دستور امام خميني(ره) براي بررسي مجدد قانون اساسي (1368ش)

با گذشت يك دهه از اجراي قانون اساسي مصوب سال 1358، علي‏رغم استحكام و نقاط قوت، مواردي در آن وجود داشت كه عدم اصلاح آنها، اداره كشور را با مشكلات جدي در آينده روبرو مي‏ساخت. از اينرو، تعدادي از نمايندگان مجلس و شوراي عالي قضايي، از محضر امام خميني(ره) خواستار تعيين هيئت بررسي متمم قانون اساسي شدند. حضرت امام نيز طي نامه‏اي به رييس جمهور وقت، ضمن معرفي هيئتي 20 نفره به همراه 5 نفر از نمايندگان مجلس به انتخاب آن هيئت، آنان را مسؤول بررسي و تغيير تعدادي از مواد و اصول قانون اساسي كردند. برخي از موارد مطرح شده براي تغيير عبارت بودند از: رهبري، تمركز در مديريت قوه مجريه و قوه قضاييه، تعيين نمايندگان مجلس شوراي اسلامي، روشن كردن راه بازنگري قانون اساسي، تعيين جايگاه مناسب براي مجمع تشخيص مصلحت نظام و... . هرچند در اواسط كار، ارتحال حضرت امام روي داد و شورا به طور موقت تعطيل شد؛ ولي در 20 تير 1368 ش، كار شورا به اتمام رسيد و اصلاحات انجام شده جهت تأييد به حضور حضرت آيت‏اللَّه خامنه‏اي رهبر معظم انقلاب ارسال شد. موارد بازنگري شده به دستور مقام معظم رهبري در ششم مرداد همان سال به همه‏پرسي گذاشته شد و مورد تأييد 97/38 درصد شركت كنندگان در انتخابات قرار گرفت.

تصويب متمم قانون اساسي و تاييدِ آن توسط محمدعلي شاه قاجار(1325ق)

چون ۵۱ فصلي كه به‌نام قانون اساسي در دوران مظفرالدين‌شاه تنظيم شد، وافي به مقصود نبود و در اين قانون از وظايف مردم نسبت به دولت و بالعكس سخني نرفته بود، بنابراين براي نوشتن متمم قانون اساسي، كميسيوني تشكيل گرديد و آن ‏قانون در ۱۰۷ اصل تنظيم شد و براي امضا تقديم محمدعلي‌شاه قاجار گرديد. • محمدعلي‏شاه قاجار از همان آغاز كار، مصمم به برانداختن مشروطيت بود، اما بهانه‏اي در دست نداشت. اما در جريان سوءقصدي كه به وي شد، بهانه‏ لازم را به‌دست آورد و آن را به گردن آزادي‏خواهان انداخت، تا اين‏كه سرانجام پس از ماه‏ها كشمكش ميان مجلس و دربار و عدم دست‏رسي به نتيجه‏ مطلوب، در روز سه‏شنبه دوم تيرماه ۱۲۸۷ش برابر با ۲۳ جمادي‏اول ۱۳۲۶ق، هنوز آفتاب طلوع نكرده بود كه قشون محمدعلي‏شاه به سوي مجلس روان شدند و راه‏هايي را كه به مجلس منتهي مي‏شد، بستند. مجاهدان كه در ميدان بهارستان بودند در سنگرهاي خود به حال آماده‏باش درآمدند. چون خبر به گوش حضرات آيات بهبهاني و طباطبايي، از رهبران روحاني مشروطه رسيد، با بي‏پروايي و دليري از خانه بيرون آمدند و خود را به مجلس رسانيدند تا شايد از وقوع حادثه جلوگيري نمايند. ناگهان مجلس شوراي ملي كه هنوز مدت زيادي از بدو تشكيل آن نمي‏گذشت به دستور محمدعلي‏شاه مستبد و توسط كلنل لياخوف، افسر روسي به توپ بسته شد. در پي اين حمله، نعش خونين آزادي‏خواهان، صحن بهارستان را پر كرد و صداي ناله و فرياد از هر سو به گوش مي‏رسيد. مجاهدان نيز مردانه، تفنگ در دست گرفته و از خود و مجلس دفاع مي‏كردند. جنگ در حدود چهار ساعت به طول انجاميد و سرانجام به نفع شاه پايان يافت. در اين ماجرا، محمدعلي‏شاه كه مورد حمايت دولت روس بود به اعدام و تبعيد و زنداني كردن نمايندگان مجلس پرداخت. شاه دستور داد كه آقا سيدعبدالله بهبهاني را به كرمانشاه تبعيد كرده، آيت‏الله سيدمحمد طباطبايي را در شميران خانه‏نشين نمايند. عده‏اي از آزادي‏خواهان را، زنجير به گردن انداخته و كشان‏كشان به باغشاه بردند. از ميان اين جمع، تنها ملك‏المتكلمين و ميرزاجهانگيرخان صوراسرافيل از مشروطه‏طلبان مشهور و مخالف استبداد قاجاري را به حضور شاه آوردند. وي پس از اين‏كه مدتي به آن دو دشنام داد، دستور قتل هر دوي آن‏ها را صادر كرد. يك روز پس از به توپ بستن مجلس، محمدعلي‏شاه قاجار براي ايجاد رعب در ميان مردم و تعطيلي اجتماعات و انجمن‏هاي ملي، حكومت نظامي را در تهران اعلام كرد. براساس اين فرمان، لياخوف روسي فرمانده‏ي نيروهاي قزاق مأمور شد تا با استفاده از نيروهاي گارد قزاق، افراد مسلح را در شهر بازداشت كنند. طي اين فرمان، تجمع مردم در شهر ممنوع گرديد و به مأموران دستور داده شد تا با شليك گلوله مانع از اجتماع افراد شوند. هم‌چنين براي جلوگيري از تحصن مردم در سفارت‏خانه‏ها يا حرم حضرت عبدالعظيم در ري، عفو عمومي اعلان نمودند. هدف از اين كار، فريفتن مشروطه‏خواهان متواري بود، چنان‏كه بدين‏وسيله، عده‏ بسياري دستگير شدند. در اين واقعه بيش از سي‏صد تن از مجاهدان، آزادي‏خواهان و مشروطه‏طلبان كشته و پانصد تن ديگر زخمي و تعداد زيادي بازداشت شدند. هم‏چنين انجمن‏ها تعطيل، روزنامه‏ها توقيف و مشروطيت دوساله‏ ايران به پايان رسيد. بدين‏ترتيب مجلس، منحل شد و دوره‏ استبداد صغير آغاز گشت. با آغاز استبداد جديد - كه به‏دليل عمر كوتاه آن، استبداد صغير ناميده مي‏شود - بسياري از روشن‏فكران غرب‏گرا، صحنه‏ مبارازت را رها نموده و يك‏بار ديگر جنبش مردم ايران با الهام گرفتن از روح مذهب و رهبري روحانيت، در اندك مدتي به اوج خود رسيد. در اين حال، مردم، در تهران و شهرستان‏ها، دست به دفاع مسلحانه زده و در نهايت توانستند با محاصره‏ پايتخت، آن را به تصرف خويش درآورند. انگيزه و محرك اصلي مردم در اين قيام، دستورالعمل‏هايي بود كه از طرف علماي بزرگ، به‏ويژه از نجف اشرف به‌دست مردم مي‏رسيد. اين بيانيه‏ها و روشن‏گري‏ها بود كه بر مبناي وظيفه‏ شرعي، مردم را در سراسر ايران، به مقاومت در برابر استبداد برانگيخت و علي‏رغم حكومت نظامي، به دفاع مسلحانه واداشت تا اين‏كه سرانجام، استبداد براي بار دوم سقوط كرد. در اين ميان، با برافراشته شدن دو پرچم روس و انگليس بر سردر عمارت سفارت روسيه كه شاه فراري مستبد را پناه داده بود، براي چندمين‏بار ماهيت سياست‏هاي هماهنگ و مداخله‏جويانه‏ روس و انگليس روشن گرديد. دوران استبداد صغير، يك سال و ۲۲ روز به طول انجاميد و سرانجام با خلع محمدعلي‏شاه و آغاز انتخابات دوره‏ دوم مجلس شوراي ملي پايان يافت.

رحلت بانو نصرت امين از زنان فقیه و دانشمند (1403ق)

بانو نصرت امين در سال 1265 هجرى شمسى در شهر اصفهان ديده به جهان گشود. از چهار سالگى به مكتبخانه رفت تا به فراگيرى قرآن و زبان فارسى بپردازد و اين زمانى بود كه در زمينه تحصيل علوم و معارف دينى بالاتر از سطح روخوانى قرآن هيچ مجال و زمينه اى براى حضور زنان نبود؛ بخصوص در سالهاى 1280 به بعد كه تحصيل علم براى پسران هم آسان و ميسر نبود تا چه رسد به دختران . او در 15 سالگى به ازدواج و همسرى پسر عمويش درآمد. اما زندگى خانوادگى و تربيت فرزندان در فراگيرى دانش او اثرى نگذاشت و آن چنان در جهت كسب علوم دينى از خود جديت نشان داد كه موافقت و مساعدت اطرافيان بويژه همسر خويش را براى ادامه تحصيلات در علوم دينى (فقه و اصول ) و زبان عربى به دست آورد. در اين زمان او بيست ساله بود. مهمترين استاد ايشان كه فقه و اصول و حكمت را به وى آموخت ، آيت الله نجف آبادى بود. بانو امين از زمان كودكى كه اهل ذوق و تفكر و تدبر در موجودات و آثار حق تعالى و از عشاق پروردگار كريم بود، در حين تحصيل حكمت به كشف و شهود نيز نائل مى گرديد و در اين رابطه بهترين سند و گواه آثار تفسيرى ايشان كتاب اربعين الهاشميه و نيز نفحات الرحمانيه است . به دنبال انتشار كتاب اربعين هاشميه در سن 40 سالگى از سوى آيت الله حائرى يزدى ، آيت الله محمد كاظم يزدى و آيت الله آقا ميرزا اصطهباناتى شيرازى درجه اجتهاد گرفت و پس از شركت در آزمون علما و مراجع تقليد وقت (آيت الله شيخ عبدالكريم قمى و آيت الله آقا سيد محمد كاظم شيرازى ) كه شامل سؤ الها و پاسخهاى بسيارى بود - تمامى آنها در كتاب جامع الشتات آمده است - از طرف آن آيات عظام ، درجه اجتهاد و قدرت استنباط احكام شرع را دريافت كرد و اولين بانوى مجتهده در جهان اسلام گرديد.

ورود نيروي ارتش سرخ شوروي به بندرانزلي(1333 ق)

نيروي ارتش سرخ شوروي در 29 شعبان سال 1338 قمري با شليك چند گلوله‏ي توپ در بندر انزلي پياده شدند؛ در حالي كه انگليسي‏ها در غازيان استحكامات داشتند و به اعتقاد محافل نظامي، اگر مقابله مي‏كردند مي‏توانستند مانع ورود شوروي شوند. منظور انگليس، كشاندن نيروي ارتش سرخ به داخل كشور و به دنبال آن برپا كردن هياهو و رعب و وحشت بود تا مردم ايران قرارداد 1919 را بپذيرند. نيروي ارتش سرخ پانصد پياده و دويست سواره بود و با جمعي كه تدريجاً اضافه شدند به دو هزار نفر مي‏رسيدند.

درگذشت "ويليام شكسپير" اديب بزرگ و نويسنده شهير انگليسي (1616م)

ويليام شكسپير بزرگ‏ترين شاعر درام‏نويس انگلستان و چهره ادبي ماندگار اين كشور، در 23 آوريل سال 1564م در شهر استراتْفورْدْ به دنيا آمد. وي در جواني به لندن رفت و به علت تهي‏دستي در ابتدا به نگهباني اسب‏ها مشغول بود، ولي به دليل علاقه شديد وي به نمايش، به اين هنر روآورد تا اينكه در سال 1592م در كار بازيگري مشهور شد. وي بعدها با اقتباس از نمايش نامه‏هاي باستاني و نمايش تئاترهاي مُضحك، افكار عمومي را متوجه خويش كرد و موفقيت و ثروت زيادي را كسب نمود. شكسپير در سال 1611م از تئاتر دست كشيد و به شهر خود بازگشت و در آرامش به سر برد. نمايش‏نامه‏هاي شكسپير سرشار است از مسائل سياسي و اخلاقي، اضطراب و غم، آرامش و تسكين‏خاطر، صنعت كلام و معرفت عميقِ درون و انديشه‏هايى درباره ايمان، ماوراءالطبيعه، خدا، عالم خلقت و در واقع گنجينه‏اي از انديشه‏هاي بديع و بيان حال و صفات روحي قهرماناني كه هر يك جلوه‏گاه گوشه‏اي از خصوصيت‏هاي وجود آدمي است كه همه با ذوق لطيف و استادي در بيان وصف شده است. شيوه نگارش در آثار شكسپير بسيار گوناگون و وسيع است. وي در برابر گوناگوني عواطف شخصي يا جهاني، انعطاف‏پذير بود، با سهولت كامل شعر مي‏سرود و صور ذهني غيرمنتظر و پرجاذبه و كامل را به كار مي‏بُرد. كمدي‏هاي شكسپير با ترانه‏هاي فراوان و اشعار مسحوركننده همراه است، چنان كه خواننده را به اين فكر مي‏اندازد كه وي موسيقي‏شناس بوده است. شكسپير از بزرگ‏ترين نويسندگان زمان و عاليقدرترين نمايش‏نامه‏نويس همه ادوار است، چنانكه هنوز تراژدي‏ها و كمدي‏هايش در سراسر جهان بر صحنه مي‏آيد. هم‏چنين شكسپير را پدر نمايش نامه‏نويسي انگلستان به شمار مي‏آورند. سبك او به مكتب كلاسيك تعلق دارد و آثارش بيشتر تركيبي از تراژدي و كمدي است. از معروف‏ترين آثار شكسپير كه در رديف شاه‏كارهاي درام نويسي جهان قرار دارند مي‏توان به هملت، ليرشاه، رومئو و ژوليت و اتللو اشاره كرد. ويليام شكسپير 52 سال بعد نيز در روز بيست و سوم آوريل 1616م درگذشت.

تولد "ماكْسْ پِلانْگْ" فيزيك‏دان نامدار آلماني (1858م)

ماكْسْ پِلانْگْ، فيزيك‏دان و رياضي‏دان بزرگ آلماني در 23 آوريل 1858م به دنيا آمد. وي پس از اتمام تحصيلات دانشگاهي، به سمت استادي دانشگاه مونيخ دست يافت و به تحقيقات متعددي در زمينه انرژي پرداخت. تا سال 1899م، دانشمندان تصور مي‏كردند كه انرژي به طور اتصالي جريان دارد ولي ماكس پلانك در 14 دسامبر اين سال به جامعه فيزيك برلين اظهار داشت كه انرژي به صورت انفصالي است كه آن را دانه انرژي يا كوآنتاي انرژي مي‏گويند. اين يافته علمي با اصول و قوانيني كه تا آن روز دانسته شده بود موافق نبود و طبعاً مخالفاني براي پلانك به وجود آورد. ولي اين مخالفت‏ها بيش از پنج سال طول نكشيد، زيرا تئوري انيشتين كه متكي بر تئوري كوآنتا بيان شد، ارزش واقعي و حقيقي تئوري بيان شده پلانك را معلوم نمود. هم‏چنين ماكس پلانك به سبب ارائه نظريه كوآنتا، در سال 1918م جايزه نوبل فيزيك را دريافت كرد. پلانك كه از مخالفين سرسخت هيتلر، ديكتاتور توسعه طلب آلمان نيز به شمار مي‏رفت تحقيقات جامع و ارزش‏مندي در زمينه ترموديناميك، فيزيك نظري، حرارت، تشعشع و نور انجام داد و آثاري در اين زمينه‏ها از او بر جاي مانده است. پس از جنگ جهاني دوم، دولت آلمان به مناسبت نودمين سال تولد قصد داشت تا براي ماكس پلانك جشني برپا كند كه اين فيزيك‏دان نامي آلماني، مدتي قبل از آن، در دهم دسامبر 1947م در 89 سالگي درگذشت.

روز جهاني كتاب و حق تأليف

سازمان تربيتي، علمي و فرهنگي ملل متحد، يونسكو، طي مصوبه خود در سال 1991م، روز بيست و سوم آوريل (برابر با 3 ارديبهشت) هر سال را به عنوان روز جهاني كتاب و حق مؤلّف اعلام كرد. روز جهاني كتاب را نخست، اتحاديه بين‏المللي ناشران و دولت اسپانيا به بيست و هشتمين اجلاس كنفرانس عمومي يونسكو پيشنهاد كرد. سپس به پيشنهاد فدراسيون روسيه، عنوان حق مؤلف نيز به آن افزوده شد و توسط اعضا به تصويب رسيد. دليل انتخاب بيست و سوم آوريل، ريشه در مراسمي در ناحيه كاتالونياي اسپانيا دارد كه در اين روز، فروشندگان كتاب با هر كتابي كه مي‏فروختند، گل سرخي هديه مي‏كردند. دليل ديگر، تقارن اين روز با تولد يا مرگ برخي از نويسندگان معروف و شخصيت‏هاي ادبي جهان از قبيل ويليام شكسپير اديب شهير انگليسي و ميشل سروانتس نويسنده معروف اسپانيايي و... است. هدف از اختصاص روزي براي بزرگ‏داشت كتاب و حق مؤلف، جلب توجه سازمان‏ها و انجمن‏هاي دولتي و خصوصي به اين آسان‏ترين و ارزان‏ترين روش كسب دانش، بيان احساس انديشه و كهن‏ترين وسيله ارتباطي معنوي بشر است كه به رغم ظهور و گسترش رسانه‏هاي پيشرفته و مدرن، هنوز هم وسيله‏اي مؤثر، جذاب، قابل دسترسي و جاي‏گزين‏ناپذير است و مي‏تواند بزرگ‏ترين عامل پيشرفت، گسترش دانش و فرهنگ و ايجاد دوستي و تفاهم بين ملت‏هاي جهان باشد.