دانشیار علوم تربیتی دانشگاه قم با تأکید بر نقش خانواده در نظارت مهربانانه بر اخلاق دینی یکدیگر، گفت: تصحیح نگرش، عاطفه و رفتار در ماه رمضان منجر به ساختارمند شدن باورهای دینی می‌شود که با همراهی یک مشاور می‌توان آن را قدرتمندانه حفظ کرد.
حجت‌الاسلام علی‌نقی فقیهی، دانشیار علوم تربیتی دانشگاه قم و مدیر مؤسسه مطالعاتی مشاوره اسلامی در گفت‌وگو با ایکنا، به تشریح این مسئله پرداخت که خصلت‌ها و عادات دینی خوبی که در ماه رمضان کسب کرده‌ایم را چگونه بعد از این ماه نیز حفظ کنیم و گفت: در متون دینی تاکید شده است که وظایف خود را به صورت سیستماتیک، منظم و مترتب بر هم انجام دهیم.
وی ادامه داد: سه دسته وظیفه داریم؛ اول وظایف نگرشی، اعتقادی و تصمیمی، دوم وظایف عاطفی، گرایشی و کششی و سوم وظایف رفتاری و عملکردی. تا فکر انسان درست نشود، عواطف انسان درست عمل نمی‌کند و تا عواطف درست عمل نکند، عمل صحیح از انسان بروز نمی‌کند. ماه مبارک رمضان باعث می‌شود انسان همه رفتارهای خود را براساس خواسته‌های الهی مبتنی می‌کند تا رضایت خداوند را کسب کند.
حجت‌الاسلام فقیهی تصریح کرد: اگر افکارمان را در رابطه با خودمان و دیگران به صورت نظام‌مند شکل دهیم، جزئی از شخصیت ما می‌شود و وقتی جزو شخصیت ما شد، بعد از ماه رمضان هم خود به خود این اثر را خواهد داشت تا وظایف عاطفی و عملکردی صحیحی از ما بروز کند. بنابراین اگر در ماه رمضان به دلیل شرایط خاص این ماه صرفاً به انجام یکسری از اعمال ظاهری توجه کنیم بعد از ماه مبارک که این موقعیت تغییر کرد، نمی‌توانیم همانطور که به خداوند قول داده‌ایم مطیع او و همراه مردم باشیم و سازگاری با خود و مردم را ادامه دهیم اما اگر این ساختار اساسی را برای خودمان ساخته باشیم، بعد از رمضان هم همان روند را خواهیم داشت.
دانشیار علوم تربیتی دانشگاه قم در پاسخ به این سؤال که چگونه می‌توان تفکر ساختارمند دینی و متعاقب آن رفتار صحیح دینی را حفظ کرد؟ گفت: در کسانی که فکر می‌کنند و عمل درست انجام می‌دهند، اگر این فکر ریشه‌دار باشد و اعتقاد به تصدیق قلبی منتهی شده باشد، به راحتی از بین نمی‌رود.
مؤمن دائماً در حال دریافت مشاوره است
وی در پاسخ به این سؤال که اگر در جامعه شبهات زیاد باشد، آیا این تفکر ساختارمند در خطر نیست؟ گفت: اگر شبهات هم بخواهد چنین تفکری را از بین ببرد خواه ناخواه این مسئله زمانبر خواهد بود و چنین فردی باید از اعتقاد خود مراقبت کند و در مواجهه با شبهات به متخصص مراجعه کند و در پی دریافت پاسخ شبهات باشد. یکی از خصوصیات مومن این است که دائماً در حال دریافت مشاوره است.
حجت‌الاسلام فقیهی مشورت گرفتن و دریافت مشاوره را از سنت‌های حضرت محمد(ص) و ائمه اطهار(ع) دانست و گفت: حضرت رسول(ص) علی‌رغم تسلط و آگاهی کامل به مسائل از مردم مشاوره می‌گرفتند تا به آنها مشورت گرفتن را آموزش دهند و مومن اگر این عادت را داشته و این سنت را ادا کند که در مسائل مختلف به افراد متخصص مراجعه و مشاوره دریافت کند، می‌تواند نظام فکری اصیل خود را بدون وارد شدن آسیب حفظ کند تا این تفکر به عمل بینجامد.
وی اضافه کرد: علاوه بر اینکه باید فکر انسان ریشه‌دار باشد، نیازمند به این است که دائماً سؤال کند تا پاسخ دریافت کند. شبهات دائماً وجود دارند، این شبهات را باید به متخصصان امر ارائه و پاسخ‌ها را دریافت کرد. در این صورت همیشه از نظر اعتقادی به روز هستیم و هیچ شبهه‌ای نمی‌تواند اعتقاد ما را متزلزل کند.
مدیر مؤسسه مطالعاتی مشاوره اسلامی در خصوص گروهی از مردم که از فرصت ماه رمضان غفلت کردند و حال می‌خواهند جبران کنند، گفت: این افراد عموماً کسانی هستند که دچار تزلزل بوده و راسخ در اعتقادات خود نیستند ولی شرایط و موقعیت این افراد می‌تواند آنها را در یک محدوده خاصی قرار دهد. یکی از جنبه‌هایی که شرایط محیطی را برای فرد می‌تواند به صورت مطلوب قرار دهد دوست خوب است. یعنی این افراد باید با افرادی مراوده داشته باشند که آن افراد به تقویت ایمان آنها کمک کنند.
وی تصریح کرد: این افراد باید تلاش کنند خود را در شرایط و محیط دینی قرار دهند و با افراد متدین رفت و آمد کنند. ارتباط برقرار کردن با یک مشاور و نرفتن به محیط‌ها و مکان‌هایی که موجب لغزششان می‌شود از روش‌هایی است که به این افراد در ارتقای اعتقاد و رفتار دینی کمک می‌کند.
حجت‌الاسلام فقیهی به این گروه از افراد توصیه کرد با خود عهد ببندند به مکان‌هایی که موجب تزلزل دینی آنها می‌شود و افرادی که موجب ضعف باورهای دینی‌شان می‌شود تعامل نداشته باشند و در شبهات و مسائلی که برایشان پیش می‌آید حتماً به مشاور دینی مراجعه کنند.
وی در پایان تصریح کرد: اعضای خانواده نیز در این مسیر نقش مهمی دارند. همه اعضای خانواده باید آگاه باشند که با هم رابطه تربیتی دارند و باید مراقب همدیگر و مراقب ایمان هم باشند. هر کسی بپذیرد که والدینش، همسرش، فرزندان و سایر اعضای خانواده‌اش می‌توانند نظارت مهربانانه بر رفتار و اعتقادات او داشته باشند و آیینه تمام نمای وجود او باشند. یکی از کارکردهای صله رحم نیز همین است که اتصال و ارتباط بین اعضای خانواده، شرایط و موقعیتی از نظر روانی برای فرد ایجاد کند که دچار آسیب نشود و در صراط مستقیم قدم بردارد.