تخریب نکردن و تهمت نزدن به رقبا در رقابت سیاسی در نظام دینی یک خواسته حداقلی و گام کوچک در مسیر «فاستبقوا الخیرات» است و گام بلند و خواسته حداکثری همان رفتار متعالی نامزدها مبتنی بر شایستهسالاری برای تسهیل انتخاب گزینه اصلح از سوی مردم است.
به گزارش ایکنا، رهبر معظم انقلاب در بخشی از بیاناتشان در دیدار تصویری با نمایندگان مجلس شورای اسلامی با تأکید بر رعایت اخلاق در انتخابات، نامزدهای ریاست جمهوری را به پرهیز از تهمت به دیگران توصیه کرده و فرمودند: «در گذشته هم هر وقتی که نامزدها در مناظرات تلویزیونی و غیره روش اهانت و توهین و تهمت و تخریب طرف مقابل و ترساندن مردم از رقیب را دنبال کردند، کشور به نحوی از انحاء ضرر کرد؛ در گذشته هم این جور بوده. این جوری نباشد که مردم را از رقیب بترسانیم که اگر او بیاید چنین خواهد شد، چنین خواهد شد. میدان انتخابات، میدان مسابقه خدمت است. قرآن به ما دستور میدهد: فَاستَبِقُوا الخَیرٰت؛ دنباله کار نیک با هم مسابقه بدهید و پیش بروید؛ با این نگاه بایستی به انتخابات نگاه کنند. نفرتپراکنی و اتّهامات چنین و چنان نباشد.»
این دستور قرآن که رهبر انقلاب به آن استناد کردند بخشی از آیه ۴۸ سوره مبارکه «مائده» است که میتواند در عرصههای مختلف زندگی از جمله فعالیت و رقابت سیاسی مبنای عمل و اقدام همگان قرار بگیرد و حاکم شدن چنین نگاهی در انتخابات از سوی نامزدها میتواند در عمل تفاوت رقابت و انتخابات در نظام دینی و غیر دینی بعینه نشان دهد؛ در واقع تسری این آیه به مقوله رقابت سیاسی گویای این معناست که انتخابات در نظام دینی رقابت برای خدمترسانی و خیررسانی بیشتر است نه جنگ قدرت.
حال برای تفسیر این آیه ابتدا به متن کامل آیه رجوع میکنیم: «وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتَابِ وَمُهَيْمِنًا عَلَيْهِ ۖ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ ۖ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ عَمَّا جَاءَكَ مِنَ الْحَقِّ ۚ لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنْكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا ۚ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَٰكِنْ لِيَبْلُوَكُمْ فِي مَا آتَاكُمْ ۖ فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ ۚ إِلَى اللَّهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ»
ترجمه آیه: «و ما اين كتاب [قرآن] را به حق به سوى تو فرو فرستاديم، در حالى كه تصديقكننده كتابهاى پيشين و حاكم بر آنهاست. پس ميان آنان بر وفق آنچه خدا نازل كرده حكم كن، و از هواهايشان [با دور شدن] از حقى كه به سوى تو آمده، پيروى مكن. براى هر يك از شما [امتها] شريعت و راه روشنى قرار دادهايم. و اگر خدا مىخواست شما را يك امت قرار مىداد، ولى [خواست] تا شما را در آنچه به شما داده است بيازمايد. پس در كارهاى نيك بر يكديگر سبقت گيريد. بازگشت [همه] شما به سوى خداست؛ آنگاه در باره آنچه در آن اختلاف مىكرديد آگاهتان خواهد كرد.»
مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر این آیه، پیرامون عبارت «فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ إِلَى اللَّهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ» اظهار میدارد که «مصدر (استباق) كه جمله: (فاستبقوا) امر از آن است به معناى شروع به سبقت گرفتن است و كلمه: (مرجع) مانند كلمه (رجوع) مصدر است، چيزى كه هست مصدر ميمى رجوع است و اين جمله به دلالت اينكه حرف (فا) در اولش آمده، فرع و نتيجهاى است كه بر لازمه معناى جمله: (لكل جعلنا منكم شرعة و منهاجا) متفرع شده و چنين معنا مىدهد: ما اين شريعت حقه را كه مهيمن بر ساير شرايع است، شريعت شما قرار داديم و قهرا خير و صلاح شما در آن است، پس سبقت در خيرات كنيد؛ خيراتى كه عبارت است از همان احكام و تكاليف شريعت و به جاى سبقت گرفتن در عمل به اين احكام خود را مشغول به اختلافاتى كه بين شما و ديگران هست نكنيد كه مرجع و برگشت همه شما و آنان به سوى پروردگارتان است و پروردگارتان شما را به آنچه كه در بارهاش اختلاف مىكرديد خبر مىدهد و بين شما و آنان حكمى قاطع و قضاوتى عادلانه خواهد كرد.»
آیتالله العظمی مکارم شیرازی هم در تفسیر نمونه در خصوص این بخش از آیه بیان میکند که خداوند «همه اقوام و ملل را مخاطب ساخته و آنها را دعوت ميكند كه به جاى صرف نيروهاى خود در اختلاف و مشاجره، در نيكيها بر يكديگر پيشى بگيرند. زيرا بازگشت همه شما به سوى خدا است و اوست كه شما را از آنچه در آن اختلاف مىكنيد در روز رستاخيز آگاه خواهد ساخت.»
رهبر معظم انقلاب نیز با عنایت به مفهوم سبقت در کار خیر، انتخابات را از مصادیق چنین عرصهای دانسته و میفرمایند: «بایستی در بین مسئولین مسابقه خدمتگزاری و خدمترسانی به مردم برقرار باشد. این مسابقه و رقابت درست است. رقابتهای سیاسی و جناحی و رقابت بر سر قدرت و تکالب در امر دنیا و امور دنیوی مردود است. رقابت، مسابقه و مبارزهای درست است که در خدمتگزاری به مردم باشد. قرآن میفرماید: «سابقوا الی مغفرة من ربّکم»؛ این مسابقه به سمت مغفرت و رحمت الهی است. «فاستبقوا الخیرات»؛ برای کارهای نیک، مسابقه بگذارید.»
لذا در خصوص تعبیر «فاستبقوا الخیرات» در این آیه میتوان چنین نتیجه گرفت که به جاى سرسختىهاى منفى، و پيش از آنكه فرصت را از دست بدهيم در كارهاى خير سبقت بجوييم و از طرفی محور و هدف مسابقات، بايد امور خير و معنوى باشد و انتخابات و رقابت سیاسی به مثابه یکی از مصادیق رقابت میتواند تبدیل به رقابت و مسابقهای برای خدمت بیشتر به مردم و منفعترسانی حداکثری به جامعه شود و لازمه چنین رقابتی این است که نامزدها اولا در فرآیند رقابت و معرفی برنامههای خود، اخلاقی عمل کرده و و صادقانه رفتار کنند و از رقیبهراسی و تخریب و نفی رقبا پرهیز کنند و ثانیا در صورت شناخت فرد اصلح، او را به جامعه معرفی کنند و خود نیز براساس اصل شایستهسالاری، به حمایت از نامزد شایستهتر بپردازند تا به معنای واقعی «فاستبقوا الخیرات» را تحقق عینی بخشند.
لذا باید گفت تخریب نکردن و تهمت نزدن به رقبا در رقابت سیاسی در نظام دینی یک خواسته حداقلی و گام کوچک در مسیر «فاستبقوا الخیرات» است و گام بلند و خواسته حداکثری همان رفتار متعالی نامردها مبتنی بر شایستهسالاری برای تسهیل انتخاب گزینه اصلح از سوی مردم است.