آغاز دوره چهارم مشروطه، عصر سلطه آمريكا بر ايران (1320 ش)

پس از سقوط رضاخان پهلوي در جريان جنگ جهاني دوم و ورود نيروهاي متفق به ايران، محمد رضا پهلوي با حمايت متفقين بر اريكه سلطنت تكيه زد. از اين زمان دوره سوم مشروطه كه از ابتداي زمامداري خفقان‏بار و استبدادي رضاخان شكل گرفته بود پايان پذيرفت و دوره چهارم مشروطه آغاز شد. در اين ميان، سران متفقين در كنفرانس سه جانبه خود در آذرماه 1322 در تهران، براي تقسيم منافع استعماري خود در ايران به توافق رسيدند و كمك اقتصادي به ايران را براي چپاول بيشتر، تضمين نمودند. سال‏هاي بين 1320 تا 1327ش را بايد دوران رقابت استعمار كهن انگليس با استعمار جديد آمريكا در ايران دانست. اين رقابت در جريان كودتاي 28 مرداد 1332 به اوج خود رسيد و از آن پس دوران ديگر مشروطه با ديكتاتوري سياه شاه و سلطه كامل آمريكا آغاز گرديد. مهم‏ترين حادثه در اين دوران، ملي شدن صنعت نفت ايران در 29 اسفند 1329 ش بود كه در نهايت با شكاف بين جبهه سياسي و مذهبي، قيام مردمي با شكست مواجه شد.

الغاء يك جانبه قرارداد 1975 الجزاير توسط "صدام حسين" رييس جمهور بعثي عراق (1359 ش)

با سقوط محمدرضا شاه و پيروزي انقلاب اسلامي در ايران، ستون نظامي ساختار امنيتي متمايل به غرب در منطقه فروپاشيد، منطقه خليج فارس با بحران خلأ قدرت طرفدار غرب مواجه گرديد و موازنه قوا زير سؤال رفت. پيروزي انقلاب اسلامي ايران، آثار عميقي بر مناسبات كشورهاي منطقه و قدرت‏هاي بزرگ صاحب نفوذ در آن بر جاي گذاشت. در سطح بين‏المللي، انقلاب اسلامي، موازنه قوا به سود غرب در دهه‏هاي پس از جنگ دوم جهاني را براي اولين بار تغيير داد و راه را براي ظهور و بروز نيروهاي جديد در منطقه هموار ساخت. در اين حال رقابت برسرِ كسب مقام ژاندارمي و جانشيني شاه را در بين كشورهاي منطقه شدت بخشيد و قدرت‏هاي جهان كه منافع خود را در منطقه در خطر مي‏ديدند، تصميم به سرنگوني نظام نوپاي اسلامي گرفتند. از اين رو، با حمايت و تشويق رژيم بعث عراق، هدف خود را تعقيب مي‏كردند. در اين حال و در هنگامي كه ايران درگير مشكلات داخلي پس از انقلاب و حل اين مسائل و نابساماني‏هاي برجاي مانده از رژيم گذشته بود، عراق از فرصت استفاده كرده، به طور مكرر، به تجاوز هوايي، زميني و دريايي عليه ايران اقدام مي‏نمود. گسترش اين حملات در دوره‏هاي زماني مختلف، اين نتيجه را مي‏رساند كه عراق، برنامه‏ريزي دقيقي براي حمله به ايران داشته است. همچنين پس از چند ماه كه از حملات پراكنده ارتش بعث عراق در مرزهاي ايران مي‏گذشت، در مجلس ملي عراق، جلسه اضطراري، تشكيل شد و صدام حسين ديكتاتور اين كشور، قرارداد 1975 الجزاير كه مرزهاي بين‏المللي را معين كرده بود ملغي اعلام كرد. وي الغاي اين موافقت‏نامه را مطابق با سيستم شوراي فرماندهي انقلاب عراق عنوان نمود و گستاخانه مسؤوليت قانوني اين الغا را بر دوش جمهوري اسلامي ايران انداخت. براساس تصميم شوراي فرماندهي عراق كه صدام حسين آن را اعلام نمود، اروندرود به طور كامل به عراق و اعراب تعلق پيدا مي‏كرد. وي با الغاي يكطرفه قرارداد 1975م، در حقيقت آغاز تجاوز نظامي رژيم بعثي را اعلام كرد تا مگر بتواند مطامع و خواسته‏هاي جاه‏طلبانه خود را از طريق جنگي ظالمانه و ناخواسته بر مردم ايران تحميل كند. او در حالي عنوان كرد كه عراق هيچ گونه چشمداشتي به خاك ايران ندارد كه در همان زمان چندين نقطه مرزي جمهوري اسلامي ايران را به تصرف درآورده بود. اعلام تصميم شوراي فرماندهي عراق منجر به جنگ تحميلي در 31 شهريور 1359 گرديد كه نود و چهار ماه به طول انجاميد و حماسه‏اي جاودان از رشادت‏هاي ملت غيور ايران به نمايش گذاشت. در اين جنگ ده‏ها كشور بيگانه، سيل كمك‏هاي مالي، تسليحاتي و نيز نيروهاي نظامي و تبليغاتي خود را به عراق روانه كردند تا بتوانند ايرانِ اسلامي را به زانو درآورند. اما مقاومت سرسختانه ملت مسلمان ايران با رهبري حكيمانه حضرت امام خميني(ره)، دشمنان را ناكام ساخت و بدون آن‏كه جنگ به نتيجه دلخواه آنان برسد، در مرداد 1367 به پايان رسيد.

تشكيل نيروهای سه ‏گانه در سپاه پاسداران به فرمان امام خميني(ره) (1364 ش)

تا سال 1364، اغلب عمليات‏هاي جنگ با همكاري و حضور ارتش و سپاه به طور مشترك انجام مي‏شد. پس از مدتي، ضرورت جنگ ايجاب نمود تا سپاه به طور مستقل به اجراي عمليات بپردازد تا اين كه حكم حضرت امام خميني(ره) در 26 شهريور سال 1364 مبني بر تشكيل سه نيروي زميني، هوايي و دريايي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، موجبات آن را فراهم آورد. با ابلاغ اين فرمان، مسؤولين سپاه به گسترش سازمان رزمي و جذب 1500 گردان نيرو پرداختند. از آن زمان، پاسداران جان بركف سپاه، عمليات‏هاي مهم و موفقي در جنگ به انجام رساندند و ضمن وارد آوردن ضربات هولناك بر دشمن بعثي، موفقيت‏هاي كم نظيري، نصيب جمهوري اسلامي ايران به ارمغان آوردند. در حال حاضر، تشكيلاتي منسجم و مقتدر از برادران سپاهي در زمين، هوا و دريا، در كران تا كران ميهن اسلامي حضوري فعال و پرثمر دارند.

تصرف شهر تبريز توسط نادرشاه افشار (1143ق)

نادرقلي افشار كه بر اثر رشادت‏هاي خود در يكي از مناطق خراسان به قدرت رسيده بود، پس از حمله‏ي افغان‏ها به اصفهان، به ياري شاه طهماسب صفوي رفت و افغان‏ها را شكست داد. سپس سفيري به دولت عثماني فرستاد و تخليه‏ي نواحي اشغالي آذربايجان را خواستار شد. عثمانيان اهميتي به سفيرِ نادر نداده و در اشغال آذربايجان اصرار داشتند. بنابراين نادر به كمك قبيله‏ي خود در 27 محرم 1143 ق وارد تبريز گرديد و آن جا را به تصرف خود درآورد.

شهادت شيخ "عمر مختار" رهبر قيام ضد استعمار ايتاليا در ليبي(1931م)

شيخ عمر مختار، مجاهد استعمارستيز و مبارز مسلمان ليبيايى در سال 1858م به دنيا آمد. وي پس از فراگيري قرآن و دروس ديني به عنوان شيخ و بزرگ قبيله و ناحيه خود تعيين شد. شيخ‏عمر مختار مدتي در سودان به ارشاد و هدايت مردم پرداخت و در سال 1911م به زادگاهش مراجعت نمود. با هجوم ارتش متجاوز ايتاليا به كشور ليبي و استقرار در منطقه بن غازيِ ليبي، عمرمختار رهبري جنبش مليِ ضدايتاليايى را برعهده گرفت و مبارزات استعمار ستيزانه خود را به همراه مردم محروم منطقه آغاز كرد. وي طي سال‏هاي مبارزه، تلفات زيادي بر قواي بيگانه وارد كرد تا اين كه ايتاليايي‏ها بر او غلبه كردند. شيخ عمر مختار درنهايت در 11 سپتامبر سال 1931م اسير سپاه ايتاليا شد و پس از يك محاكمه صوري، وي را در 16 سپتامبر 1931 در 73 سالگي به دار آويختند.

درگذشت دكتر "رونالْدْ راس" پزشك انگليسي و كاشف عامل بيماري مالاريا (1932م)

سِر رونالْدْ راس، پزشك و محقق انگليسي در سيزدهم مه 1857م در منطقه آلمورا در نزديك كشور نپال و در خانواده‏اي انگليسي - هندي به دنيا آمد. وي در كودكي راهي انگلستان شد و پس از طي دروس مقدماتي و متوسطه، موفق به اخذ دكتراي پزشكي گرديد. راس مدتي به خدمت در سازمان بهداري در هند مشغول بود ولي به دليل علاقه به تحقيق، درصدد كشف عامل بيماري مالاريا برآمد و به اين فكر افتاد تا نقش و دخالت بشر را در هدايت اين بيماري كشف نمايد. گرچه در سال 1880 دكتر چارلز لاوران عامل بيماري و نيز نقش پشه در انتقال اين بيماري را كشف نموده بود اما تحقيقات راس در اين زمينه و نيز درباره نحوه از بين بردن پشه بود تا بتواند بيماري مالاريا را كنترل نمايد به همين دليل راس انواع پشه‏ها را جمع‏آوري مي‏كرد و پس از شناسايى اعضاي بدن آن‏ها، سرانجام در سال 1897م، عامل بيماري مالاريا را در نوعي پشه موسوم به آنوفل يافت. پس از اين كشف، مالاريا از صورت يك بيماري مخوف و كشنده خارج شد و امكان جلوگيري از ابتلا و شيوع آن ممكن گرديد. خدمت راس در كشف عامل بيماري مالاريا و تلاش در جهت پيشگيري و درمان اين بيماري، باعث نجات جان بسياري از انسان‏ها گرديد و به جهت تحقيقات ارزنده اين محقق انگليسي، جايزه نوبل پزشكي و فيزيولوژي در سال 1902م به راس اعطا شد. رونالد راس سرانجام در شانزدهم سپتامبر 1932م در 75 سالگي درگذشت.