رحلت آيت ‏اللَّه "سيد شهاب الدين مرعشي نجفي" عالم رجالي و مرجع بزرگ تقليد شيعيان (1369 ش)

 

آيت‏اللَّه سيدشهاب الدين بن سيد محمود بن سيدالحكماء تبريزي مرعشي نجفي، فقيه اصولي و محدث رجالي در سال 1276 ش ( 1315 ق) در شهر نجف در خاندان پرسابقه و اهل علم "مرعشي" به دنيا آمد. تحصيلات ابتدايي و مقدمات علوم را نزد پدرش فرا گرفت و پس از طي سطوح، در درس خارج فقه و اصول حضرات آيات: آقاضياءالدين عراقي و شيخ احمد كاشف الغطاء و شماري از استادان و مدرسان برجسته حوزه نجف شركت كرد. آيت‏اللَّه مرعشي در نجف، كربلا، كاظمين، سامرا، تهران و قم، نزد بيش از يكصد استاد زانوي ادب به زمين زد و در سايه پشتكار عالي و همت بلند به مدارج بالاي علمي و اخلاقي دست يافت. حافظه قوي، هوش سرشار و علاقه شديد به اهل بيت(ع)، از ايشان عالمي ساخت كه نه تنها در علوم ديني از جمله فقه و اصول به مرحله اجتهاد رسيده بود، بلكه در بسياري از علوم مانند: كلام، اديان، انساب، حديث، رجال، درايه و علم حروف نيز مهارت بسيار داشت. آيت‏اللَّه مرعشي نجفي مجتهدي بنام بود، به طوري كه بيش از 200 تن از علماي اسلامي اماميه و تعداد كثيري از شخصيت‏هاي اهل سنت بر اجازه اجتهادش، مهر تأييد زده بودند. وي از فِرَق شيعه نيز اجازه نقل روايت داشت. ايشان در سن 27 سالگي پس از بازگشت به ايران، در قم رحل اقامت افكند و تا پايان عمر در همانجا به تدريس و تأليف مشغول گرديد. حاصل عمر پربركت ايشان در حدود يكصد و پنجاه اثر نفيس علمي در زمينه‏هاي مختلف علمي است. در طول بيش از هفتاد سال تدريس اين عالم بزرگوار، شاگردان فاضلي پرورش يافتند كه هر كدام از آنها، در شمار علما و مدرسين حوزه‏هاي علميه شيعه مي‏باشند كه حضرات آيات: سيد مصطفي خميني، سيد محمود طالقاني، مرتضي مطهري، سيدمحمد بهشتي، شهاب الدين اشراقي، محمد مفتح، امام موسي صدر، ميرزا جواد تبريزي، شيخ حسين نوري همداني، سيدرضا صدر، سيد مهدي روحاني و سيد مرتضي عسكري از آن جمله‏ اند. از ديگر خدمات معظم‏له بناي كتابخانه، مسجد، مدارس، حسينيه‏ ها و مراكز درماني مي‏باشد. آيت‏ اللَّه مرعشي در طول نهضت اسلامي ايران به رهبري امام خميني(ره)، همواره حامي و پشتيبان نهضت و رهبري آن بود و بارها در حمايت از حضرت امام، اقدام نمود. پس از پيروزي انقلاب نيز، ايشان هماره از نظام اسلامي حمايت مي‏كرد و در مناسبت‏ هاي مختلف، با ارسال پيام‏ها، به تقويت نظام مي‏پرداخت. سرانجام اين اسوه فضيلت و علم، در هفتم شهريور 1369 ش برابر هفتم صفر 1411 ق، در 96 سالگي دار فاني را وداع گفت و پس از تشييعي باشكوه، بر حَسَب وصيت معظم‏ له، در راهروي ورودي كتابخانه‏اش به خاك سپرده شد.

انقراض دولت بني ‏اميه پس از قتل "مروان حِمار" آخرين خليفه‏ ي اُموي(132 ق)

دعوت عباسيان به قيام عليه امويان در ابتدا سري بود و آنان مردم را به اين نويد مي‏دادند كه پس از پيروزي، يكي از اولاد پيامبر(ص) را به خلافت برمي‏گزينند. مردم نيز از روي علاقه به اهل بيت، با آنان همكاري كرده و به كمك ابومسلم خراساني ،قيام بر ضد امويان شكلي جدي و فراگير گرفت. سرانجام جنگي بين عبداللَّه بن علي، عموي سفاح و مروان حمار، آخرين خليفه‏ي بني اميه روي داد كه با قتل مروان، حكومت غاصب هزار ماهه‏ي امويان سرنگون گرديد. از آن پس خاندان ظالمي ديگر بر مسلمانان حاكم شد كه حكومت آنان بيش از پنج قرن به طول انجاميد.

وفات "شيخ مصلح الدين سعدي شيرازي" شاعر و استاد بزرگ ادب فارسي(691 ق)

شيخ مصلح الدين سعدي شيرازي، شاعر و استاد بزرگ شعر ونثر فارسي، پس از گذراندن مقدماتِ علوم ادبي و ديني در زادگاهش، شيراز، در جواني به بغداد رفت و در مدرسه‏ي نظاميه‏ي آن به آموختن علوم متداول آن دوران پرداخت. پس از تحصيل به سرزمينهاي شام، فلسطين، حجاز و روم و كشورهاي ديگر مسافرت كرد و با جوامع مختلف آشنا گرديد. سعدي در طي اين سفرها، باكمك ديده‏ها و شنيده‏هايش به همراه قريحه‏ي شاعري، به سرودن اشعاري زيبا و ماندني پرداخت. وي سپس به شيراز بازگشت و به تأليف و تصنيف منظومه‏هاي پندآموز كه نتيجه‏ي سي سال تجربه، جهانگردي و مردم‏شناسي بود، دست زد. سعدي در سال 655 ق اثر بزرگ اخلاقي و تربيتي خود به نام بوستان را سرود و در 656 ق گلستان، يكي از شيواترين كتاب‏هاي نثر فارسي را تدوين كرد كه در ضمن آن، از اشعار فارسي و عربي نيز استفاده شده است. همچنين ديوان سعدي و مجالس پنج گانه نيز از اوست. مدفن سعدي در شيراز، ميزبان خيل علاقه‏مندان زبان وادب فارسي از سراسر دنياست. سعدي به همراه فردوسي و حافظ، يكي از سه شاعر بسيار بزرگ و بلامنازع زبان و ادب فارسي است. در سخنِ او، غزل عاشقانه، آخرين حَدِّ لطافت و زيبايى را درك كرده و لطيف‏ترين معاني در ساده‏ترين و فصيح‏ترين و كامل‏ترين الفاظ آمده است. در حكمت و موعظه و ايراد حِكَم و امثال از هر شاعر پارسي‏گوي، موفق‏تر است و نثر مزّين و آراسته و شيرين و جذابِ او در گلستان، بهترين نمونه‏ي نثرهاي فصيح پارسي است. سعدي به سبب تقدُّم در نثر و نظم، از قرن هفتم به بعد، همواره مورد تقليد و پيروي شاعران و نويسندگانِ فارسي گوي ايران و خارج از ايران بوده است.

آزمايشِ پنهانی اولين بمب هسته‏اي اتحاد جماهير شوروی (1949م)

چهار سال پس از بمباران هسته‏اي هيروشيما و ناكازاكي توسط امريكا، با آزمايش نخستين بمب هسته‏اي شوروي در 29 اوت 1949م، سلاح هسته‏اي از انحصار امريكا خارج شد و ميان امريكا و شوروي توازني به وجود آمد كه توازن وحشت نام گرفت. در اين وضعيت، هر طرف به دليل هراس از حمله اتميِ طرف ديگر، از به كارگيري سلاح هسته‏اي خودداري مي‏كرد. از آن پس امريكا و شوروي به جنگ تبليغاتي عليه يك‏ديگر روي آوردند كه ميانِ دو بلوك شرق و غرب ادامه داشت. اگر چه با اضمحلال اتحاد جماهير شوروي، تهديد سلاح هسته‏اي كاهش يافت اما هنوز اين تهديد به ويژه از جانب دولت‏هايي هم‏چون امريكا و رژيم صهيونيستي، عليه كشورهاي مستقل و مخالف با سياست‏هاي توسعه طلبانه آن‏ها، ادامه دارد.

تولد "جان لاك" فيلسوف انگليسي و معمار فلسفه حكومت دموكراسي (1632م)

جان لاك، فيلسوف و نظريه‏پرداز معروف انگليسي و بنيان‏گذار فلسفه حكومت دموكراسي در 29 اوت 1632م در رينگتُنِ انگلستان به دنيا آمد. وي تحصيلات خود را در آكْسْفورد به پايان رساند و پس از آن به تدريس زبان يوناني، معاني بيان و فلسفه پرداخت. در دهه‏هاي اوليه زندگي جان لاك، يك دوره پرتَشويش و اغتشاش اجتماعي و سياسي و درگيري بين جمهوري خواهان و سلطنت طلبان پيش آمد. با وجود اين، لاك ملاحظه كرد كه حوزه‏هاي علمي كه وي در آنها رفت و آمد داشت به كلّي از روح انقلابي زمان خويش بي‏خبرند. ولي در زندگي لاك و دنياي پيرامونش چيزهايى بود كه او را به تفكر برمي‏انگيخت. در گير و دار وقايع زمان، جان لاك به دليل ترس از گرفتار شدن در زندان شاه، به فرانسه و سپس هلند گريخت و در آنجا به تفكر درباره دستگاه فلسفي خود كه اساس دموكراسي جهان است، پرداخت. كليد فلسفه لاك شاملِ دو كلمه "توافق قراردادي" است. وي اعلام داشت كه تمام حكومت‏ها، سراسرِ روابط انساني و همه زندگي را، بايد به مثابه داد و ستد تلقي كرد. رئيس حكومت به عوض تحميل اراده خويش بر مردم بايد خدمت خود را به مردم بفروشد. لاك مي‏گفت فلسفه تجارت را بايد درباره حكومت و آداب و سلوك اخلاقي زندگي روزانه‏مان به كار بست. ما بايد در معاملات سياسي خود همان اندازه خردمندانه رفتار كنيم كه در معاملات تجارتي‏مان عمل مي‏كنيم. لاك، ذهن انسان به هنگام تولد را هم‏چون لوحه سفيدي مي‏دانست كه تجارب حسي، مانند متن كتاب، از آغاز تولد تا زمان مرگ، بر لوح ذهن نوشته مي‏شود. اين معلومات به صورت حفظيّات شكل مي‏پذيرد و حفظيّات به گونه فكر و فكر به جامه عقل درمي‏آيد. بنابراين عقل انسان چيزي جز ارزشيابي دنياي مادي كه از دريچه‏هاي حواس به داخل ذهن راه مي‏يابد، نيست. لاك بر اين عقيده است كه اشخاص مختلف، دنيا را به صور مختلف مي‏بينند، زيرا اگرچه حواسْ به ظاهرْ يكي است، اما دنيا را متفاوت دريافت مي‏كنند. لاك يك دوره عملي براي تعقل توصيه مي‏كند و آن راه تساهل و مداراي مشترك است. وي حكومت خوب را حاصل قرارداد ميان انسان با انسان مي‏دانست و وظيفه حكومت‏ها را خدمت به مردم عنوان مي‏كرد. لاك درباره حكومت عادلانه مي‏گفت كه بايد مبتني بر رضايت اكثريت مردم باشد. به مردمْ آزادي بيان، آزادي فكر، آزادي انتخاب و آزادي دين بدهد و براي آن كه كار به خودكامگي نكشد، لازم است كه سه قوه مقنّنه، مجريه و قضائيه وجود داشته باشند. اما رؤياي لاك از حكومت آزادي خواه ملي فراتر رفت و او اصولي، هم براي حكومت بين‏المللي و هم حكومت ملي، طرح افكند. به نظر لاك، دوره ترقي واقعي وقتي آغاز خواهد شد كه كشورها نيز چون مردم، طبق يك قرارداد اجتماعي با هم متحد شوند و از لحاظ سياسي به يك‏ديگر اتكا ورزند. لاك عقيده داشت كه هدف همه حكومت‏ها، حفظ حيات، آزادي و خوشبختي ملت‏هاست، اصل عدالت مبتني بر نياز و احتياج مردم است و عاملي كه معلوم مي‏دارد مردم به چه چيز احتياج دارند، صداي آنهاست. وي در اين جا عنوان مي‏كند كه اخلاق و رفتار خوب، نتيجه حكومت خوب است. لاك، علم اخلاق را هم‏چون سياست، به عنوان يك علم محض، بر پايه تجربيات حواس بيان نهاد. وي بر اين عقيده بود كه اخلاق و رفتار خوب آن است كه آدمي را به خوشي برساند و از رنج و زحمت به دور دارد. اما قانون اخلاقي ايجاب مي‏كند كه رفتار فرد بايد به بيشترين شادي براي بيشترين تعداد و تقليل درد و رنج از همه منجر شود. فلسفه لاك را مي‏توان چنين خلاصه كرد: استقلال افراد در يك جامعه دموكراسي، اتكاي اقوام در كشورها به يك‏ديگر در دنيايى آزاد؛ استقرار اخلاقيات بر مبناي تعاون در ميان همه افراد بشر. از آثار عمده‏اي كه لاك در آن‏ها به تشريح عقايد فلسفي خويش پرداخته است، مي‏توان از كتب رساله درباره فهم بشر، انديشه‏هايي در باب تعليم و تربيت و معقوليّت دين مسيح(ع) نام برد. جان لاك سرانجام در 28 اكتبر 1704م در 72 سالگي درگذشت.