افتتاح راه آهن سراسری ايران (1317 ش)

اولين راه آهن ايران در حدود سال 1267 ش بين تهران و شهر ري به طول هشت كيلومتر توسط يك شركت بلژيكي احداث شد. در ساليان بعد نيز در نقاطي از كشور خطوط آهن نصب گرديد. اما اين ميزان راه آهن پاسخ گوي نيازهاي كشور پهناوري همچون ايران نبود. تا اين كه ساختمان راه آهن سراسري ايران در 23 مهر سال 1306 ش آغاز گرديد و در سوم شهريور سال 1317 به بهره‏برداري رسيد. طول راه آهن سراسري ايران در سال 1317 ش، 1392 كيلومتر بود كه بندر امام خميني(ره) (شاهپور سابق) را در جنوب از طريق اهواز، دزفول، اراك، قم، تهران، گرمسار، فيروزكوه، قائم‏شهر و بهشهر به بندر تركمن در شمال متصل مي‏كرد. طول خطوط آهن كشور در مرداد 1367 در حدود ده هزار كيلومتر بوده است.

درگذشت "مهدی اخوان ثالث" شاعر معاصر (1369 ش)

مهدي اخوان ثالث كه "م.اميد" تخلص مي‏نمود در سال 1307 در مشهد به دنيا آمد. از 16 سالگي به شاعري پرداخت و بر اثر تشويق استادش، شوق بيشتري به شعر پيدا كرد. نخستين شعر او درباره توحيد و يكتايي خدا بود كه همان نيز باعث راهيابي او به انجمن ادبي مشهد گرديد. از 1327 ساكن تهران شد و به دبيري در مدارس پرداخت. او در سرودن شعر به سبك كلاسيك، در قصيده سرايي و غزل سرايي و سبك نو، طبع آزمايي كرده است. مهدي اخوان ثالث در اواخر عمر خود به عنوان استاد زبان و ادبيات فارسي در دانشگاه‏هاي تهران تدريس مي‏كرد. ارغنون، آخر شاهنامه، برگزيده شعرها و حريم سايه‏هاي سبز از جمله آثار اوست. مهدي اخوان ثالث از پيش كسوتان شعر امروز فارسي و به ويژه شعر حماسي و اجتماعي است. شعر اخوان ريشه در ادبيات گذشته ايران دارد كه هم از نظر زبان و هم از نظر مضمون، قوي و پربار است. او در شعرش كلمات زبان محاوره را به راحتي در كنار كلمات ادبي فاخر مي‏نشاند و از اين حيث، زبانِ غني و خاص خود را داراست كه در ميان شاعران معاصر، كاملاً مشخص است. در مجموع وي شاعري است داراي طبع و قريحه توانا كه به واسطه بهره‏گيري از فرهنگ ايران و ادب فارسي و آفرينش تركيبات تازه در شعر، اشعار زيبا و دلپذير فراواني خلق كرده است. مهدي اخوان ثالث سرانجام در 62 سالگي در تهران درگذشت و پيكرش در جوار آرامگاه حكيم ابوالقاسم فردوسي در طوس به خاك سپرده شد.

روز كارمند

انگيزه نامگذاري چنين روزي ، قدرداني از كارمندان ارجمنديست كه كار را گرامي ميدارند و در سايه اين تفكر مي توانند محل كار خود را از اعتبار و احترام بيشتري برخوردار سازند .

درگذشت "فاضل مراغي" فقيه و اصولي قرن سيزده و چهارده هجري قمري (1310 ق)

ملا احمد بن علي‏اكبر مراغي معروف به فاضل مراغه‏اي از علماي برجسته‏ي آذربايجان، پس از سال‏ها تحصيل در حوزه‏ي علميه‏ي نجف و بهره‏گيري از محضر اساتيد مشهوري چون شيخ مرتضي انصاري و حاج سيد حسين كوه كمره‏اي، فقيهي متبحّر در علم فقه، اصول فقه و ديگر علومِ ديني شد. وي پس از بازگشت به ايران به تدريس پرداخت و شاگردان برجسته‏اي را تربيت كرد. فاضل مراغه‏اي همچنين كتب متعددي را در زمينه‏هاي مختلف علوم ديني به رشته‏ي تحرير درآورد. از اين دانشمند گرانقدر، تفسيري بر بخشي از قرآن و همچنين حاشيه‏هايي بر متون قديمي اسلامي به جاي مانده است. فاضل مراغي در وادي السلام نجف اشرف مدفون است.

عبور حضرت موسى (ع) از دریا

موسى‌ علیه‌السلام از طرف خداوند متعال مأمور شد، بنى‌اسرائیل را با خود برداشته و به سوى فلسطین برد تا از ظلم و تعدى فرعونیان نجات یابند.

موسى علیه‌السلام به همراه بنى‌اسرائیل از مصر خارج شدند، وقتى کنار دریا رسیدند. بنى‌اسرائیل شروع به بهانه‌جوئى کردند که ما در مصر مزرعه و زمین و خانه داشتیم و اکنون بیچاره شده‌ایم. موسى علیه‌السلام فرمود: مطمئن باشید خدا ما را به حال خود نمى‌گذارد و وسیله نجات عنایت مى‌فرماید.

به فرعون خبر دادند که موسى علیه‌السلام با بنى‌اسرائیل از مصر خارج شده، فرعون دستور داد: لشکرى آماده سازند. او مى‌گفت: به این علت که بنى‌اسرائیل از بندگان ما بوده و اکنون فرار کرده‌اند، باید آن‌ها را دستگیر نموده و دوباره به بندگى خود درآوریم.

فرعون با لشکریان خود به دنبال بنى‌اسرائیل از مصر حرکت کرد. بعضى تعداد بنى‌اسرائیل را ششصد هزار نقل نموده‌اند، اما لشکر فرعون خیلى بیشتر از این‌ها بود.
هنگام صبح که بنى‌اسرائیل به پشت سرشان نگریستند، لشکر بى‌حساب فرعون را دیدند و رعب و وحشتى عظیم دل آنها را فراگرفت و از موسى علیه‌السلام خواستند، چاره‌اى بیندیشد. موسى علیه‌السلام با دلى آرام فرمود: پروردگارم با من است و مرا هدایت خواهد کرد. تا این که لشکر فرعون نزدیک شد و «یوشع» جلو رفت، گفت: اى موسى دستور چیست؟

خطاب رسید: موسى، عصاى خود را به دریا زن تا راهى نمایان گردد، موسى علیه‌السلام عصاى خود را به دریا زد دریا شکاف خورد و قعر دریا نمایان شد، باد و آفتاب قعر دریا را خشکانید. چون بنى‌اسرائیل دوازده تیره بودند، دوازده شکاف از دریا پدیدار شد و آن‌ها عبور کردند.

فرعون زمانى رسید که آخرین افراد بنى اسرائیل از دریا خارج مى‌شدند. فرعون و لشکرش وارد دریا شدند، فرمان الهى به امواج دریا صادر گردید تا فرعون و لشکرش را دربرگیرد. لشکر فرعون تمامشان هلاک شدند. فرعون زمانى که خود را در آستانه مرگ دید، گفت: به خداى موسى ایمان آوردم. جبرئیل امین مشتى خاک بر دهان او زد و گفت: با آن همه فساد و اعمال ناشایست، توبه در این زمان فایده‌اى ندارد.

منبع: حوادث الایام، سید مهدى مرعشى نجفى، صفحه 18

رحلت آيت‏ اللَّه حاج شيخ "محمد باقر كمره ‏اي" (1416 ق)

آيت‏اللَّه حاج شيخ محمدباقر كمره‏اي خميني در سال 1320 قمري در كَمَره (در اطراف خمين) ديده به جهان گشود. از آثار فراواني كه از ايشان باقي مانده است، مهارت آن عالم فرزانه در فقه، اصول، تفسير، كلام و عقايد، تاريخ، تراجم، ادبيات عرب و عجم، لغت، حديث، ملل و مذاهب اسلامي، معاني و بيان و غيره مشهود است. از جمله كتاب‏هايش كه متجاوز از پنجاه عنوان است، عبارتند از: خداشناسي، الدين في طَور الاجتماع (5 جلد)، ستون دين، روحانيت در اسلام (2 جلد)، خودآموز علم بلاغت، مرواريد حكمت و... . آيت‏اللَّه محمدباقر كمره‏اي از تمام اساتيد خويش اجازه‏ي اجتهاد و روايت داشته و اجازه‏ي اجتهادش از آيت اللَّه شيخ عبدالكريم حائري يزدي بسيار قابل توجه است. سرانجام اين عالم فرزانه پس از عمري سرشار از خدمات ديني، اجتماعي و علمي در 95 سالگي در تاريخ 5 محرم الحرام 1416 قمري، برابر با 14 خرداد 1374 شمسي بدرود حيات گفت و در صحن حرم مطهر حضرت عبدالعظيم حسني(ع) در ري به خاك سپرده شد.

درگذشت "ويليام هِرْشِل" رياضي‏دان و منجم برجسته آلماني (1822م)

سر ويليام هِرْشِلْ، ستاره‏شناس آلماني در 25 نوامبر 1738م در هانوفر از شهرهاي آلمان به دنيا آمد. او تا نوجواني به كار چوپاني مشغول بود و سپس مدتي به فراگيري موسيقي پرداخت. هرشل روزي كتابي درباره نجوم به دستش رسيد و چون مطالعه كرد دريافت كه براي فهم مطالب آن، محتاج دانستن پاره‏اي از مباحث نور است و آن‏گاه متوجه شد كه مطالعه نور بدون دانستن رياضيات ثمربخش نيست. لذا جبر و هندسه آموخت و پس از مدتي مطالعه درباره نور و نجوم، ديدار ستارگان به قدري او را به شوق آورد كه خانه خود را به كارگاهي براي ساختن تلسكوپ تبديل كرد. هرشل با كوشش فراوان موفق به ساخت تلسكوپي گرديد كه فاصله كانوني آن 11 متر و هفتاد سانتيمتر، قطر آينه‏اش 147 سانتيمتر با وزني در حدود يك تن بود. وي در سال 1782م هنگامي كه با اين تلسكوپ مشغول رصد ستارگان بود، ناگهان ستاره‏اي ديد كه مانند ساير ستاره‏ها به صورت يك نقطه نوراني نبود، بلكه هم‏چون قرصي درخشان بود. هرشل به زودي دريافت كه سياره تازه‏اي را كشف كرده و معلوم ساخت كه پهنه منظومه شمسي وسيع‏تر شده است. اين سياره، اورانوس نام گرفت و هرشل با اين كشف، دستگاه منظومه شمسي را كه از زمان قديم، محدود به سياره زحل بود وسعت داد. او هم‏چنين دو قمر اورانوس را نيز كشف نمود. كشف هرشل غوغايى در مجامع علمي به پا كرد و او را غرق در افتخار نمود، به طوري كه به او عنوان كاشف اعماق آسمان لقب دادند. هرشل در ادامه كارهاي اخترشناسي خود اعلام كرد كه خورشيد در آسمان ثابت نيست و تغيير مكان مي‏دهد و سيارات را همراه خود مي‏بَرَد. وي فهرستي از دو هزار و پانصد سحابي تشكيل داد و گفت اين سحابي‏ها مجموعه‏اي از ستارگان و توده‏هايى از گاز هستند. رصدهاي متعدد و تحقيقات عميق نجومي هرشل در باب ستارگان، موجب شد كه وي يك نظريه جامع در باب جهان پرستاره مطرح كند. او نخستين كسي بود كه صراحتاً گفت منظومه شمسي جزء بسيار كوچكي در جهان ستارگان است. ويليام هرشل در پايان عمر به رياست جامعه پادشاهي و عضويت آكادمي علوم فرانسه انتخاب شد و افتخاري جهاني به دست آورد تا اين‏كه در روز 25 اوت 1822م در 84 سالگي درگذشت.

درگذشت "مايْكِل فارادِي" دانشمند بزرگ انگليسي (1867م)

مايكل فارادِي، شيمي‏دان برجسته انگليسي در 22 سپتامبر 1791م در خانواده‏اي فقير در لندن به دنيا آمد. وي به دليل فقر موفق به تحصيل نشد و در يك صحافي مشغول به كار گرديد. او در طول هفت سالي كه در صحافي كار مي‏كرد، كتب زيادي مطالعه نمود و اندوخته‏هاي علمي خود را وسعت داد. فارادِي در 21 سالگي به دليل هوش و استعداد خارق‏العاده به دستياري هَمْفْري‏دِيوي، فيزيك‏دان معروف انگليسي پذيرفته شد و به كارهاي علمي روي آورد. وي به قدري در كارهاي علمي پيشرفت كرد كه به سرعت مورد توجه استاد قرار گرفت به طوري كه دِيوي اذعان كرد بزرگ‏ترين كشف من در زندگي، مايكل فارادِي بود. فارادِي پس از چندي جانشين استادش در آزمايشگاه‏هاي علمي انجمن سلطنتي انگليس شد و به رياست آن دست يافت. فارادِي به علم الكتروشيمي علاقه زيادي داشت تا اين‏كه پس از تجربه‏هاي زياد، موفق به كشف قوانين الكتروليز مبني بر تجزيه عناصر شيميايى يك ماده، به كمك جريان برق گرديد. وي هم‏چنين براي اولين بار توانست همه گازها را به مايع تبديل سازد. فارادِي در سال 1821 توانست براي نخستين بار در تاريخ علم، انرژي الكتريكي را به انرژي مكانيكي تبديل كند و شهرتي جهاني به دست آورَد. با اين حال، اين كشف هم مخالفت‏هاي زيادي را برانگيخت و هم مورد تقدير جامعه دانشمندان قرار گرفت. فارادِي هيچ وقت از اختراعاتش در جهت تجارت و سودجويى استفاده نكرد. او تنها به پژوهش‏هاي علمي علاقه‏مند بود و جنبه‏هاي ديگر، اهميتي براي او نداشت. مايكل فارادِي را به دليل تلاش گسترده در صنعت برق، پدر موتور الكتريكي و مولد برق لقب داده‏اند. مي‏توان ادعا كرد كه كليه صنايع برقي جهان امروز، براساس قوانين فارادِي بنا شده‏اند. به پاس خدمات اين دانشمند بزرگ، يكي از واحدهاي مهم اندازه‏گيري الكتريسته را فاراد نام‏گذاري كرده‏اند. مايكل فارادِي سرانجام در 25 اوت 1867م در 76 سالگي درگذشت.