بنابراين همكاري با آنها مثبت باشد يا منفي، موضوعي است كه در نوع شركت انتخابي نهفته است.
وقتي آب نيست، بايد تيمم كرد
اما دبير پيشين انجمن خودروسازان نيز با اشاره به محدوديت‌هاي فعلي كه خودروسازان ايراني در راه مشاركت با خارجي‌ها دارند، مي‌گويد: موضوع همكاري با خودروسازان چيني مثل اين مي‌ماند كه وقتي آب نيست، بايد تيمم كرد. داوود ميرخاني رشتي در توضيح اين گفته خود مي‌افزايد: در حال حاضر براي كار كردن با شركت‌هاي بزرگ خارجي با محدوديت‌هايي روبه‌رو هستيم و در اين شرايط چاره‌اي جز همكاري با چيني‌ها نداريم. وي تاكيد مي‌كند: به هر حال خودروسازان چيني نيز توانسته اند طي سال‌هاي اخير به رشد كمي و كيفي مناسبي برسند و اين نكته‌اي مثبت براي مشاركت با آنها محسوب مي‌شود. به گفته ميرخاني، زماني ژاپني‌ها و كره‌اي‌ها نيز همين شرايط را داشتند، اما با عبور از اين دوران، هم‌اكنون جزو سرآمدهاي صنعت خودروسازي جهان به حساب مي‌آيند.
حميدرضا بهداد / جام جم