انتقال "محمدعلي ميرزا" پادشاه مخلوع قاجار به روسيه (1288 ش)

پس از شكست قواي محمدعلي شاه قاجار از مشروطه طلبان و فتح تهران توسط آزادي‏خواهان، محمدعلي شاه قاجار به سفارت روس پناهنده شد. پس از مذاكرات مفصَّل بين محمدعلي شاه قاجار پادشاه مخلوع و هيئت مديره كميسيون عالي، متشكل از نمايندگان مجلس و...، قرار بر اين شد كه شاهِ قاجار به همراه خانواده خود و همراهان، سفارت روس را به مقصد اروپا ترك كنند. از 25 تيرماه 1288 كه محمدعلي شاه به سفارت روس پناهنده شد تا اين روز در حدود پنجاه و هفت روز طول كشيد، سرانجام شاه قاجار به همراه 120 قزاق ايراني، به خواري از ايران رانده شد. او به روسيه رفت و در بندر اُدِسا در كنار درياي سياه، مسكن گزيد. طبق توافق و پيمان، قرار شد كه دولت ايران، ساليانه، يكصد هزار تومان به محمدعلي ميرزا و خانواده وي پرداخت كند و در عوض او هم املاكش را به دولت واگذار كرده، جواهرات سلطنتي را پس بدهد. با عزل محمدعلي شاه قاجار، احمد ميرزا به پادشاهي قاجار رسيد، هرچند به دليل اين‏كه دوازده ساله بود، تا سالياني، قدرت در دست نايب السلطنه قرار داشت و اوضاع مملكت روز به روز بدتر مي‏شد. دو سال پس از تبعيد محمدعلي شاه، وي در سر، سوداي سلطنت كرد و با تعدادي از هوادارانش وارد ايران شد. ولي اين عمل، تحقق نيافت و از آن پس، مقرري او نيز قطع شد.

درگذشت عالم مجاهد مبارز آيت ‏اللَّه "سيد محمود طالقاني" اولين امام جمعه تهران (1358 ش)

آيت‏ اللَّه سيدمحمود طالقاني در سال 1289 شمسي (1329ق) در طالقان ديده به جهان گشود. وي پس از فراگيري دروس مقدماتي در زادگاه خود، راهي قم گرديد و پس از شركت در درس خارج حضرات آيات: سيد محمد حجت كوه كمره‏اي و سيد محمدتقي خوانساري، از آيت‏اللَّه شيخ عبدالكريم حائري يزدي، اجازه اجتهاد گرفت. مبارزات ايشان از زمان ورود به حوزه علميه قم شروع شد. در سال 1318، براي اولين بار، خشم خويش به رژيم را با صدور يك اطلاعيه در رابطه با كشف حجاب ابراز كرد و در پي آن دستگير و زنداني شد. پس از شهريور 1320، مبارزه را به طور رسمي آغاز كرد و پس از وقفه‏اي در اين ميان، به جرم پنهان كردن شهيد نواب صفوي راهي زندان گرديد. وي در سال‏هاي 1330 و 1331 بنا به پيشنهاد آيت ‏اللَّه بروجردي براي شركت در تشريك مساعي بين مسلمين، به كشورهاي مصر و اردن سفر كرد. آيت‏ اللَّه طالقاني با پيروي از امام خميني(ره) در سال 1342 وارد مبارزه با رژيم گرديد كه در اين راه چندين بار محكوم به زندان شد. او در طول دوران زندان،مرارت‏هاي فراواني را تحمل كرد ولي در راه تحقق آرمان بلند خويش، لحظه‏اي از خود خستگي و تزلزل نشان نداد. آيت‏اللَّه طالقاني در طي بيش از يازده سال زندان، همواره به عنوان الگوي مقاومت و پايداري مطرح بود و پس از هر بار آزادي، راه گذشته خود را در مسير انقلاب اسلامي ادامه مي‏داد. اين عالم مجاهد، پس از آزادي از زندان در سال 1357، نقش مهمي در برپايي راهپيمايي عظيم و پرشور تاسوعا و عاشوراي آن سال داشت. آيت‏ اللَّه طالقاني، پس از پيروزي انقلاب، به رياست شوراي انقلاب برگزيده شد و در انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسي، به نمايندگي مردم تهران انتخاب گرديد. اين مبارز نستوه، در اوايل مرداد 1358، از سوي امام خميني، به امامت جمعه مردم تهران منصوب شد و آخرين نماز جمعه ايشان در سالگرد كشتار خونين 17 شهريور، در بهشت زهرا برگزار گرديد. آيت‏ اللَّه طالقاني در كنار سال‏هاي متمادي مبارزه، از فعاليت‏هاي علمي غافل نگرديد و آثار متعددي را به وجود آورد كه تفسير پرتوي از قرآن در 6 جلد، پرتوي از نهج‏البلاغه، آزادي و استبداد، درسي از قرآن و درس وحدت، از آن جمله‏اند. سرانجام اين عالم بزرگ و مبارز انقلابي در 19 شهريور 1358 در 69 سالگي دار فاني را وداع گفت و پس از تشييعي باشكوه در بهشت زهرا به خاك سپرده شد.

عزل "اميركبير" از صدارت ناصرالدين شاه بر اثر بدگويي ديگران عليه او (1268ق)

اميركبير كه پس از ورود ناصر الدين شاه به تهران، به عنوان صدراعظم برگزيده شده بود، در ابتدا بكارگيري القاب و تعارفات بي‏معنا را در نامه‏هاي اداري حذف كرد. اخذ رشوه را ممنوع نمود و جلوي اختيارات بي‏حد و حساب و نامشروع درباريان را گرفت. براي متعادل كردن دخل و خرج مملكت، بر بيشتر وظايف و مستمري‏هايى كه اشخاص با نفوذ مانند شاهزادگان و اُمراي لشكر، بدون استحقاق از خزانه‏ي دولت دريافت مي‏كردند، خط بطلان كشيد. اخذ ماليات‏ها را بر اساس صحيحي قرار داد چنان كه در اندك مدتي، خزانه‏ي خالي مملكت از درآمد ماليات پُر شد. بر گسترش كشاورزي همت ورزيد و مدرسه‏ي عالي دارالفنون را تاسيس كرد. اميركبير هم‏چنين دست سفيران روس و انگليس را از دخالت در امور داخلي ايران كوتاه ساخت و بَست نشستن در محل سفارت آنان را ممنوع اعلام نمود. لياقت و تدبير و طهارت اخلاق اميركبير موجب وحشت درباريان ناپاك و حسودان شد و شاه بي‏تجربه را با دسيسه‏ها و تحريكات فراوان به عزل وي تشويق كردند. سرانجام بر اثر دسيسه‏هاي فراوان اطرافيان به ويژه مهد عُليا مادر ناصرالدين شاه، اميركبير از صدارت عزل شد و ميرزا آقاخان نوري به جاي وي به صدارت عُظمي رسيد.

تولد "لئون تولْسْتويْ" نويسنده بلند آوازه روسي (1828م)

كُنت لي‏يِف نيكُلاويچ تُولْسْتوي معروف به لئون تولستوي نويسنده شهير روسي در 9 سپتامبر سال 1828م در روستايى در 250 كيلومتري مسكو به دنيا آمد و در كودكي پدر و مادر را از دست داد. از نوجواني، استعداد درخشان و هوش سرشارش، معلمان را به تعجب وا مي‏داشت. با اين حال مدت زيادي در دانشگاه ماندگار نشد و پس از چهارسال خدمت در ارتش، به قصد پرداختن به نگارش، از نظام خارج شد. وي از آن پس به خلق آثار ادبي روي آورد و رمان‏هاي متعددي نگاشت. لئون تولستوي عالي‏ترين نمايش‏گر روح ملت روس و از بزرگترين نويسندگان جهان است. او مانند يك دانشمند الهيات و معتقد به اصول اخلاقي در جستجوي مرامِ دوستي پاك و بي‏آلايشي بود كه در مسيحيت اوليه وجود داشت و همين امرْ آثار او را مشحون از بشردوستي و احترام به وجود انسان كرده است. تولستوي در مجسم كردن اخلاق و روح مردم روس مقامي ارجمند داشت و معتقد بود كه تنها محبت است كه بايد بر مردم حكومت كند. اين عقايد باعث شد كه كليسا، تولستوي را در 72 سالگي تكفير نمايد. با اين حال در اواخر عمر چنان مشهور شد كه تقريباً همه دنيا او را مي‏شناختند. با اين كه فلسفه، مشغله تولستوي نبود، اما انديشه‏هايش در افكار فلسفي قرن نوزدهم تأثير فراوان نهاد. تولستوي با هر مكتب فلسفي يا فرقه مذهبي كه حقيقت را در انحصار خود تصور مي‏كرد مخالف بود و با هر كليسايى كه معتقد بود تنها يك راه و آن هم راه كليسا به سوي خدا وجود دارد، مي‏جنگيد. اعتقاد خود وي اين بود كه همه اديان بزرگ، بالذات هدايتگر به سوي خداوند هستند. تولستوي مطابق تعليمات خود، خويشتن را از قيد و بند مال و دارايى‏اش رها ساخت و همانند روستائيان به زندگي پرداخت. تولستوي انديشه‏هاي اخلاقي، اجتماعي و مذهبي خود را در رمان‏هاي بزرگ، داستان‏هاي كوتاه و مقالات متعددي مطرح ساخته كه جنگ و صلح، اعترافات و رستاخيز از آن جمله‏اند. هم‏چنين آثار ديگر او از جمله قزاق‏ها، هنر چيست و حاجي مراد، همه در حد شاه‏كارهاي ادبي روس است. لئون تولستوي در اواخر عمر خانه را ترك كرد تا اين كه سرانجام در 20 نوامبر سال 1910م مانند بي‏نواترين افراد در بي‏خانماني و سرگرداني در 82 سالگي درگذشت.