عضو کمیته اپیدمیولوژی ستاد فرماندهی مقابله با کرونا در تهران با انتقاد از ترغیب و ترویج بدون استدلال جامعه به سمت انجام تست‌های PCR انبوه، ضمن هشدار نسبت به سودجویی برخی افراد و شرکت‌ها از بازار آشفته کرونا در کشور، گفت: انجام تست‌های انبوه تنها برای گروه‌های پرخطر و افراد در تماس با مبتلایان و با هدف شناسایی کانون‌های انتشار آلودگی ویروس اثربخش خواهد بود، البته به شرطی که کل افراد مثبت قرنطینه و ایزوله شوند نه اینکه تنها تست داده و بدون ردیابی در جامعه رها شوند.
دکتر حمید سوری در گفت وگو با ایسنا با تاکید بر اینکه باید بررسی شود که استدلال طرفداران تست انبوه کرونا در ایران چیست و آیا انجام تست انبوه با توجه به هزینه بالای آن در شرایط سخت اقتصادی کشور به صلاح است یا خیر، ادامه داد: آیا عده‌ای برای تبلیغ تست انبوه و تشویق مردم به انجام تست، منافع خود را که کم هم نیست تعقیب نمی‌کنند و آیا ما هم در شرایط اپیدمی مشابه کره جنوبی، استرالیا و یا لوکزامبورگ برای تست انبوه هستیم یا دیگر برای تست انبوه در کشورمان دیر است؟
وی با بیان اینکه بسیاری از متخصصان اقتصاد سلامت، تست انبوه کرونا را هزینه اثربخش ندانسته و به کشورها در احتیاط استفاده از آن هشدار می‌دهند، اظهار کرد: به عنوان نمونه مرکز کنترل بیماری‌های اروپا و آمریکا انجام تست انبوه را منوط به شرایط اپیدمیولوژی اپیدمی کرده و می‌گوید این اقدام الزاما برای هر کشوری و در هر شرایط اپیدمیولوژیک توصیه نمی‌شود.
از لحاظ اپیدمیولوژیک شرایط مناسبی برای انجام تست PCR انبوه نداریم
سوری با تاکید به اینکه کشور ما از لحاظ اپیدمیولوژیک شرایط مناسبی برای انجام تست انبوه ندارد، عنوان کرد: زمان انجام تست‌های انبوه PCR در اوایل اپیدمی و برای مصون نگه داشتن سایر نقاط پاک کشور است، راهکاری که در ابتدای اپیدمی در کشورهای مختلفی از جمله ویتنام و سنگاپور پاسخگو بود؛ به عبارتی کشورها با اجرای استراتژی تست انبوه، کانون‌های آلودگی را با هدف مصون نگه داشتن نقاط پاک کشور خود شناسایی می‌کردند، اما در شرایط فعلی کشور ما ماه‌هاست که نقطه پاکی وجود ندارد و همه جا آلوده است.
این اپیدمیولوژیست انجام تست‌های PCR انبوه را تنها برای شرایط زمانی و گروه‌های خاص مناسب دانست و گفت: در شرایط فعلی اپیدمی، ترغیب جامعه به انجام این تست‌ها ارزش زیادی نداشته و هزینه اثربخش نیست، به عبارت دیگر نسبت به پول کلانی که هزینه می‌شود، هدف مشخصی محقق نمی‌شود.
۵ هدف اصلی برای تست انبوه
سوری با بیان اینکه سازمان جهانی بهداشت با توجه به شرایط اپیدمی در هر کشور ۵ هدف اصلی را برای تست انبوه معرفی کرده است، گفت: کنترل انتقال بیماری، پایش به روز و روند اپیدمی و موارد شدید طی زمان، کاهش تاثیر کووید ۱۹ بر خدمات بهداشتی و خدمات اجتماعی، تعیین خوشه‌های رخداد اپیدمی در ستینگ‌های مختلف و پیشگیری از انتشار سریع بیماری در جوامع دست نخورده مثلا در مسافران بین‌المللی به عنوان اهداف اصلی انجام تست انبوه عنوان شده، بنابراین باید بررسی شود که در شرایط فعلی اپیدمیولوژیک اپیدمی کرونا در کشور، آیا استراتژی تست‌های PCR انبوه برای پاسخگویی و تحقق این اهداف اجرا می‌شود؟
این استاد دانشگاه همچنین با اشاره به انجام تست‌های سریع (RAPID TEST) برای اجرای این طرح نیز، اظهار کرد: هر تست سریع حدود ۵ دلار هزینه مستقیم دارد، اگر بخواهیم روزی ۱۰۰ هزار تست انجام دهیم، می‌شود روزی نیم میلیون دلار. این در حالیست که تست انبوه ارزش ماندگار و دائمی ندارد و با توجه به حاد بودن اپیدمی باید مرتبا تکرار شود، بنابراین اگر هدفمند و بر روی جمعیت خاصی نباشد، حدودا برای هر دوره تست انبوه باید ۴۰۰ میلیارد دلار بودجه صرف شود!
سوری با بیان اینکه اگر واقعا تست انبوه هزینه اثر بخش باشد و کشور هم بودجه‌اش را داشته باشد، اشکال ندارد، در عین حال ادامه داد: ولی ابتدا باید بدانیم که با انجام تست انبوه می‌خواهیم به چه سوالاتی پاسخ دهیم که بدون تست قادر به پاسخگویی آن نیستیم؟
تجارت در اپیدمی کرونا
این استاد اپیدمیولوژی با بیان اینکه متاسفانه تجارت اپیدمی کرونا در کشورمان حسابی می‌تازد و در این شرایط سخت اقتصادی برخی از نا آگاهی مردم و مسئولان برای ترویج بی ضابطه تست پی سی آر سوء استفاده می‌کنند، مطرح کرد: بنده با خانواده‌هایی برخورد داشته‌ام که علی رغم مشکلات متعدد اقتصادی در به در دنبال قرض و وام برای تامین هزینه تست اعضای خانواده‌شان هستند؛ در حالیکه اگر کسی علامت دارد تشخیص غالب در شرایط حاد اپیدمی، همین کرونا است، بنابراین تست به این خانواده و پزشک معالج کمکی نمی‌کند.
وی ادامه داد: حتی اگر تشخیص افتراقی کرونا و آنفولانزا فصلی مطرح باشد، مگر در مقابل این همه موارد کووید چند مورد آنفولانزای شدید نیازمند پیگیری داریم، بر اساس مقاله ۲۰۱۰ وزارت بهداشت کل مبتلایان آنفولانزای کشور کمتر از ۲۷۰۰ نفر عنوان شده بود.
ارزش تست PCR بسیار کوتاه مدت و موقتی است
سوری با بیان اینکه در این شرایط ترویج و ترغیب مردم عادی برای انجام تست PCR و ایجاد این تقاضا در سطح جامعه کاملا اشتباه است، گفت: حتی انجام این تست با هدف غربالگری در شرکت‌ها و سازمان‌ها نیز صحیح و هزینه اثربخش نیست؛ چراکه ارزش تست PCR بسیار کوتاه مدت بوده و فقط وضعیت موجود فرد را از لحاظ وجود یا عدم وجود ویروس بیان می‌کند که آن هم موقتی است؛ چراکه اولا ممکن است پاسخ منفی کاذب باشد و دوم اینکه اگر امروز منفی باشد الزاما به این معنا نیست که فردا و روزهای آینده هم منفی است.
وی درباره موقتی بودن اثر تست PCR توضیح داد: مثلا فرض کنید از کل جمعیت 25 هزار نفری دانشگاه تست بگیرند و 100 نفر مثبت باشند، این جواب تنها زمانی ارزش دارد که همه این 100 نفر و تماس‌های نزدیک آن‌ها یعنی حدود 600 نفر، از باقی افراد جدا شده و قرنطینه شوند، در غیر اینصورت انجام این تست‌ها ارزشی ندارد، اضافه بر آن انجام این تست‌ها یکبار برای همیشه نبوده و باید هر بار و با مشاهده موارد جدید تکرار شود.
تست PCR انبوه چه زمانی کاربرد دارد
این اپیدمیولوژیست انجام تست PCR انبوه را تنها برای گروه‌های پرخطر و شرایط اپیدمیولوژیک خاص مانند اوایل اپیدمی برای مصون نگه داشتن نقاط پاک کشور مناسب دانست و گفت: به عنوان نمونه انجام تست برای اطرافیان و افراد در تماس نزدیک با مبتلایان به خصوص افراد در معرض خطر و دارای بیماری‌های زمینه‌ای راهکار مناسبی است.
سوری پاسخگویی به سوالات مشخص و روشن کردن اهداف را لازمه اجرای هر مداخله‌ای دانست و گفت: به عنوان نمونه در رابطه با انجام تست انبوه PCR ، سوالاتی که ممکن است مطرح باشد به شرح زیر است:
- در حال حاضر چه نقاطی از کشور آلوده و چه نقاطی پاک است؟ جواب این سوال را می‌دانیم، چراکه عملا ماه‌هاست هیچ جای غیرآلوده‌ای نداریم.
- شناسایی مسافران آلوده در زمان ورود به کشورها یا شهرهای پاک؟ به عنوان نمونه در ویتنام اولین کاری که کردند انجام تست برای تمامی مسافران ورودی این کشور و قرنطینه و ردیابی آنان بود ولی ما این شرایط را که همان اوایل اپیدمی بود پشت سر گذاشته‌ایم.
- انجام تست برای مبتلایان با هدف آگاهی از ادامه ابتلا و یا اتمام آن که هم اکنون در بیمارستان‌ها در حال اجراست.
بنابراین مشخص می‌شود که در شرایط اپیدمیولوژیک فعلی کشور، انجام تست انبوه PCR و ترغیب افراد عادی برای انجام این تست هزینه اثربخشی لازم را نداشته و اهداف دیگری پشت آن دنبال می‌شود؟
این عضو کمیته اپیدمیولوژی ستاد کرونای تهران ضمن هشدار نسبت به سودجویی برخی شرکت‌های وارد کننده کیت‌های تشخیصی از شرایط موجود در کشور، اظهار کرد: انجام تست‌های انبوه تنها برای گروه‌های پرخطر و افراد در تماس با مبتلایان و با هدف شناسایی کانون‌های انتشار آلودگی ویروس اثربخش خواهد بود، البته به شرطی که کل افراد مثبت قرنطینه و ایزوله شوند نه اینکه تنها تست داده و بدون ردیابی در جامعه رها شوند.