عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم اسلامی رضوی در خصوص اعتبار سندی «حرز رضوی» بیان کرد: اولین بار در کتاب عیون‌الاخبارالرضا در باب خروج امام رضا(ع) از نیشابور به سوی طوس و از آنجا به مرو، از این حرز یاد شده است.
محمود ملکی تراکمه‌ای، عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم اسلامی رضویمحمود ملکی تراکمه‌ای، عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم اسلامی رضوی در گفت‌وگو با ایکنا از قم در خصوص اعتبار سندی «حرز رضوی» بیان کرد: اولین بار در کتاب عیون اخبارالرضا در حدیث سوم که این حدیث را شیخ صدوق از استادش محمد بن موسی بن متوکل روایت کرده، (در باب خروج امام رضا(ع) از نیشابور به سوی طوس و از آنجا به مرو) از این حرز یاد شده است.
وی با بیان اینکه محمد بن موسی بن متوکل از علی بن ابراهیم بن هاشم قمی از پدرش ابراهیم بن هاشم از یاسر خادم سلسله راویان این حدیث هستند، افزود: در آثار و روایات شیخ صدوق مکررا از محمد بن موسی بن متوکل نقل شده است، لذا شاهدی بر وثاقت سخنان این شخص است. علی بن ابراهیم بن هاشم قمی نیز از اساتید مرحوم کلینی است که چندین هزار روایت کافی از او نقل شده است؛ همچنین از پدر ایشان، ابراهیم بن هاشم نیز روایات متعددی وجود دارد. در فهرست کتاب شیخ طوسی درباره یاسر خادم گفته شده که کتابی با عنوان «مسائل عن‌الرضا(ع)» نگاشته است که این کتاب امروزه موجود نیست؛ علاوه بر آن ابراهیم بن هاشم در کتاب عیون‌الاخبارالرضا(ع) بیان می‌کند که یاسر خادم(خادم امام رضا(ع)) را دیده و این بیانگر عمر طولانی وی است.
ملکی گفت: از ياسر خادم نقل شده است که چون امام رضا(ع) به قصر حُمَید بن قَحطَبه وارد شد جامه‌های خود را کند و به حميد داد. او آن را برای شستن به کنيز خود داد، اندکی بعد کنيز با رقعه‌ای بازگشت و گفت: آن را در پيراهن ابوالحسن علی بن موسی الرضا يافتم. حميد گفت: به امام عرض کردم، فدايت گردم کنيز در پيراهن شما نوشته پيدا کرده اين رقعه چيست؟ فرمود: ای حميد، اين حرزی است که از خود جدا نمی‌کنم. گفتم: مرا از آن آگاه کن. فرمود: اين حرزی است که هر کس آن را در گريبان خود نگاه دارد بلا از او دور می‌شود و از شر شيطان و سلطان ايمن می‌ماند.
وی ادامه داد: امام حرز را بر حميد چنين املا فرمود: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ بِسْمِ اللَّهِ إِنِّی أَعُوذُ بِالرَّحْمنِ مِنْک إِنْ کنْتَ تَقِیّا أَوْ غَیرَ تَقِیّ أَخَذْتُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْبَصِیرِ عَلَى سَمْعِک وَ بَصَرِک لَا سُلْطَانَ لَک عَلَی وَ لَا عَلَى سَمْعِی وَ لَا بَصَرِی وَ لَا عَلَى شَعْرِی وَ لَا عَلَى بَشَرِی وَ لَا عَلَى لَحْمِی وَ لَا عَلَى دَمِی وَ لَا عَلَى مُخِّی وَ لَا عَلَى عَصَبِی وَ لَا عَلَى عِظَامِی وَ لَا عَلَى أَهْلِی وَ لَا عَلَى مَالِی وَ لَا عَلَى مَا رَزَقَنِی رَبِّی سَتَرْتُ بَینِی وَ بَینَک بِسِتْرَةِ النُّبُوَّةِ الَّذِی اسْتَتَرَ بِهِ أَنْبِیاءُ اللَّهِ مِنْ سُلْطَانِ الْفَرَاعِنَةِ(سَطَوَاتِ الْجَبَابِرَةِ) جَبْرَئِیلُ عَنْ یمِینِی وَ مِیکائِیلُ عَنْ یسَارِی وَ إِسْرَافِیلُ مِنْ وَرَائِی وَ مُحَمَّدٌ(ص) أَمَامِی وَ اللَّهُ مُطَّلِعٌ عَلَى مَا یمْنَعُک وَ یمْنَعُ الشَّیطَانَ مِنِّی اللَّهُمَّ لَا یغْلِبُ جَهْلُهُ أَنَاتَک أَنْ یسْتَفِزَّنِی وَ یسْتَخِفَّنِی اللَّهُمَّ إِلَیک الْتَجَأْتُ اللَّهُمَّ إِلَیک الْتَجَأْتُ اللَّهُمَّ إِلَیک الْتَجَأْت.» یکی از اشکالاتی که به متن این روایت وارد می‌شود، آن است که حمید بن قحطبه سال ۱۵۹ هجری از دنیا رفته است، در حالی که امام رضا(ع) سال ۲۰۰ یا ۲۰۱ وارد خراسان می‌شود و لذا حضور این شخص در روایت امکان‌پذیر نیست.
ملکی تراکمه‌ای تصریح کرد: در روایت اول این باب، ابوصلت هروی نقل می‌کند که امام رضا(ع) در طول سفر خود از نیشابور به طوس و از آنجا به مرو، وارد منزل حمید بن قحطبه طاعی سردار معروف خراسان در دوران خلافت هارون‌الرشید و مأمون شد و در آنجا وارد قبه محل دفن هارون‌الرشید شد که امام رضا(ع) نیز پس از شهادت در همین‌جا به خاک سپرده شد؛ لذا با توجه به این روایت نشان می‌دهد که امام(ع) وارد این خانه شده است و قطع به یقین حمید از دنیا رفته بود و ممکن است در نقل یاسر اشتباهی رخ داده باشد.
عضو هیئت علمی پژوهشکده علوم اسلامی رضوی ادامه داد: از آنجا که امام رضا(ع) وارد خانه حمید شده است، راوی گمان می‌کند حمید نیز باید در خانه باشد در حالی که این‌گونه نیست بلکه این یک قصر حکومتی بوده که حمید در آن سکونت داشته و بعدها به نام او معروف شده است و در زمان ورود امام به منزل، شخص دیگری در آن سکونت داشته که در واقع راوی این شخص را با حمید اشتباه می‌گیرد، لذا این اشتباه در متن رخ داده، اما در کلیت اعتبار سند مشکلی ایجاد نمی‌کند.
ملکی تراکمه‌ای اضافه کرد: درباره حمید بن قحطبه اشتباهات دیگری نیز رخ داده است، در جایی دیگر نقل شده است حمید می‌گوید زمانی که هارون در طوس بوده است، به من دستور داد تا فرزندان ابوطالب(علویان) را بکشم. این روایت در حالی نقل می‌شود که حمید بن قحطبه هنگام سکونت هارون در طوس زنده نبوده است.
وی با بیان اینکه با توجه به شواهد موجود اعتبار سندی این روایت از کتاب عیون‌الاخبارالرضا(ع) قابل اطمینان است، ادامه داد: علاوه بر این سند، در کتاب مهج‌الدعوات و منهج‌العبادات از سید بن طاووس که پس از کتاب عیون‌اخبارالرضا(ع) و در قرن هفتم نگاشته شده درباره کارکرد حرز رضوی آمده است که ابوالفضل هروی نقل می‌کند که امام رضا(ع) نزد مأمون رفتند و او قصد داشت تا امام را شهید کند اما از نیت خود بازگشت و علت آن است که امام رضا(ع) این حرز را قرائت کرده بودند اما این روایت سند متقن ندارد.
ملکی تراکمه‌ای درباره کارکرد حرز رضوی، یادآور شد: در روایتی که در کتاب عیون‌الاخبارالرضا(ع) آمده است درباره کارکرد این حرز آمده که هرگونه شر از آن دفع می‌شود.