حضرت زهرا(س) در فرازی از دعای روز شنبه درهای معرفت را به روی دوستان و شیعیان خود می‌گشایند و می‌آموزند که انسان مؤمن در این عالم مادی باید دغدغه گسترده شدن جان و سعه وجودی داشته باشد.

خبرگزاری مهر- گروه دین و آئین: الگو گرفتن از زندگی ائمه علیهم‌السلام جز موارد مورد تاکید در معارف اسلامی و در جهت ساختن سبک زندگی مناسب برای مؤمنان است، در زندگی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها باید دقیق شد، با نگاهی نو آن زندگی را شناخت و به معنای واقعی کلمه آن را الگو قرار داد. یکی از ابعاد زندگانی این بانوی بزرگوار نیایش‌های عاشقانه آن حضرت با خداوند تبارک و تعالی است. دعاهایی است که منسوب به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها بوده و راهگشا برای کسب معرفت و رسیدن به کمال محسوب می‌شود.

دعا نزدیک‌ترین و مؤثرترین رابطه انسان با خداست. دعا در فرهنگ اسلامی از مهم‌ترین عبادات است؛ تا آنجا که خداوند در قرآن مجید پس از امر به دعا و وعده استجابت «وَقالَ رَبُّکُمُ ادْعُونی أَسْتَجِبْ لَکُم» می‌افزاید: کسانی که در برابر این رابطه نزدیک خلق و خالق تکبر می‌ورزند به زودی با ذلت وارد دوزخ می‌شوند: «اِنَّ الَّذینَ یَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرینَ». و در جایی دیگر از قرآن مجید می‌خوانیم: «قُلْ ما یَعْبَؤُا بِکُمْ رَبِّی لَوْلادُعاؤُکُم»؛ (بگو: پروردگارم برای شما ارزشی قائل نیست اگر دعای شما نباشد).

در اهمیت فوق‌العاده دعا در فرهنگ اسلامی همان بس که دعا زیباترین رابطه خلق با خالق است و باعث طراوت روح انسان و نور امید بر آن می‌شود. دعا انسان را به اصلاح خویشتن و تهذیب اخلاق دعوت می‌کند. دعا نزدیک‌ترین و مؤثرترین رابطه انسان با خداست. به هنگام دعا، انسان با تمام وجودش خدا را مخاطب ساخته و از فضل و رحمتش طلب می‌کند و با خضوع و تذلل او را می‌خواند و خواسته‌های خود را بی پرده به عرض او می‌رساند.

گفتنی است به هنگام دعا تمام حجاب‌ها میان خداوند و بندگان برداشته می‌شود و انسان، مستقیماً او را مخاطب قرار داده و تمام نیازهای خود را با او در میان می‌گذارد. اضافه بر این، شکی نیست که دعا نقش بسیار مؤثری در تربیت نفوس انسانی و سوق آنها به مراتب کمال دارد که بسیاری از آن غافل اند. با این‌که خداوند به انسان بسیار نزدیک است «وَنَحْنُ أَقْرَبُ اِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرید» ولی بسیار می‌شود که انسان با غفلت و بی توجهی از او فاصله می‌گیرد و دور می‌شود. دعا می‌تواند این دوری را تبدیل به نزدیکی کند و این فاصله را از میان بردارد چرا که انسان به هنگام دعا، قرب و نزدیکی خود را به خدا کاملاً احساس می‌کند. دعا همچون باران بهاری است که سرزمین دل‌ها را سیراب می‌کند و شکوفه‌های ایمان و اخلاص و عشق و عبودیت را بر شاخسار روح انسان ظاهر می‌سازد. دعا نسیم روح بخش قدسی است که همچون دم مسیحا عظم رمیم را به اذن الله حیات می‌بخشد.

دعا دریای مواجی است که گوهرهای فضائل اخلاقی را در درون وجود انسان پرورش می‌دهد. هر نفسی که با دعا همراه است ممدّ حیات است و مفرّح ذات و هر دلی که با نور دعا قرین است با تقوای الهی همنشین است. دعا کننده، وصول به مقاصد شخصی یا نوعی خود را از خدا می‌طلبد و خداوند تربیت و پرورش روحانی او را از طریق دعا می‌خواهد.

بر همین اساس حجت الاسلام والمسلمین محمود معرفت پژوهشگر مسائل دینی، از رهگذر شرح و دعاهای ایام هفته حضرت زهرا سلام الله علیها، زوایای پنهانی که در این ادعیه نورانی نهفته است را مطرح و مطالب آن تقدیم مخاطبان می‌شود. آنچه در ادامه می‌خوانید بخش یازدهم این سلسله مطالب است:

حضرت فاطمة (س) فی دُعاءِ یومِ السَّبتِ: اللّهُمَّ افتَح لَنا خَزائِنَ رَحمَتِک، وهَب لَنَا اللّهُمَّ رَحمَةً لا تُعَذِّبُنا بَعدَها فِی الدُّنیا وَالآخِرَةِ، وَارزُقنا مِن فَضلِک الواسِعِ رِزقاً حَلالاً طَیباً، ولا تُحوِجنا ولا تُفقِرنا إلی أحَدٍ سِواک، وزِدنا لَک شُکراً، وإلَیک فَقراً وفاقَةً، وبِک عَمَّن سِواک غِنی وتَعَفُّفاً.اللّهُمَّ وَسِّع عَلَینا فِی الدُّنیا، اللّهُمَّ إنّا نَعوذُ بِک أن تَزوِی وَجهَک عَنّا فی حالٍ ونَحنُ نَرغَبُ إلَیک فیهِ، اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ، وأعطِنا ما تُحِبُّ وَاجعَلهُ لَنا قُوَّةً فیما تُحِبُّ، یا أرحَمَ الرّاحِمینَ.

حضرت زهرا سلام الله علیها در دعای روزه شنبه اینگونه از خداوند متعال درخواست می‌کنند: «اللهم وسع علینا فی الدنیا» خداوندا در دنیا به ما وسعت عنایت کن. حضرت زهرا سلام الله علیها با این جمله دری از درهای معرفت را به روی دوستان و شیعیان خود می‌گشایند و می‌آموزند که انسان مؤمن در این عالم مادی باید دغدغه گسترده شدن جان و سعه وجودی داشته باشد.

جهان و جهانیان در این عالم به یک نقطه تضاد می‌رسند، تضادی که از نظر فرهنگ دینی امری مبارک است. اگر فردی که در این عالم مادی زندگی می‌کند، جهانی نامگذاری شود، منظور از تضاد این است که از نظر دین مبین اسلام جهانی باید از جهان بزرگ‌تر باشد و نباید خود را کوچک‌تر از آن ببیند. جهانی یا همان فردی که به اراده الهی در این عالم مادی مستقر شده و مقدر شده است مدتی را در این جهان اقامت داشته باشد باید آنقدر خود را با عظمت و وسیع بداند که تمام جهان مادی را در مقایسه با خود بسیار کوچک بشناسد.

دانشمندانی که به اندازه گیری عالم مادی پرداختند، آن را با عددهای شگفت انگیزی همچون میلیارد سال نوری توصیف می‌کنند. هر چند در مقام مطالعه این اعداد بسیار بزرگ، عجیب و شگفت آور است اما انسان آنقدر قابلیت گسترش وجودی دارد که می‌تواند خود را از این عالم وسیع بزرگ‌تر دانسته و بر این باور پایدار باشد.

حضرت زهرا سلام الله علیها مانند سایر اولیای الهی در مقام اشراف و مظهریت به اسم مبارک «المحیط» خداوند متعال بر ملک و ملکوت احاطه دارند و بر این اساس جهان ملکی در محضر آن بزرگواران بسیار کوچک است. از این جهت است که آن حضرت مایل هستند پیروان و شیعیانشان را نیز به این نقطه معرفتی برسانند بنابراین اینگونه دعا می‌کنند «اللهم وسع علینا فی الدنیا».

خداوند متعال در آیه ۴۷ سوره ذاریات جهان را در حال وسعت گرفتن معرفی می‌کند. این نکته باید مورد توجه قرار بگیرد که در عین حالی که جهان در حال وسعت گرفتن است نقطه پایانی نیز دارد و زمانی که جهان به نقطه پایان خود رسید کل نظام مادی جهان به بن بست خواهد رسید. اما جهانی، همان انسانی که در جهان مادی سکنی گزیده است با محقق شدن این دعای فاطمه سلام الله علیها به چنان وسعت وجودی دست پیدا می‌کند که نقطه پایانی برای آن نمی‌توان متصور شد و او با چنین سعه وجودی وارد عالم ملکوت شده و در هماهنگی با آن بی‌کرانگی در مراحل ابتهاج قدم برمی‌دارد و زندگی آخرتی خود را با جان مایه بهجت و ابتهاج آغاز می‌کند.

حضرت زهرا سلام الله علیها با توجه به اینکه خداوند متعال نام مبارک «الواسع» را برای خود برگزیده است و در آیه ۴۷ سوره ذاریات خود را توسعه دهنده جهان مادی معرفی می‌کند، در دعای خود این مفهوم را می‌آموزند که انسان مؤمن نیز باید توسعه در جان را از خداوند متعال درخواست کند و از پروردگار عالم بخواهد دایره فعل وسعت بخشی را از ظرف جهان مادی به سوی مظروف این جهان یعنی انسان سرایت دهد. از خداوند درخواست کند اسم مبارک «واسع» را آنگونه در جانش ظاهر سازد که او به مقام مظهریت اسم مبارک «المحیط» حق تعالی برسد.