هجوم روس‏ها به تبريز و گيلان پس از اولتيماتوم به دولت ايران (1290 ش)

پس از اولتياتوم روسيه به دولت ايران براي اخراج مورگان شوستر، كارشناس اقتصادي آمريكايي در ايران، دولت ايران اين اولتيماتوم را در 28 آذر 1290 ش پذيرفت. اما پذيرش ذلت‏بار اولتيماتوم روس‏ها كه به اميد پايان يافتن زياده‏خواهي‏ها و بهانه‏گيري‏هاي دولت روسيه انجام گرفت، نه تنها مشكلي را حل نكرد، بلكه دامنه تجاوزات آنها را گسترش داد. در اين ميان، شهر تبريز كه به علت مقاومت دليرانه در برابرعناصر وابسته به روس‏ها از جمله محمدعلي شاه، بيش از ديگر شهرها مورد خشم روس‏ها بود، در سحرگاه اين روز برابر با 29 ذي‏حجه 1329 ق، آماج حملات قزاق‏هاي روس قرار گرفت. روس‏ها به بهانه بي‏احترامي پاسبان نظميه تبريز به مامور روسي، كشتار مردمِ شهر را آغاز نمودند و نقاط حساس شهر را به تصرف خود درآوردند. سپس به تاراج اموال مردم و قتل آنان پرداخته و هرگونه مقاومتي را با تفنگ پاسخ دادند. روس‏ها در روزهاي بعد اين جنايات خود را ادامه داده و در دهم دي ماه آن سال برابر با عاشوراي 1330 ق، ثقه الاسلام تبريزي، عالم بزرگ شهر را به دار زدند. همزمان با تبريز، روس‏ها به گيلان نيز يورش بردند و جنايات مشابهي را رقم زدند. آنان به هر كس كه مشكوك مي‏شدند، مي‏كشتند و از ارتكاب هرنوع ظلم و خشونت، دريغ نكردند. در اين حال مردم رشت بنابر فتواي مراجع، از خريد كالاهاي روسي و انگليسي خودداري مي‏كردند و از مقاومت در برابر نيروهاي روس، غافل نبودند. اما روس‏ها اين استقامت عمومي را با قتل مردم به طرق مختلف پاسخ دادند.

درگذشت عالم بزرگ و محقق برجسته ميرزا ابوالقاسم موسوي زنجاني(1293ق)

ميرزا ابوالقاسم موسوي زنجاني فرزند ميرزا كاظم، يكي از علماي شيعه‏ي قرن سيزدهم هجري قمري و از شاگردان سيدمحمدباقر، حجت‏الاسلام رشتي و حاج محمدابراهيم كلباسي بوده است. وي براي تكميل تحصيلات خود به عتبات عاليات رفت و پس از اتمام دروس به زنجان بازگشت. ميرزاي زنجاني پس از ورود به زادگاهش، رياست مذهبي آن شهر را به عهده گرفت و نفوذ بسياري در ميان مردم يافت. از وي بيش از ده دوره اثر ارزشمند بر جاي مانده است كه ايضاحُ الدَّلائل في حساب عِقد الاَنامِل، تخريبُ الاسباب و مَقاليدُ الابواب و... از آن جمله‏اند. وفات اين عالم بزرگوار در سوم جمادي الاول 1293 قمري در زنجان اتفاق افتاد.

تولد "آلبرت مايْكِلْسون" فيزيك‏دان امريكايي و كاشف سرعت نور (1852م) (ر.ك: 9 مه)

آلبرت آبراهام مایکلسون (به انگلیسی: Albert Abraham Michelson) متولد ۱۹ دسامبر ۱۸۵۲ درگذشته در ۱۹ مه ۱۹۳۱ فیزیک‌دان آمریکایی روس‌تبار بود بیشتر به خاطر فعالیت‌هایش در اندازه‌گیری سرعت نور و آزمایش مایکلسون-مورلی مشهور است . او در سال ۱۹۰۷ جایزه فیزیک نوبل را دریافت کرد و اولین آمریکایی بود که موفق به دریافت جایزه نوبل در علوم شد. او از آکادمی نیروی دریایی ایالات متحده در رشته ریاضیات فارغ‌التحصیل شده بود و بعدها در همانجا تدریس کرد . او با اختراع ابزاری که «تداخل‌سنج» نامیده می‌شد شروع به اندازه‌گیری سرعت نور کرد . او با اندازه‌گیری سرعت نور در جهت‌های مختلف نشان داد که سرعت نور مستقل از سرعت منبع نور است و در نتیجه این نظریه که امواج نوری در محیطی بنام «اتر» در فضا جریان دارند، بی اعتبار است. اینشتین بر پایه تحقیقات او موفق به اکتشاف نظریه نسبیت گردید.