ارتحال عالم مجاهد و روحاني مبارز آيت‏اللَّه "سيد عبدالحسين لاري" (1303 ش)

آيت‏اللَّه سيدعبدالحسين لاري در سال 1226ش (1264 ق) در لار به دنيا آمد. وي بعد از اتمام دوره مقدماتي و سطح، راهي نجف اشرف گرديد و در درس ميرزاي بزرگ شيرازي حاضر شد و اجازات متعدد اجتهاد دريافت نمود. آيت‏اللَّه لاري پس از مدتي به دستور ميرزاي شيرازي جهت هدايت و رهبري مردم خطه فارس به لارستان رفت. ايشان در اولين گام، حوزه علميه لار را تاسيس نمود و به نشر احكام اسلامي همت گماشت. حضور مجتهدي مانند آيت‏اللَّه لاري، باعث كم نفوذ شدن مبلغان مسيحي و انزواي آنان گرديد. ضبط و ثبت اموال حاكم دست نشانده، احداث كارخانه اسلحه‏سازي، آموزش نيروهاي نظامي و امتناع از پرداخت ماليات به دولت مركزي، گام‏هاي مهمي بود كه به رهبري ايشان جهت ايجاد ملت اسلام برداشته شد. همچنين قيام وي در حمايت از مشروطه خواهان شيراز و رويارويي با نيروهاي دولتي و همكاري با دليران تنگستان در مقابله با متجاوزان انگليسي از جمله فعاليت‏هاي اين مجتهد جهادگر در راه استقلال مردم و اعاده شرافت اسلامي مي‏باشد. در كنار فعاليت‏هاي سياسي، از آيت‏اللَّه لاري حدود چهل اثر فقهي، كلامي، فقهي - سياسي، اصولي و... به يادگار مانده است. اين عالم مجاهد سرانجام در 19 ارديبهشت 1303 ش برابر با چهارم شوال 1342 ق در 86 سالگي جان به جان آفرين تسليم كرد و در شهرستان جَهرم در محلي كه هم‏اكنون به "مقبره آقا" معروف است به خاك سپرده شد.

فسخِ امتياز استعماري "كاپيتولاسيون" توسط مجلس شوراي ملي (1306ش)

مفهوم عام حقوقي كاپيتولاسيون، عبارت از نظام قضاوت كنسولي و برخي امتيازات و مصونيت‏هاي قضايي است كه به موجب آن، اتباع يك كشور در صورت ارتكاب جرم در كشور مورد نظر از شمول قوانين جزايي و مدني در قلمرو كشور ميزبان مستثني مي‏شدند. حق كاپيتولاسيون در ايران، اولين بار در معاهده تركمنچاي در سال 1206ش در زمان فتحعلي شاه قاجار به روسيه داده شد و بعدها بسياري از دولت‏هاي ديگر نيز صاحب اين امتياز شده و قضاوت كنسولي خود را بر دستگاه سياسي و قضايي ايران تحميل كردند. در سال 1297 ش، لايحه‏اي به تصويب رسيد كه به موجب آن حق كاپيتولاسيون روس‏ها در ايران كه تحت فشار زور و تهديد و تطميع و برخلاف مصالح ملت ايران بوده است با استناد به قانون اساسي لغو شد. پس از لغو قرارداد كاپيتولاسيون بين ايران و روسيه قراردادهاي مشابه با كشورهاي ديگر نيز ملغي گرديد. اما كشورهاي غربي همچنان به اين امتياز پايبند بودند تا اين كه مجلس شوراي ملي در چنين روزي در نوزدهم ارديبهشت 1306ش، الغاء كاپيتولاسيون را اعلام كرد و به همه دولت‏هايي كه از حق كاپيتولاسيون استفاده مي‏كردند يك سال وقت داد كه در قراردادهاي خود تجديد نظر و اين امتياز را لغو كنند. اين قانون ننگين، يك بار ديگر در سال 1343 ش مطرح شد و به تصويب رسيد كه به سبب اعتراض امام خميني(ره) به آن، آن حضرت را به تركيه تبعيد كردند. در نهايت كاپيتولاسيون پس از پيروزي انقلاب اسلامي براي هميشه لغو شد.

تخليه كامل ايران از نيروهاي شوروي سابق پس از پايان جنگ جهاني دوم (1325 ش)

پس از پايان جنگ جهاني دوم، ايران به شوراي امنيت شكايت كرد كه روسيه بر خلاف پيمان سه جانبه، ايران را تخليه نكرده است و در امور داخلي كشور دخالت مي‏نمايد. شوروي انتظار اين شكايت را نداشت و درخواست تاخير در رسيدگي را نمود. اما نمايندگان ايران، انگلستان و آمريكا با تعويق جلسه شوراي امنيت درباره تصميم در اين موضوع مخالف بودند. شوروي نمي‏خواست موضوع ايران جنجالي بين‏المللي عليه آن كشور باشد، بنابراين سفير شوروي در ايران كوشش زيادي براي توافق با مقامات ايراني انجام داد. در نهايت موافقت نامه‏اي در مورد تخليه ايران، نفت شمال و آذربايجان به امضاء طرفين رسيد، تا اين كه سرانجام در روز نوزدهم ارديبهشت سال 1325 ش، تخليه كامل ايران انجام گرفت.

حركت مسلم ابن ‏عقيل(ع) از مكه به سوی كوفه(60 ق)

اعزام حضرت مسلم(ع) از سوي امام حسين(ع) به جانب كوفه پس از نامه‏هاي پي‏در پي و دسته‏جمعي كوفيان به امام حسين(ع) و دعوت از آن حضرت جهت برپا نمودن حكومت اسلامي و مبارزه با يزيد بن معاويه بود. مردم كوفه گرچه در ابتدا استقبال شاياني از مسلم بن عقيل(ع) به عمل آوردند وليكن با تطميع و تهديد حكومت عبيداللَّه بن زياد، سرانجام نماينده‏ي امام را تنها گذاشته و پس از مدتي حضرت مسلم بن عقيل به دست ابن‏زياد به شهادت رسيد.

ولادت "شيخ طوسي" دانشمند بزرگ اسلام و مؤسس حوزه‏ي علميه‏ي نجف(385 ق)

محمدبن حسن طوسي معروف به شيخ طوسي در 23 سالگي براي كسب علوم روز راهي بغداد گرديد و در حوزه‏ي درس شيخ مفيد و سيد مرتضي جاي گرفت. پس از رحلت سيد مرتضي در سال 436 ق، شيخ طوسي پيشواي مذهب تشيُّع گرديد و دوازده سال بعد از سيد مرتضي، در بغداد زعامت شيعيان را برعهده گرفت. حلقه‏ي درسي شيخ طوسي پذيراي صدها عالم فاضل شيعه و سني بود و دانشوران بزرگي در حلقه‏ي درس او پرورش يافتند. آثار مكتوب شيخ طوسي، جزو مهم‏ترين و معتبرترين كتب شيعه مي‏باشند كه كتب "تهذيب" و "استبصارِ" ايشان از اركان حديث شيعه هستند. شيخ طوسي را تدوين كننده‏ي اساسنامه‏ي مكتب تشيع در فرهنگ و تمدن اسلامي مي‏شناسند. شيخ طوسي در اواسط قرن پنجم هجري، حوزه‏ي عظيم نجف اشرف را بنيان نهاد و اولين دانشگاه شيعه را تاسيس كرد. سرانجام اين عالم نامدار پس از عمري تلاش و خدمت، در محرم سال 460 ق در 76 سالگي به لقاي معبود شتافت و در منزل مسكوني‏اش در نجف اشرف به خاك سپرده شد.

شهادت "زين الدين بن علي بن احمد" معروف به "شهيد ثانی" فقيه نامور شيعه(965 ق)

زين الدين بن علي بن احمد معروف به شهيد ثاني در سال 911 قمري ديده به جهان گشود. او پس از مدتي علاوه بر فقه شيعه، نسبت به فقه ساير مذاهب اسلامي‏نيز تبحر يافت. شهيد ثاني به شهرهاي مختلفي در شام، فلسطين، لبنان، مصر و آسياي صغير سفر كرد و تشنگان علم و معرفت را مستفيض نمود. معاندين كه تحمل اين عالم فرزانه را نداشتند، طرح قتلش را ريخته و ناجوانمردانه او را در 54 سالگي به شهادت رساندند. از شهيد ثاني آثار فراوان و متنوعي بر جاي مانده است كه "شرح لُمْعِه"، "غايةُالمُراد"، "مسالِكُ الافهام" و "روضُ الجنان" از جمله‏ي آن‏هاست.

هفته ی كمك به محرومان و مستضعفان (15 تا 21 رمضان)

ماه مبارک رمضان، ماه دستگيري از مستمندان، فقيران و درماندگان است. گرچه انفاق در راه خدا در تمام ايام سال داراي پاداش و ثواب است اما در ماه مبارک رمضان داراي فضيلت برتري است؛ همچنان که رسول گرامي اسلام (ص) در خطبه شعبانيه فرمودند: «وتصدّقوا علي فقرائکم و مساکينکم»- و بر تهيدستان و مستمندان جامعه خويش انفاق کنيد- تا جايي که حضرت يکي از نامهاي اين ماه را «شهر المواساة»- ماه همدردي- ناميده و مردم را به حمايت و دستگيري از فقيران و مستضعفان فراخوانده است؛ لذا از تاريخ 15 تا 21 رمضان المبارک به عنوان هفته اطعام نيازمندان واکرام ايتام از سوي کميته امداد حضرت امام خميني(ره) نامگذاري شده است.

اعدام "آنتوان لاوازيه" دانشمند فرانسوي در جريان انقلاب كبير فرانسه (1794م)

آنتوان لاوازيه كاشف و دانشمند شهير فرانسوي و از بنيان‏گذاران علم شيمي نوين، در 26 اوت سال 1743م در پاريس به دنيا آمد. وي در ابتدا رشته حقوق را به پايان رساند ولي به دليل علاقه زياد به علوم پايه، وارد اين عرصه گرديد. از اين رو از جواني زير نظر استاداني ماهر، نجوم، گياه‏شناسي و شيمي و زمين‏شناسي را به خوبي فراگرفت و در 25 سالگي به عضويت فرهنگستان سلطنتي علوم برگزيده شد. از اين زمان بود كه تحقيقات خود را بر روي شيمي و فيزيولوژي متمركز نمود و به اكتشافات مهمي نائل آمد. لاوازيه در ضمن تحقيقات خود، هوا را تجزيه كرد و عناصر تشكيل دهنده آن را شناخت. او بدين ترتيب گاز اكسيژن و اهميت آن را در عمل احتراق كشف نمود و هم‏چنين موفق شد، هوا را از تركيب عناصر اوليه آن بسازد. او اولين كسي بود كه ثابت كرد حرارتي كه بدن دارد نتيجه احتراق كندي است كه به طور مداوم در بدن ايجاد مي‏شود. به مناسبت همين تحقيقات، او را بنيان‏گذار علم فيزيولوژي و بيوشيمي مي‏دانند. وي پژوهش‏ها و آزمايش‏هاي گسترده‏اي در علم شيمي انجام داد آزمايش‏ها، قانون بقا و پايندگي ماده را به اثبات رسانيد. به موجب اين اصل، هيچ چيز نه به خودي خود به وجود مي‏آيد و نه از بين مي‏رود. اين قانون پايه و اساس فرمول‏هاي مهم شيمي امروز است و طبق آن اگر دو يا چند عنصر با هم تركيب شوند، عناصر ديگري به وجود مي‏آيد كه وزنشان با وزن عناصر اوليه يكي است. لاوازيه نقش اكسيژن را در تنفس جانوران و گياهان بيان كرد و حرارت بدن را نيز اندازه‏گيري نمود. او تأليفات زيادي از خود بر جاي نهاد كه مي‏توان به آثاري هم‏چون ثروت‏هاي زيرزميني امپراتوري فرانسه، درباره منابع طبيعي و آب و هم‏چنين احتراق فسفر و گوگرد اشاره كرد. فعاليت‏هاي علمي لاوازيه گاه بر اثر اشتغالات فني و سياسي كه از طرف دولت به او ارجاع مي‏شد وقفه و ركود پيدا مي‏كرد. يكي از اين ماموريت‏ها، مسئوليت جمع‏آوري ماليات مردم فرانسه بود كه به او داده شد. اما پس از انقلاب كبير فرانسه، بر اثر جو سازي‏هايى كه عليه اين دستگاه صورت گرفت، مسئولان آن به صورت افرادي خون‏خوار و منفور معرفي شدند كه هم‏چون زالوهاي خون‏خوار خون مردم را مي‏مكيده‏اند و از آنها ماليات مي‏گرفته‏اند. لذا همگي را دستگير و محاكمه كردند. لاوازيه هم كه نتوانسته بود بي‏گناهي خود را در اين محاكمه جنجالي ثابت كند، محكوم به اعدام شد و سرانجام در روز هشتم مه 1794م، در 51 سالگي به زير تيغ گيوتين رفت.يكي از دانشمندانِ فرانسه، پس ازمرگ لاوازيه گفت: تنها يك لحظه وقت براي بريدن لاوازيه صرف شد و شايد تايك‏صد سال، زمان نتواند سر ديگري همانندش به وجود آورد.

روز جهاني صليب سرخ و هلال احمر (1864م)

صليب سرخ، عنوان سازماني بين‏المللي است كه براي تسكين آلام بشري و حفظ و پيشرفت بهداشت عمومي، بر طبق موافقتنامه ژنو در سال 1864م و خاصه در نتيجه مساعي شخصي به نام ژان هانري دونان سوئيسي، تشكيل يافت. او در سال 1862م پيشنهاد كرد كه خدمت به رنجوران و زخمي‏هاي نظامي، فعاليتي بي‏طرف محسوب شود. اين پيشنهاد با استقبال انجمن‏هاي امور خيريه مواجه شد و موافقتنامه كنفرانس بين المللي ژنو در سال 1864م براي بهبود وضع مجروحان نظامي تدوين گرديد. از آن پس جمعيت‏هاي ملي صليب سرخ به وجود آمده و گسترش پيدا كرد. هم‏چنين به پاس تلاش هانري دونان، روز هشتم مه، سال‏روز تولد وي به عنوان روز جهاني صليب سرخ تعيين شد. در سال 1963م، در 88 كشور جهان، جمعيت‏هاي ملي صليب سرخ به وجود آمد كه در مقاطع گوناگون با هدف كمك متقابل و همكاري و توسعه فعاليت‏هاي مربوطه، به ويژه در زمان صلح فعاليت مي‏كرد. فعاليت صليب سرخ بين‏المللي جهاني پس از پايان جنگ جهاني دوم توسعه فراواني يافت. هم‏چنين در كشورهاي اسلامي به جاي صليب سرخ، هلال احمر به عنوان نماد اين سازمان به كار گرفته شد. در ايران، جمعيت شير و خورشيد سرخ فعاليت داشت كه پس از پيروزي انقلاب اسلامي، ايران نيز علامت هلال احمر را براي اين فعاليت پذيرفت. مطابق آخرين آمار، 126 جمعيت صليب سرخ و هلال احمر با بيش از 250 ميليون نفر عضو در سطح جهان فعاليت دارند.

مرگ "جان استوارْتْ ميل" فيلسوف و سياست‏مدار شهير انگليسي (1873م)

جان استوارت ميل، فيلسوف و نظريه‏پرداز انگليسي، در 20 مه 1806م در شهر لندن به دنيا آمد و از كودكي به تحصيل دانش روي آورد. وي از ده سالگي مطالعه آثار افلاطون و ديگر فلاسفه را آغاز كرد و در هفده سالگي وارد كمپاني هند شرقي گرديد. ميل پس از آن به شعر و ادب گرايش يافت و علاوه بر فراگيري موسيقي، آثار ادبي نويسندگان برجسته را مطالعه نمود. وي بعدها وارد سياست شد و مدت‏ها نمايندگي پارلمان را پذيرفت، اما وارد هيچ حزب و دسته‏اي نگرديد و فقط نظريه خويش را مورد بحث قرار مي‏داد. جان استوارت ميل مؤسس مكتب سودگري يا سودخواهي بود. بر اساس اين نظريه، آن‏چه كه متضمن و دربرگيرنده حداكثر خير و سود براي بيشتر مردم است، ميزان اخلاقي بودن آن است. ميل در اخلاق نيز طرفدار مذهب سودگري و اصالت لذت است. وي سعادت را در لذت و سود، و عدم سعادت را در اَلَم و زيان مي‏داند و اعتقاد دارد كه براي رسيدن به سعادت، بايد لذت را افزايش داد و از رنج و درد كاست. ميل در فلسفه و روش علمي معتقد به تجربه و آزمايش است. به عقيده او، اساس دانش بشري بر دريافت‏هاي مستقيم از موجودات خارجي است ولي بيشتر، علم آن از راه استنتاج به دست مي‏آمد. عقايد ميل سبب اصلاحات اجتماعي و سياسي زيادي شد و در اقتصاد و فلسفه بعد از خود نيز تاثير گذاشت. نظام منطقي ميل، نظام استقرايى قياسي است كه در آن، استقرا يعني از مشاهده حقايق جزئي به اصول كلي رسيدن و قياس يعني از اصول كلي به حقايق جزئي رسيدن. به عقيده وي، تنها با اين نظام منطقي است كه ما مي‏توانيم اميدوار باشيم كه معارف كهن را به اثبات رسانيم و به كشف معارف جديد نائل گرديم. جان استوارت ميل، كتاب‏ها و رساله‏هاي مختلفي درباره افكار خود نگاشت كه اصول اقتصاد سياسي، اصول علم اقتصاد و آزادي از آن جمله‏اند. جان استوارت ميل سرانجام در هشتم مه 1873م، در 68 سالگي درگذشت.

اعلام پايان جنگ جهاني دوم در اروپا (1945م)

با آغاز سال 1943م و شروع عقب‏نشيني و شكست ارتش آلمان و متحدان هيتلر، دوره زوال جنگ جهاني دوم نيز آغاز شد. در خلال سال 1944م، روس‏ها به پيشروي سرسختانه خود به سمت غرب ادامه دادند و بخش عمده بالكان را پاكسازي كردند. در بهار سال 1945م آلمان در ميان دو نيروي سهم‏گين گرفتار آمده بود. نيروهاي متفقين از سمت غرب به شرق مي‏تاختند و نيروهاي شوروي، دراواخر آوريل، برلين را در محاصره گرفته بودند. در نهايت، نيروهاي كشورهاي غربي و شوروي در روزهاي اوليه ماه مه، در مركز آلمان به يك‏ديگر پيوستند و با سقوط برلين و خودكشي هيتلر، جنگ جهاني دوم در اروپا پايان يافت. از اين رو در هشتم مه 1945م، وينستون چرچيل نخست‏وزير وقت انگلستان با توافق سه دولت متفق خود يعني امريكا، شوروي و فرانسه، ضمن اعلام خبر تسليم بدون قيد و شرط آلمان، اين روز را عيد پيروزي نام‏گذاري كرد. به اين ترتيب، جنگ شش ساله بين متفقين و متحدين با شكست آلمان پايان پذيرفت و كابوس وحشتناك آن به اتمام رسيد. دراين حال، هر چند آتش جنگ در اروپا خاتمه يافت ولي شعله‏هاي آن همچنان در جنوب شرقي آسيا زبانه مي‏كشيد، تا اين‏كه سه ماه بعد، در اوت 1945م با بمباران هسته‏اي هيروشيما و ناكازاكي توسط امريكا، جنگ در اين نقطه نيز پايان پذيرفت. جنگ در اروپا بيش از پنج سال و هشت ماه به طول انجاميد. درطول اين مدت، قريب يك‏صد ميليون نفر در كشورهاي متخاصم بسيج شدند و بيش از چهل ميليون نفر نيز كشته شدند. بيشترين تلفات جنگ دوم جهاني را شوروي متحمل شد كه رقمي بالغ بر بيست ميليون نفر مي‏باشد. هم‏چنين تلفات آلمان 4/5 ميليون نفر، فرانسه 2 ميليون نفر، انگلستان 1/2 ميليون نفر، امريكا يك ميليون نفر، ايتاليا 760 هزار نفر و... . هزينه اين جنگ بيش از 1150 ميليارد دلار برآورد شد كه بيش از 230 ميليارد دلار خسارت وارد بر شهرها و تأسيسات عمومي را هم بايد به آن افزود.