استاد حوزه علمیه گفت: امام حسن مجتبی(ع) شهامت در صبر و استقامت داشتند و همان‌طور که جنگیدن شهامت می‌خواهد، صلح کردن و ایستادگی در برابر تهمت‌ها و توهین‌ها نیز شهامت نیاز دارد.
خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: بنا به روایت مشهور بین شیعه و اهل سنت، امام حسن بن علی(ع) در شب نیمه ماه مبارک رمضان، سال سوم هجرت در شهر مدینه دیده به جهان گشودند. کنیه ایشان ابو محمد است. این کنیه را پیامبر اکرم(ص) به امام حسن دادند؛ آن حضرت هفت سال از دوران پیامبر اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم را درک نمودند و پس از پیامبر(ص) تقریباً سی سال در کنار امیرالمؤمنین(ع) حضور داشتند و پس از شهادت حضرت علی(ع)، آن حضرت در ۳۷ سالگی به امامت و خلافت رسیدند.
امام حسن مجتبی(ع) به مدت ۱۰ سال منصب امامت را در دست داشتند اما دوره خلافت ایشان تنها شش ماه و سه روز طول کشید؛ امام حسن(ع) توسط «جعده» دختر اشعث که همسر ایشان بود به وسیله زهری قوی مسموم شدند. پس از آن، امام(ع) در بستر بیماری افتادند و سرانجام در ۷ صفر سال ۴۹ ه.ق یا در روایتی دیگر در ۲۸ صفر در سن ۴۷ سالگی به شهادت رسیدند.
یکی از مسائل مهمی که در تاریخ اسلام بدان اشاره شده، بحث صلح امام حسن(ع) با معاویه است. اساساً اسلام دین رحمت و صلح و صفا است، تاریخ اسلام و زندگی پیامبر(ص) و ائمه(ع) بیانگر همین معنا است، مگر در مواردی که پیامبر(ص) و یا ائمه(ع) مجبور به جنگ و نبرد می‌شدند که آن هم جنبه دفاعی داشت.
امام حسن مجتبی(ع) هم آنگاه که به خلافت رسیدند، با مخالفت و لشکرکشی معاویه روبرو شدند و از این جهت لشکری را تجهیز نمودند تا به دفاع و مقابله برخیزند، اما در ادامه، شرایطی فراهم شد که امام مجبور شدند، از اسلام به‌گونه‌ای دیگر دفاع کنند؛ اما درباره علت صلح امام حسن(ع) و قیام امام حسین(ع) باید گفت: این‌ها دو حادثه تاریخی هستند که معلول شرایط و اوضاع سیاسی و اجتماعی زمان خود هستند و این دو واقعه را باید با در نظر گرفتن اوضاع و احوال زمان خودشان بررسی کرد.
علت صلح امام حسن(ع) با معاویه
حجت الاسلام سید محمد واعظ موسوی از اساتید حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه روزهای پایانی ماه صفر یادآور مظلومیت و غربت امام حسن مجتبی(ع) است، اظهار داشت: ایشان زندگی پر فراز و نشیبی را پشت سرگذاشتند و اوایل طفولیت تا ۷ سالگی در کنار پیامبر(ص) و مادرشان حضرت فاطمه زهرا(س) بودند و پس از آن در کنار تربیت‌های پدرانه و معصومانه حضرت علی(ع) روزگار می‌گذراندند و شاهد ظلم‌های وارد بر پدر و مادرشان بودند.
وی ادامه داد: بنابر وصیت حضرت علی(ع) و شایستگی‌های فراوان امام حسن(ع)، ایشان هدایت امت و ارشاد معنوی جامعه اسلامی را عهده دار شدند و به منصب امامت رسیدند.
این استاد حوزه علمیه با بیان اینکه امام حسن(ع) با لشکریانی سست باور و دشمن کینه توز و سیاست مدار مواجه بودند و در اثر فشارهای زیاد مصلحت جامعه اسلامی بر این بود که با صلح از جان، مال و ناموس شیعیان حفاظت کرده، گفت: در واقع مفاد صلح نامه منافع کلی فرهنگ تشیع بود و پیامبر(ص) هنگام معرفی این دو سبط بزرگوار می‌فرمایند: «الحسن و الحسین امامان قاما او قعدا و سیدی شباب اهل الجنه» یعنی حسن و حسین(ع) در همه احوال امام و پیشوایند؛ چه بایستند و چه بنشینند.
ریاکاری و تزویر معاویه و سست بنیادی اعتقادی و دنیاگرایی یاران امام(ع) منجر به واقعه صلح شد
حجت الاسلام واعظ موسوی گفت: ریاکاری و تزویر معاویه از یک طرف و سست بنیادی اعتقادی و دنیاگرایی طرفداران و یاران امام(ع) منجر به واقعه صلح شد و به تعبیر مقام معظم رهبری پرشکوه‌ترین نرمش قهرمانانه تاریخ بود.
وی با تأکید بر اینکه به دلیل مدیریت و کیاست ذاتی و اکتسابی امام حسن(ع) اگر قرار به مقابله با معاویه بود به شهادت می‌رسیدند و معاویه شهادت ایشان و یارانشان را بهانه‌ای برای به هم‌ریختگی جامعه اسلامی قرار می‌داد، تأکید کرد: ظلم بزرگی در تاریخ بر امام حسن مجتبی(ع)رفته است که حتی بسیاری از شیعیان گمان می‌کنند که ساختار شخصیتی امام حسن(ع) با امام حسین(ع) متفاوت است اما دقت در شرایط و اوضاع زمانی و مکانی این دو امام بزرگوار نشان می‌دهد که اگر امام حسین(ع) در شرایط امام حسن مجتبی(ع) قرار می‌گرفت، تصمیمی غیر از صلح انجام نمی گرفت.
این استاد حوزه علمیه قم یادآور کرد: ما شیعیان باید به الگو قرار دادن ائمه معصومین(ع) برای ساختن جامعه آرمانی و الهی افتخار کنیم و بدانیم هر یک از این شخصیت‌های برجسته می‌توانند در زمان خاص و شرایط ویژه از صلاحیت الگو شدن برخوردار شوند و امام حسن مجتبی(ع) نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
امام حسن(ع) به حسب مقتضیات زمان‌شان صلح کردند
عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: یکی از نکات درس‌آموز در زندگی امام حسن مجتبی(ع) این است که ایشان شهامت در صبر و استقامت داشتند و همان‌طور که جنگیدن شهامت می‌خواهد، صلح کردن و ایستادگی در برابر سیل تهمت‌ها و توهین‌ها نیز شهامت نیاز دارد.
حجت‌الاسلام محسن غرویان ادامه داد: هر یک از امامان به حسب مقتضیات زمان خودشان، تکلیف‌شان را تشخیص داده و بر اساس آن تکلیف عمل می‌کردند و جوسازی‌ها و فضاسازی‌های کاذب در آنان تأثیری نداشت؛ لذا می‌بینیم امام حسین(ع) از راه مبارزه به تکلیف خویش عمل کرده و برادر ایشان امام حسن مجتبی(ع) برای حفظ منافع و مصالح امت صلح با معاویه را پذیرفتند.
اگر امام حسین(ع) در شرایط امام حسن(ع) قرار داشتند راه صلح و مسالمت را انتخاب می‌کردند.
این استاد حوزه علمیه قم تأکید کرد: اگر حضرت سیدالشهدا(ع) نیز در شرایط امام حسن مجتبی(ع) قرار داشتند همین راه صلح و مسالمت را انتخاب می‌کردند، همان‌طور که اگر امام حسن(ع) نیز در شرایط امام حسین(ع) بودند راه مبارزه را دنبال می‌کردند.
وی عنوان کرد: مقام معظم رهبری از این صلح به عنوان نرمش قهرمانانه یاد می‌کنند یعنی صلح و نرمش منافاتی با عزت ندارد اگر به دنبال صلح و نرمش منطق عزت قرار داشته باشد این نرمش، نرمش قهرمانانه است و ما هم در زمان خودمان می‌توانیم با حفظ عزت از این روش و منش بهره بگیریم.