حجت الاسلام حیدر همتی مدیر موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) گفت: اسلام نوروزی را عید می داند که در وجود انسان بعثتی برای حرکت به سوی رشد، تکامل و تحول الهی رخ دهد.

خبرگزاری مهر، گروه دین و آئین، فاطمه علی آبادی: بهار فرصتی برای تأمل در راز آفرینش و اندیشیدن در شأن و جایگاه بهار است چرا که می‌توان از بهار به راحتی درس خداشناسی، معادشناسی، تحول، رشد و تکامل آموخت؛ بنابراین با درس گرفتن از این رستاخیز است که در وجود انسان انقلاب و بعثتی رخ می‌دهد تا بتواند با همه وجود معرفتی، دعای سراسر توحید تحویل سال را زمزمه کند و بگوید یا مقلب القلوب و الابصار، یا مدبر اللیل و النهار، یا محول الحول والاحوال، حول حالنا الی احسن الحال.

آدمی در بهار باید به دنبال این مفاهیم سازنده و جلوه زیبایی‌های خدا باشد و همواره از خرافات و مراسم‌های باطل بی اساس و پوچ که ناشی از عدم خرد ورزی است، اجتناب کند؛ بر همین اساس برای واکاوی مراسم و آئین‌های نوروزی از منظر الهیات اسلامی با حجت الاسلام حیدر همتی به گفتگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:

حجت الاسلام همتی در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه نسبت اسلام با عید نوروز پارسیان از جنبه‌های مختلفی مورد تحلیل است، اظهار داشت: یک جنبه معطوف به مواجه اسلام با فرهنگ‌های مختلف است که معمولاً نسبت به آن تعاملی جهت دهنده در برابر نگاه حذفی مطلق داشته است و همین امر موجب شده فرهنگ‌های مختلف در مواجه با اسلام مقاومت سختی از خود نشان ندهند. برای همین در کنار همه اینها اسلام بر پایه فطرت و عقلانیت آموزها و تعاملاتی را برای جامعه انسانی ارائه کرده که مورد پذیرش انسان‌های با فطرت پاک قرار گرفته است.

مدیر مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا (ع) با اشاره به اینکه نوع مواجه اسلام درباره عید نوروز از ابعاد گوناگونی قابل بحث و بررسی است، گفت: این مواجه در دو بخش واقع می‌شود، یک بخش در مواجه اسلام در نسبت با مبانی هستی شناختی و طبیعت شناسی پارسیان و پشتوانه الهیاتی حاکم بر عید نوروز بود و دیگری معطوف به مساله رفتار برآمده از این بینش الهیاتی بوده است. در نسبت با مبحث الهیاتی حاکم بر عید نوروز، بی شک مبانی معرفتی اسلام در نقد و رد مبانی الهیاتی آن قرار دارد.

وی با بیان اینکه پشتوانه هستی شناسی و طبیعت شناسی عید نوروز به نوعی ریشه در الهیات میترائیسم قرار دارد، عنوان کرد: الهیات میترائیسم بر پایه روح انگاری حاکم بر طبیعت و وجود خیر و شر در روح و جان طبیعت بنا گذاری شده است، خیر و شر به عنوان دو نیرو در عالم طبیعت قرار دارد و با انسان نسبت‌های مختلفی برقرار می‌کند و از همین جا است که انسان در جلب خیر و دفع شر طبیعت مناسکی را به وجود آورد که در قالب‌های مختلف چهارشنبه سوری، سیزده بدر و… تجلی یافت. بی شک نظام توحیدی بر اساس قرآن در تعارض با این نوع مواجه در هستی شناسی می‌باشد که در کتب کلام و فلسفه مفصل بحث شده است.

حجت الاسلام همتی ادامه داد: به نوعی در این نظام الهیاتی طبیعت از حیث استقلالی عامل رزق موجودات است و هرکدام از نیروهای طبیعت از جمله آب، باد و… دارای رب النوع هستند و حیث ربوبی در آنها لحاظ شده است ضمن این که وجود خیر و شر در طبیعت نیز حیث تأثیر استقلالی دارد؛ از این رو اتفاقات چهارشنبه سوری، تحویل سال نو و سیزده بدر به نوعی یک رفتار دینی در نسبت با رب النوع طبیعت قلمداد می‌شد؛ در نقدهای جدی بر پشتوانه‌های الهیاتی اینگونه نگاه‌ها وجود دارد چرا که با نظام توحیدی قرآن سازگار نیست.

مدیر مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا (ع) گفت: اما بخش دوم بحث درباره آداب و سنن و رفتارهای اجتماعی ای است که برآمده از این نوع الهیات است تحلیل درباره باید و یا نباید رفتار مسأله‌ای فقهی است در این میان اسلام با اصلاح رفتار و جهت دهی به آن زمینه ساز برای اصلاح عقاید و اندیشه‌ها است.

وی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه اتفاقی که از حیث رفتار در عید و جامعه رخ می‌دهد از منظر فقهی چگونه است؟ گفت: احترام به بزرگ‌تر، هدیه دادن، صله رحم، نو پوشیدن، نگاه به طبیعت و … از حیث رفتار احترام به بزرگ‌ترها رفتاری مورد تاکید و از ارزش‌های دین اسلام است وقتی ما رفتاری مانند هدیه دادن را صرفاً از این جهت که هدیه دادن است را به دین و فقه عرضه می‌کنیم شارع مقدس آن را امری مطلوب می‌داند و صله رحم و دید و بازدید نیز به همین صورت در دین اسلام یکی از موضوعات مورد تاکید است حتی در اسلام به پوشیدن لباس‌های زیبا و نو توجه شده و می‌فرماید ان اللّه جمیل و یحب‏ الجمال‏؛ اصل این قضیه از نظر دین مورد توجه قرار داده است. ضمن اینکه معمولاً این سه مقوله عنصر اصلی اتفاقات است که در عید نوروز رخ می‌دهد و از این حیث مورد مطلوب دین قرار می‌گیرد.

حجت الاسلام همتی با اشاره به اینکه در توجه به طبیعت دو حیث مطرح می‌شود، گفت: یک منظر اگر طبیعت را رب النوع و رازق و علت فاعلی برای روزی انسان قرار گیرد این مطلوب نیست به خاطر اینکه در الهیات اسلام طبیعت به عنوان اسباب معرفی می‌شود و روزی رساننده و علت حقیقی عالم خدای متعال است از این حیث الهیات عید نوروز مورد نقد است ولی نگاه به طبیعت با عنوان آیه و نشانه‌ای از ربوبیت الهی و خدای متعال در دین اسلام تاکید شده و اینکه به طبیعت توجه شود و حفظ محیط زیست به عنوان آیه‌ای از آیات خدای متعال مورد تاکید فقه است.

مدیر مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا (ع) در پایان خاطرنشان کرد: از حیث الهیات عید نوروز را بخواهیم بررسی کنیم یکی از آنها معطوف به الهیات و پشتوانه‌های طبیعت و هستی شناسی عید نوروز که مورد نقد نگاه اندیشمندان دین اسلام است اما الهیات معطوف به رفتار با قطع نظر از پشتوانه نگاه طبیعت شناسی و الهیاتی آن کاملاً مطلوب دین است.

نوروز مبارک و مورد توجه اهل بیت (ع) است، مشروط به آنکه همراه با مراسم صحیح و سازنده و مورد تأیید اسلام باشد و از هر گونه گناه و معصیت اجتناب شود.