روميها در حدود ۲۰۰۰ سال پيش اين گياه را پرورش ميدادند و بهعنوان سبزي در سالاد استفاده ميكردند. آرتيشو در قرن شانزدهم در انگلستان و فرانسه برده شد و سپس در قرن نوزدهم در آمريكا كشت شد. اكنون كاليفرنيا و سواحل اقيانوس آرام مركز كشت آرتيشو ميباشد.
كلمه Artichoke از كلمه ايتاليائي Articicco مشتق شده كه به معني ميوه كاج ميباشد و آرتيشو هم مانند ميوه كاج است. آرتيشو براي رشد احتياج به آب و باران فراوان دارد.
آرتيشو گياهي است چند ساله دراي ساقهاي راست كه ارتفاع آن به حدود يك متر ميرسد. برگهاي آن پهن و دراز مانند برگهاي كاهو است كه به رنگ سبز تيره است. در انتهاي ساقه ميوه آن كه به شكل ميوه كاج يا سيب فلسدار است مشاهده ميشود. گلبرگهاي آن ضخيم و گوشتي بوده و انتهاي گلبرگها ضخيمتر است كه مصرف خوراكي دارد.
براي خريد آرتيشو دقت كنيد كه برگها باز نشده و سفت و سبز باشد. هنگاميكه برگهاي آرتيشو قهوهاي است نشان دهنده كهنه بودن آن ميباشد. فصل آرتيشو معمولاً ماههاي فروردين و ادريبهشت (آپريل و مي)است.
تركيبات شيميائي
برگهاي خوردني آرتيشو داراي اينولين، اينولاز و مادهاي تلخ بهنام سينارين Cynarine ميباشد. سينارين خاصيت زيادكننده ترشحات صفرا را دارد و علت صفرا براي آرتيشو داشتن اين ماده است.
جدول مواد موجود در صد گرم آرتيشو پخته
انرژي ۱۴ كالري
پروتئين ۱/۵ گرم
آب ۸۶ گرم
مواد چرب ۰/۱ گرم
مواد نشاستهاي ۵ گرم
كلسيم ۲۲ ميلي گرم
فسفر ۴۰ ميلي گرم
آهن ۰/۶ ميلي گرم
سديم ۳۰ ميلي گرم
پتاسيم ۰ ۲۵ ميلي گرم
ويتامين آ ۴۰ واحد بين المللي
ويتامين ب ۱ ۰/۰۴ ميلي گرم
ويتامين ب ۲ ۰/۰۲ ميلي گرم
ويتامين ب ۳ ۰/۶ ميلي گرم
ويتامين ث ۵/۲ ميلي گرم
خواص داروئي
۱. آرتيشو از نظر طب قديم ايران گرم و كمي خشك است. قسمت مورد استفاده آرتيشو برگها و قسمت وسط آن است كه بهنام قلب آرتيشو معروق ميباشد.
۲. كبد را تميز و اعمال كبد را تنظيم ميكند.
۳. ترشح صفرا را افزايش ميدهد.
۴. از جمع شدن چربي در كبد جلوگيري ميكند و آنهائي كه كبد چرب دارند بهتر است از آرتيشو استفاده كنند.
۵. يرقان مزمن را درمان ميكند.
۶. تقويتكننده بدن است.
۷. موجب دفع ادرار ميشود.
۸. تببر است.
۹. در درمان رماتيسم مؤثر است.
۱۰. يبوست هاي ناشي از عدم صفرا را درمان مي كند.
۱۱. در درمان ورم روده موثر است .
۱۲. باعث دفع سنگهاي كيسه صفرا ميشود.
۱۳. نيروي جنسي را افزايش ميدهد.
۱۴. كليه و مثانه را گرم ميكند.
۱۵. گاز و نفخ معده و روده را از بين ميبرد.
۱۶. باعث هضم غذا ميشود.
۱۷. بيماريهاي كبدي را درمان ميكند.
۱۸. كلسترول خون را پائين ميآورد.
۱۹. داروي لاغري است و كسانيكه ميخواهند وزن كم كنند و لاغر شوند ميتوانند هر روز آرتيشو بخورند.
۲۰. سرگيجه را برطرف ميكند.
۲۱. آنهائيكه گوششان زنگ ميزند اگر آرتيشو را بخورند آنرا برطرف ميكند.
۲۲. مبتلايان به بيماري قند ميتوانند با خوردن آرتيشو قند خود را تنظيم كنند.
۲۳. در درمان ميگرن موثر است.
۲۴. در برطرف كردن بيماري آسم اثر مفيد دارد.
۲۵. نقرس را برطرف ميكند.
۲۶. آرتيشو رگها را تميز كرده و تصلب شرائين را درمان ميكند.
۲۷. در برطرف كردن اگزمت مؤثر است.
۲۸. در درمان اكثر بيماريهاي پوستي اثر مفيد دارد.
۲۹. سموم بدن را دفع ميكند.
۳۰. زخمهاي ريه و روده را درمان ميكند.
۳۱. براي جلوگيري از ريزش مو ار برگهاي آرتيشو پماد تهيه كرده و به سر بماليد.
۳۲. براي برطرف كردن بوي بد زير بغل عصاره برگ آرتيشو را به زير بغل بماليد.
۳۳. عصاره آرتيشو را اگر به بدن بماليد خارش را برطرف ميكند.
۳۴. براي رفع آب آوردن بدن از جوشانده آرتيشو به مقدار سه فنجان در روز استفاده كنيد.
مضرات
آرتيشو چون گرم است ممكن است در بعضي از اشخاص توليد سودا كند لذا بهتر است با سركه خورده شود ضمناً طعم آرتيشو را دوست ندارند. اينگونه اشخاص اگر بخواهند از مزاياي آرتيشو استفاده كننده تنطور قرص يا كپسول آرتيشو مصرف نمايند.