مفسر قرآن کریم و مرجع تقلید در ادامه مباحث تفسیری سوره مبارکه رعد گفت: کلمه (بِقَدَرِهَا) بحث عمیقی دارد؛ یعنی هر چه ظرفیت بیشتر باشد، بیشتر می‌تواند آب جذب کند. حضرت امیر المؤمنین(ع) به کمیل ابن زیاد فرمودند: «إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ أَوْعِيَةٌ فَخَيْرُهَا أَوْعَاهَا؛ این دل‌ها همچون ظرف‌هايى هستند كه بهترين آن‌ها نگهدارنده‌ترين آن‌هاست.

ارسال/ افزایش سعه صدر سبب جلب بیشتر نعمت‌های الهی استبه گزارش ایکنا، آیت‌الله سید محمدتقی مدرسی، مرجع تقلید و صاحب تفسیر هدایت در دوازدهمین جلسه تفسیر سوره مبارکه رعد به تفسیر آیه ۱۷ این سوره پرداخت. در ادامه متن سخنان ایشان از نظر می‌گذرد؛

بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ

«أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَسَالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِهَا فَاحْتَمَلَ السَّيْلُ زَبَدًا رَابِيًا وَمِمَّا يُوقِدُونَ عَلَيْهِ فِي النَّارِ ابْتِغَاءَ حِلْيَةٍ أَوْ مَتَاعٍ زَبَدٌ مِثْلُهُ كَذَٰلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْحَقَّ وَالْبَاطِلَ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَيَذْهَبُ جُفَاءً وَأَمَّا مَا يَنْفَعُ النَّاسَ فَيَمْكُثُ فِي الْأَرْضِ كَذَٰلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ»؛ «از آسمان آب فرستاد و هر رودخانه به اندازه خويش جارى شد، و آب روان كف بر سر آورد. و از آنچه بر آتش مى‌گدازند تا زيور و متاعى سازند نيز كفى بر سر آيد. خدا براى حق و باطل چنين مثَل زند. اما كف به كنارى افتد و نابود شود و آنچه براى مردم سودمند است در زمين پايدار بماند. خدا اينچنين مثَل مى‌زند». (رعد، ۱۷)
باران؛ یکی از آیات و نشانه های مهم الهی

یکی از آیات الهی که بسیار مهم است و به انسان حقایق را نشان می‌دهد، باران است. هر چند برای ما عادی شده است، اما نیروی عظیمی باران را به وجود می‌آورد. روزی در مدینه منوره مردم برای نماز باران جمع شدند، نماز خواندند ولی اتفاقی نیفتاد. حضرت صادق(ع) آمدند و نماز خواندند و قبل از خواندن نماز فرمودند: زود حرکت کنید که باران می‌آید. ابرها متراکم شدند. کسی از حضرت پرسید از این ابرها باران می‌آید؟ حضرت فرمودند: خیر، مأموریت این ابرها اینجا نیست و به اماکن دیگری می‌روند و ابری را نشان دادند و فرمودند این ابر برای ما باران می‌آورد.

با بارش باران زمین‌های خشک زنده می‌شود و همه چیز برای انسان و باقی موجودات مهیا می‌شود. خداوند متعال می‌فرماید: به این ابرها دقت کنید. ابرها می‌بارد و در گودال‌ها آب جمع می‌شود. «أَوْدِيَةٌ» جمع وادی به معنای گودال است. آب که زیاد شد از داخل گودال‌ها به حرکت در می‌آید و به آب‌های دیگر متصل و تبدیل به رود می‌شود و سیل عظیمی را به وجود می‌آورد. سیل هر چه سر راه است با خود می‌برد، تا جایی که سیل پخش شده و خار و خاشاک به کنار می‌روند. خداوند می‌فرماید آبی که زیر خار و خاشاک بود حق است و به کار می‌آید، اما کفی که روی آب بود از بین می‌رود و باطل است. آب به زیر زمین نفوذ می‌کند و تبدیل به سفره‌های زیر زمینی می‌شود.
نکاتی درباره باران در آیه ۱۷ سوره رعد

اینجا نکاتی بیان شده که قابل تأمل است. اول اینکه می‌فرماید «أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً»، خداوند این آب را از آسمان نازل کرد. «فَسَالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِهَا»، گودال‌ها که پر از آب شد، آب جاری گشت. کلمه «بِقَدَرِهَا» بحث عمیقی دارد؛ یعنی هر چه ظرفیت بیشتر باشد، بیشتر می‌تواند آب جذب کند. حضرت امیر المؤمنین علیه‌السلام به کمیل ابن زیاد فرمودند: «إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ أَوْعِيَةٌ فَخَيْرُهَا أَوْعَاهَا؛ اين دلها همچون ظرف‌هايى هستند كه بهترين آن‌ها نگهدارنده‌ترين آن‌هاست».(نهج البلاغه، حکمت ۱۳۹)

حضرت موسی علیه السلام فرمود: «رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي؛ پروردگارا، سينه‌ام را وسیع گردان».(طه، ۲۵) از خدا بخواهید ظرفیت بهره بیشتر از قرآن به شما بدهد؛ برخی از مردم از قرآن خیلی بهره می‌برند و برخی کم، این به دلیل ظرفیت خود آن‌هاست. از خداوند بخواهیم ظرفیت ما را زیاد کند. «فَاحْتَمَلَ السَّيْلُ زَبَدًا رَابِيًا». سیل آمد و کفی روی آن تشکیل شد به طوری‌که آب زیر این کف‌ها دیده نمی‌شد. کفی که رو آمده به کار نمی‌آید. «وَمِمَّا يُوقِدُونَ عَلَيْهِ فِي النَّارِ ابْتِغَاءَ حِلْيَةٍ أَوْ مَتَاعٍ زَبَدٌ مِثْلُهُ كَذَٰلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْحَقَّ وَالْبَاطِلَ». حق همچون آبی است که روی آن کف باشد و یا طلایی که روی آن اضافات است. «فَأَمَّا الزَّبَدُ فَيَذْهَبُ جُفَاءً». کف که کنار رفت، زیر آن ظاهر می‌شود. «وَأَمَّا مَا يَنْفَعُ النَّاسَ فَيَمْكُثُ فِي الْأَرْضِ». چیزی که به درد مردم می‌خورد می‌ماند، چه روی زمین و چه زیر زمین. «كَذَٰلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ». این‌ها مثال است. در اینجا دو نکته را عرض می‌کنم:

نکته اول اینکه قرآن برای روشن شدن حقایق مثال می‌آورد. حقایق به آسانی روشن نمی‌شود، بلکه باید برای درک آن تفکر و تلاش کرد. نکته دوم اینکه خداوند در اینجا دو مثال آورده است. یک مثال آبی که تبدیل به سیل شد و دوم آنچه روی آتش می‌گدازیم که چیزی استخراج کنیم. برخی آزمایش‌های خدا دشوار است و انسان قوی می‌طلبد تا در برابر آن‌ها استقامت کند و برخی آزمایش‌ها آسان است. خداوند این مثال‌ها را می‌آورد که بتوانیم حقایق را درک کنیم و از آزمایش‌ها سربلند بیرون بیاییم.