تصويب قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران از سوي مجلس خبرگان (1358ش)
پس از پيروزي انقلاب اسلامي و برگزاري اولين انتخابات كه منجر به تعيين نوع حكومت و تشكيل جمهوري اسلامي در ايران گرديد، بحث راجع به تعيين قانون اساسي نظام در محافل مختلف گسترش يافت. در اين مرحله با تيزبيني حضرت امام خميني(ره)، پيشنويس قانون اساسي كه پايه نظام جمهوري اسلامي ايران را بر آموزهها و ارزشهاي حياتبخش اسلام به ويژه عدالت اجتماعي و جامعه توحيدي قرار داده، نگارش يافت و با تاكيد آن حضرت، انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسي در 12 مرداد 1358 برگزار گرديد. اين مجلس در 28 مرداد 1358 فعاليت خود را آغاز كرد تا اين كه پس از سه ماه تلاش و كوشش فوقالعاده و كار پُر مسئووليت، تدوين قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران را به انجام رساند. اين قانون اساسي، در نهايت در دوازده فصل و يكصد و هفتاد و پنج اصل توسط خبرگان قانون اساسي مورد تصويب قرار گرفت. اين قانون سپس در يك همهپرسي در 12 آذر 1358 به تأييد مردم مسلمان ايران رسيد و بدين گونه، قانون اساسي تازهاي بر مبناي حقوق انساني و اصول اسلامي تدوين و فصلي تازه در برابر قوانين اساسي كشورهاي جهان گشوده شد. در سال 1368 بخشهايي از قانون اساسي پس از بازنگري در شوراي بازنگري قانون اساسي و برگزاري همهپرسي، به اجرا درآمد.
رحلت فيلسوف شهير "سيدمحمد حسين طباطبايي" صاحب تفسير شريف "الميزان" (1360 ش)
علامه سيدمحمدحسين طباطبايي در سال 1281 ش برابر با 1321 قمري در تبريز متولد گرديد و در 5 سالگي مادر و در 9 سالگي پدرش را از دست داد. در همان زمان علاوه بر فراگيري قرآن مجيد و كتابهاي متداول روز و خوشنويسي، به تحصيل مقدمات عربي روي آورد و در 23 سالگي عازم نجف اشرف گرديد. علامه، طي يازده سال اقامت در نجف از محضر عالمان نامداري همچون ميرزاي ناييني، سيدابوالحسن اصفهاني، محمدحسين غروياصفهاني و ميرزاعلي آقا قاضيطباطبايي استفادههاي فراوان برد و مدارج علمي و كمالات اخلاقي را پيمود. وي پس از آن به مدت ده سال در تبريز اقامت گزيد و سپس در سال 1325 ش راهي شهر قم شد. علامه از آن پس با درك نياز حوزه به تفسير وفلسفه، به تدريس اين دو پرداخت و در اين دو رشته مقام شامخي به دست آورد. علامه طباطبايي همزمان با تدريس، از تاليف آثار گرانبها و سودمند غفلت نورزيد و كتب متعددي را به رشته تحرير درآورد كه اصول فلسفه و روش رئاليسم در 5 جلد، بدايةُ الحكمه، نهايةُ الحكمه، وحي يا شعور مرموز، علي(ع) و فلسفه الهي و حاشيه بر اسفار صدرالدين شيرازي و.... از آن جملهاند. اما مهمترين اثر علامه، تفسيرالميزان نام دارد، اين كتاب شريف كه اصل آن به زبان عربي و در بيست جلد تاليف گرديده بارها از سوي ناشران داخلي و خارجي به زبانهاي عربي و فارسي چاپ و منتشر شده است. استاد شهيدمرتضي مطهري در مورد اين تفسير ميگويد: "كتاب تفسير الميزان، يكي از بهترين تفاسيري است كه براي قرآن مجيد نوشته شده است و ميتوان ادعا كرد بهترين تفسيري است كه در ميان شيعه و سني از صدر اسلام تا امروز نوشته شده است." علاوه بر تاليفات متعددي كه از علامه طباطبايي به يادگار مانده است، شاگردان فاضلي در حلقه درس ايشان مراتب كمال علمي را پيموده و منشاء خدمات فراواني شدهاند. حضرات آيات و دانشمندان فرهيختهاي از قبيل شهيد مرتضي مطهري، شهيد سيد محمدحسيني بهشتي، امام موسي صدر، ناصر مكارم شيرازي، شهيد دكترمحمد مفتح، شهيد علي قدوسي، يحيي انصاري شيرازي، شهيد سيدمحمدعلي قاضي طباطبايي، سيدعبدالكريم موسوي اردبيلي، محمدتقي مصباح يزدي، ابراهيم اميني، حسين نوري همداني، حسن حسنزاده آملي، عبداللَّه جوادي آملي، سيدمهدي روحاني و دهها عالم فرزانه در طي سالها حضور در محضر پرفيض استاد، خوشهچين خرمن معرفت علامه بودهاند. علامه سيدمحمدحسين طباطبايي سرانجام در صبح يكشنبه 24 آبان 1360 ش برابر با هجدهم محرم 1402 ق پس از يك هفته بيماري، دارفاني را در هشتاد سالگي وداع نموده و به ديار باقي شتافت. مزارش در كنار حرم حضرت معصومه(س) زيارتگاه عاشقان و شيفتگانش ميباشد. همزمان با يكصدمين سال تولد ايشان، همايش ملي ميزان حكمت در دي ماه 1381 در محل سالن همايشهاي بينالمللي صدا و سيما برگزار شد و شخصيت علمي اين مفسر فرزانه، گرامي داشته شد.
روز كتاب و كتابخواني
كتاب محصول تجربههاي بشري و خلاقيتهاي ذهني و آموختههاي دراز مدت انسان است. سهم كتاب در انتقال دانشها، گاهي به مراتب بيشتر و فراتر از ديگر ابزار آموزشي است. پديد آوردن آثار علمي و فرهنگ مكتوب از توصيههاي مهم اولياي دين است و با كمك به گسترش دانش، به عنوان يك ميراث فرهنگي براي نسلهاي آينده، ماندگار ميشود. وقتي كتاب، حاصل انديشهها و تجربههاي اهل انديشه و معرفت باشد، كتابخانه نيز كانون همايش صاحبنظران وموزه پرطراوت و شاداب دانشمندان و صاحبان معارف خواهد بود. يكي از مشكلات و كاستيهاي جامعه ما، گريز از كتاب و پايين بودن سطح فرهنگ مطالعه است. از آن سو، دامنه علوم و موضوعات و كتابها گسترش يافته است و بايد فرصت و نيروي كتاب خوانان، به خواندن بهترينها و لازمترينها اختصاص دهند. از اين رو، با نامگذاري امروز به نام روز كتاب و كتابخواني، اهميت اين موضوع بيشتر از قبل مطرح ميگردد تا به عنوان يك فرهنگ در جامعه نهادينه شود.
24 آبان در سال 1372 به عنوان روز کتاب و کتابخوانی تعیین شد. این روز، یکی از روزهای هفته کتاب نیز میباشد.
آغاز عمليات نامنظم فتح 3 در منطقه دهوك توسط سپاه پاسداران (1365ش)
عمليات چريكي ونامنظم فتح 3 در منطقه زاخو و دهوك در عمق 300 كيلومتري شمال عراق و با هدف انهدام مراكز اقتصادي و نظامي دشمن توسط نيروهاي سپاهي و مبارزان كُرد عراقي انجام گرفت. در اين عمليات كه در دو مرحله صورت گرفت علاوه بر انهدام مقر لشكر 38 عراق و انهدام مراكز دولتي، سوخت، جايگاههاي بنزين و انهدام تعدادي تانك و خودرو نظامي، بيش از 500 نفر از نيروهاي دشمن كشته و زخمي شدند.
ميلاد خجسته ي آخرين رسول الهي پيامبر اكرم حضرت محمد بن عبداللَّه (ص) (52 سال قبل از هجرت برابر با سال عامالفيل)
ولادت حضرت محمد(ص) به اتّفاق نظر شيعيان در 17 ربيع الاول در سال عام الفيل ميباشد، ولي برخي از مسلمانان، اين واقعه را در روز دوازدهم اين ماه دانستهاند. كنيهي آن حضرت، ابوالقاسم و القاب ايشان، رسول اللَّه، نبي اللَّه، خاتم الانبيا، سَيِّدُالبَشَر و... ميباشد. پدر ايشان عبداللَّه بن عبدالمطلب و نيز مادر آن حضرت آمنه بنت وَهَب است. رقيه، ام كلثوم، زينب، قاسم، عبداللَّه، ابراهيم و حضرت فاطمهي زهرا(س) فرزندان پيامبر اسلام ميباشند كه به جز فاطمه(س) همگي در دوران حيات پيامبر، از دنيا رفتند. دوران زندگي پيامبر اكرم(ص) در دو شهر مكه و مدينه سپري شد. ايشان پس از آن كه در چهل سالگي براي پيامبري برگزيده شدند، در ابتدا دين الهي را به طور مخفيانه تبليغ ميكردند و پس از سه سال، به دعوت آشكار دست زدند. رنجها و سختيهاي فراواني كه پس از درگذشت ابوطالب، عمو و حضرت خديجه(س) همسر آن حضرت بر ايشان گذشت و همچنين اعلام آمادگي مردم يثرب براي پذيرفتن آن پيامبر عظيمالشأن، زمينه ساز هجرت بزرگ ايشان به مدينه گرديد. ده سال آخر عمر و رسالت حضرت محمد(ص) در مدينه، همراه با جنگها، فتوحات و انتشار آيين آسماني اسلام همراه بود.
ولادت امام صادق(ع) ششمين امام شيعيان و رئيس مذهب جعفري(83 ق)
حضرت امام جعفر صادق(ع) فرزند امام محمد باقر(ع) و از مادري به نام اُمّفَروَه دختر قاسم بن محمد بن ابيبكر است. ابوعبداللَّه، ابواسماعيل، ابوموسي از كنيههاي آن حضرت و صادق، فاضل، طاهر، صابر و... از القاب آن جناب ميباشند. حضرتش در سال هشتاد و سوم هجري در مدينه به دنيا آمده است. فرزندان آن حضرت را ده تن ذكر كردهاند. در ميان امامان، عصر امام صادق(ع) منحصر به فرد بوده و شرايط اجتماعي و فرهنگي عصر آن بزرگوار، در زمان هيچ يك از امامان وجود نداشته است. زيرا آن دوره از نظر سياسي، دورهي ضعف و تزلزلِ حكومت بنياميه و فزوني قدرت بنيعباس بود و اين دو گروه، مدتي در حال كشمكش و مبارزه با يكديگر براي كسب حكومت بودند. از اين رو اين دوران، دوران آرامش و آزادي نسبيِ امام صادق(ع) و شيعيان و فرصت بسيار خوبي براي فعاليت علمي و فرهنگي آنان به شمار ميرفت. از نظر فكري و فرهنگي نيز عصر امام صادق(ع) عصر جنبش فكري و فرهنگي بود. در آن زمان، شور و شوق علمي بيسابقهاي در جامعهي اسلامي حاصل شده و علوم مختلفي اعم از علوم اسلامي يا علوم بشري پديد آمده بود. امام صادق(ع) با توجه به فرصت مناسب سياسي به دست آمده و با ملاحظهي نياز شديد جامعه و آمادگي زمينهي اجتماعي، دنبالهي نهضت علمي و فرهنگي پدر بزرگوار خود، امام محمدباقر(ع) را گرفت، حوزهي وسيع علمي و دانشگاه بزرگي به وجود آورد و در رشتههاي مختلف علوم عقلي و نقليِ آن روز، هزاران شاگردِ فاضل را پرورش داد.
درگذشت ميرزا محمد مهدي قمشه اي (1330 ق)
حاج میرزا محمد مهدی محی الدین الهی قمشه ای در سال 1279 - ۱۳۱۸ هجری - در شهر قمشه از توابع اصفهان متولد شد. از آنجا كه در شعر به الهی تخلّص می كرد ملقب به الهی قمشه ای شد. نیاكان ایشان از سادات بحرین بودند كه در زمان نادرشاه افشار، به شهر قمشه وارد شدند. پدرایشان مرحوم ملا ابوالحسن از روحانیونی بود كه در زهد و تقوا شهرت داشت. استاد الهی قمشه ای در سن پنج سالگی به مكتب رفت و تا هفت سالگی مقدمات را فرا گرفت. سپس نزد پدر و اساتید و ادبای شهر به تحصیل علم و ادب پرداخت. با وجود خردسالی، كتب مهم و مشكل ادب پارسی و عرب را فرا گرفت. در ده سالگی نظامی را نزد پدر فرا گرفته بود و در پانزده سالگی در ادبیات عرب به مقامی رسید كه شرح نظام نیشابوری و مغنی اللبیب ابن هشام و مطوّل تفتازانی را تدریس می كرد. در چهارده سالگی پدر و مادر را از دست داد و از آن پس تصمیم به هجرت گرفت تا در سایه آن به تحصیل و كسب و دانش و ادب بپردازد. با آنكه در شهر قمشه اساتیدی بزرگ وجود داشتند و برادر بزرگش نیز ممانعت به عمل می آورد، لیكن صبحگاهی نان و ماستی در دستمالی بست و پیاده راه اصفهان را در پیش گرفت. در اصفهان به مدرسه صدر وارد شد و در حجره طلاب قمشه ای مسكن گزید و مدت كوتاهی قریب یكسال در آن شهر زیست و از استادان آن بهره كافی برد. سپس عزم خراسان نمود تا در كنار مرقد مطهر امام علی بن موسی الرضا (ع) به تكمیل علوم فلسفه و حكمت همت گمارد. در مشهد به مدرسه نواب راه یافت و حجره ای اختیار نمود و به تحصیل پرداخت. در طول تحصیل برادر بزرگش مرحوم «حسینعلی» اندكی هزینه معاش وی را تأمین می نمود و ایشان به سختی روزگار می گذراند. نقل است در این ایام بسیار به قناعت گذراند و حتی ماه تا ماه غذای پختنی نمی خورد و چون اهل ریاضت بود گاهی به صحرا می رفت و در طول هفته از میوه درخت توت ارتزاق می نمود. در مشهد در محضر اساتیدی بزرگ به تلمذ پرداخت و از خرمن دانش آنان خوشه ها چید. مرحوم آیت الله الهی قمشه ای پس از سالها تحصیل در كنار بارگاه آستان قدس رضوی در آرزوی دیدار محضر اساتید قم و عراق و نجف قصد مهاجرت كرد لذا ابتدا به طهران وارد شد. در طهران به مدرسه سپهسالار (مدرسه عالی شهید مطهری فعلی) وارد شد و در آنجا به تعلیم و تعلم پرداخت. . حکيم الهي قمشه اي، ضمن تدريس در منطق حکمت وادبيات در آن مکان، به عنوان يکي از برجسته ترين استادان دانشگاه تهران شناخته شده وبا نوشتن کتاب توحيد هوشمندان به اخذ درجه دکترا از دانشکده مزبور نائل گرديد. ايشان ضمن تدريس، با جملاتي شيوا، شيرين و پر جاذبه، مفاهيم دشوار فلسفي را بيان کرد و در تأييد اظهارات علمي خود از اشعار شاعران بزرگ شاهد مي آورد. در محفل علمي اين حکيم الهي،دانشوران فاضلي پرورش يافتند که حضرات آيات سيد ابوالحسن رفيعي قزويني، عبدالله جوادي آملي، حسن حسن زاده آملي، کاظم مدير شانه چي وسيد محمد باقر حجتي و...ازآن جمله اند. از وي آثار ارزنده اي بجاي مانده از قبيل: كتاب حكمت الهي (2 جلد) در شرح فصوص الحكم فارابي و توحيد هوشمندان تصحيح و تحشيه تفسير ابوالفتوح رازي می باشد. وي قلمي شيوا داشت و با همين شيوايي بود که قرآن مجيد را به فارسي ترجمه کرد و ترجمه او از نخستين ترجمه هاي امروزي قرآن در زبان وادبيات فارسي بود که در زمان خود مورد توجه روشنفکران، دانشجويان ونسل جديد قرارگرفت. همچنين ترجمه آزاد مفاتيح الجنان، صحيفه سجاديه وکليات ديوان الهي از ديگر آثار اوست. كه همگي حاكي از سعي بليغ ايشان در احياي معارف الهي مي باشد. مرحوم آيت الله الهي قمشه اي در تفسير و ترجمه قرآن كريم در عصر ما، شخصيتي شاخص و ممتاز است. ايشان اولين كسي است كه قرآن را برخلاف عادت قدما كه ترجمه تحت اللفظي مي كردند، روش جديدي در ترجمه و تفسير قرآن بكار بردند و براي اولين بار قرآن را به زبان فارسي روان و سليس ترجمه كردند، بدون آنكه دخل و تصرفي در اصل معنا شود تفسير خويش را با بيان ساده و قابل فهمي ارائه دادند. مرحوم استاد آيت الله الهي قمشه اي در حالي كه يكي از افراد شاخص در علم و فرهنگي و ادب بودند، ولی زندگي ساده و بي آلايشي داشتند.
تولد "طه حسين" نويسنده و اديب شهير مصري (1889م)
دكتر طه حسين، اديب و محقق معاصر مصري در 15 نوامبر سال 1889م در روستايى در مصر عليا به دنيا آمد. وي در كودكي بينايى خود را از دست داد، اما با هوش سرشاري كه داشت به تحصيل پرداخت و تا سال 1918م از دانشگاههاي مصر و سوربُن فرانسه درجه دكتراي ادبيات گرفت. وي سپس به فعاليتهاي فرهنگي پرداخت و خدمات فراواني در زمينه علم وادب انجام داد كه تأسيس دانشگاههاي اسكندريه و اسيوط در مصر از آن جمله است. وي در سال 1950، وزير فرهنگ مصر شد و تعليمات رايگان دورههاي ابتدايى و متوسطه را برقرار كرد. علاوه بر اين، تأسيس انيستيتوي تحصيلات اسلامي در مادريد اسپانيا و ايجاد كرسي در شهر نيس فرانسه و تأسيس مدرسه زبانهاي مختلف در قاهره، تحت نظر او صورت گرفت. به علاوه وي در مقام يك شخصيت مورد اعتماد در جامعه ادبي جهان عرب، با مدعيان روشنفكري و نويسندگان ناسيوناليسم عرب به مقابله برخاست. به نظر وي آثار علمي و ادبي برجاي مانده از صدر اسلام تاكنون، اگرچه به زبان عربي است، اما فرهنگ اسلامي به حساب ميآيد نه انديشه قوم عرب. طه حسين در سال 1955م به رياست انجمن رجال و ادب مصر انتخاب شد و در سال بعد به عضويت شوراي عالي ادب و هنرهاي زيباي مصر منصوب گرديد. اين اديب مصري همچنين عضو فرهنگستانهاي ادبي و تاريخي پاريس، مادريد، مايانِس آلمان، دمشق، تهران، بغداد و رُم نيز بود. از طه حسين بالغ بر هفتاد جلد كتاب باقي مانده كه تاريخ ادبيات عرب، در حاشيه سيره نبوي در 3 جلد، رنگارنگ و الايام از آن جمله است كه به زبانهاي زنده دنيا ترجمه شده است. وي در اثر داستاني خود به نام رؤياهاي شهرزاد به صورت كنايهآميز به پادشاهان و حكام پند ميدهد كه لازم است در حفظ منافع رعايا و زيردستان بكوشند و اگر از انجام وظايفي كه برعهده دارند سر باز زنند، حقوق خود را نيز از دست ميدهند. طه حسين در كتاب الايام كه به زبان فارسي نيز تحت عنوان "آن روزها" ترجمه شده ضمن پرداختن به زندگينامه خود، به جايگاه فرهنگ، تضاد فرهنگ سنتي و مدرن و جايگاه شعر و ادب در راهنمايى اهل معني پرداخته است. طه حسين نوشتههاي فراوان ديگري هم دارد كه در آنها انديشههاي خود را درباره سفرهاي خود به اروپا و مطالعات درباره ادبيات يونان و روم بيان ميدارد. طه حسين علاوه بر تسلط به زبان و ادبيات عربي و فرهنگ اسلامي، به علوم باستاني و تاريخ روم و يونان و قرون وسطي و فلسفه جديد علاقه ميورزيد. وي همچنين زبان يوناني و لاتيني را آموخت و در زبان و ادبيات فرانسوي استادي يافت و از وسعت دانش بينظيري بهرهمند گشت. طه حسين به سبب همت شخصي و حوادث و دشواريهاي زندگي و پشتكار و اراده، شخصيتي جهاني و ممتاز يافته و در ادبيات معاصر عرب، از برجستگي خاص برخوردار گشته است. دكتر طه حسين به تاريخ 1973م در 84 سالگي در مصر درگذشت.
درگذشت "يوهان كِپْلِر" ستاره شناس و منجم بلند آوازه آلماني (1631م)
يوهان كِپْلِر، دانشمند و ستارهشناس معروف آلماني در 16 مه سال 1571م در آلمان به دنيا آمد. از آغاز جواني، شراره علم طلبيِ او هر روز بيشتر زبانه ميكشيد. از اين رو عليرغم چشمان آسيب ديده، ضعف جسماني و دستهاي از كار افتاده، وارد دانشگاه شد و به مطالعات نجومي پرداخت. علاقه به رياضيات، علوم فيزيك و مكانيك، او را چنان جذب خود ساخت كه پس از فراگيري آنها با پشتكار فراوان، در 23 سالگي به استادي اخترشناسي منصوب گرديد. كپلر رياضيداني توانا بود كه هم مايه پيشرفت را داشت و هم شكيبايى بيش از حد. او در سالهاي نخستِ كار، طرفدار اين نظريه بود كه خورشيد مركز منظومه شمسي است. اما از 20 سالگي بدون وقفه و خستگي، سالها به كار تحقيقي و مطالعه در احوال ستارگان و سيارات پرداخت. كپلر پس از ده سال تلاش، در سال 1609، قوانين حركت سيارات را پيدا كرد و در مورد حركت وضعي و انتقالي كُرات، سه قانون مهم را كشف نمود. قانون اول او مبني بر بيضي بودن مدار حركت سيارات به دور خورشيد، راهنمايى مهم، در تدوين اصول پرتاب ماهوارههاي امروزي ميباشد. كپلر ثابت كرد كه نه تنها مسير حركت سيارهها به دور خورشيد بيضي است، بلكه براساس قانون دوم كپلر هر سياره حين گردش در روي مدار، مرتباً سرعتش را تغيير ميدهد. به اين معني كه هرگاه سياره به خورشيد نزديك ميشود، بر سرعتش اضافه ميگردد. كپلر در قانون سوم خود ميگفت: زمان گردش كامل سيارههايى كه به خورشيد نزديكترند، كمتر از سيارههايى است كه از خورشيد دورند. اين نظرات و به ويژه نظريه حركت سيارهها، در آن زمان با مخالفت فراواني مواجه گرديد و كپلر به سختي مورد حمله قرار گرفت. كپلر سرانجام نوشتههايش را منتشر كرد و در انتظار ماند تا شايد با گذشت زمان، پيشرفت دانش بشري پرده از روي واقعيت بردارد. كپلر در بسياري از رشتههاي علمي، مطالعات جالب و ارزندهاي انجام داده است. او با مطالعه نور، موفق به كشف قوانين شكست و انكسار نور شد و براي اولين بار، اساس تلسكوپ نجومي را بنياد نهاد. وي همچنين نظريههاي مهمي در مورد نيروي جاذبه زمين و چگونگي جزر و مد درياها داشته است. كپلر با تحقيقات عميق خود، اخترشناسان و رياضي دانان روزگارِ خود را به تحسينِ خود واداشت. يوهان كپلر تا آخر زندگي دست از پژوهشهاي علمي برنداشت تا اينكه در 15 نوامبر 1631م در 60 سالگي درگذشت.كپلر به زودي پس از مرگ از خاطرهها رفت و هيچكس آثار او را مطالعه نميكرد. ولي دوران افتخار او در قرنهاي هفدهم و هجدهم كه دانشمندان به آثار او روي آوردند آغاز شد و شهرتش را عالمگير نمود.