اجباری شدن نام خانوادگي برای افراد در ايران (1313 ش)

در ایران انتخاب نام خانوادگی از سال‌های انقلاب مشروطه در میان قشر روشنفكر جامعه رواج یافته بود، اما با پایان یافتن جنگ جهانی اول و در سال 1304، واحد زیرمجموعه بلدیه به «اداره» ارتقا یافت و عنوان «احصائیه» برای آن انتخاب شد. پس از آن و در زمان سلطنت رضاشاه، در سال 1313 با تصویب قانون مدنی، استفاده از القاب گذشته منسوخ و انتخاب نام خانوادگی برای كلیه اتباع ایران اجباری شد. در این دوران، افرادی به عنوان مامور ثبت به مناطق مختلف فرستاده می‌شدند تا نام خانوادگی برای هر طایفه مرجع قانونی داشته باشد. گزینش نام خانوادگی نیز، معمولا از چند روش پیروی می‌كرد كه یكی از آنها پیشه نیاكان در یك قوم است. محل اسكان قوم و نام یا شهرت بزرگ خاندان (پدر، پدربزرگ، جد)، از دیگر شیوه‌های متداول انتخاب نام خانوادگی بوده است. گاهی هم یك نام خانوادگی بر اساس شغل یا حرفه (همچون صراف، جواهریان، پزشكزاد) یا یك ویژگی بدنی یا فیزیكی (خوش‌چهره، قهرمان) بازمی‌گشت. در نهایت و با تصویب قانون مدنی كشور در سال 1313 ثبت نام خانوادگی نیز، اجباری شد. بر اساس قانون، سرپرست خانواده باید برای خانواده خود نام‌خانوادگی انتخاب می‌كرد و نام خانوادگی تخصیص یافته از سوی وی به سایر افراد خانواده‌اش هم اطلاق می‌شد. و از آن زمان تاكنون بیش از چهار نسل از ایرانیان به این نام‌های خانوادگی خوانده می‌شوند.

روز بزرگداشت دانشمند شهير "علامه محمدباقر مجلسي" صاحب كتاب عظيم "بحارالانوار"

علامه محمدباقر مجلسي در سال 1037 ق در اصفهان به دنيا آمد. پدرش مولا محمدتقي مجلسي از شاگردان بزرگ شيخ بهايي بود و در علوم اسلامي از سرآمدان روزگار خود به شمار مي‏رفت. علامه محمدباقر مجلسي درس و بحث را از چهار سالگي نزد پدر آغاز كرد و نبوغ سرشار او به حدي بود كه در چهارده سالگي از فيلسوف و دانشمند بزرگ اسلام، ملا صدراي شيرازي، اجازه روايت گرفت. از آن پس در حضور استاداني چون: علامه شوشتري، ميرزاي جزايري، ملا محسن فيض كاشاني، ملا صالح مازندراني و شيخ حرّ عاملي زانوي ادب زد و به مقامات عالي علمي رسيد. سپس به تدريس روي آورد و شاگردان بي‏شماري از مكتبش استفاده كردند. علامه مجلسي در اين حال با خود چنين انديشيد كه بايد گوهرهاي گران بهاي اهل‏بيت را كه جمع‏آوري كرده است در قالبي زيبا به نام بحارالانوار بگنجاند تا نه تنها طلاب، بلكه تمام علاقه‏مندان بتوانند به سوي قبله دل‏ها يعني كلام اهل‏بيت هدايت شوند. از اين روي دست به كاري عظيم زد و شروع به نگارش اين دايرةالمعارف بزرگ تشيع نمود. كتاب عظيم "بحارالانوار" حاوي احاديث ارزشمند اهل‏بيت(ع) در يكصد و ده جلد بزرگ‏ترين و ماندگارترين اثر اين محدث كبير شيعه به شمار مي‏رود. همچنين حقُّ اليقين، عين الحياة، مشكوةُ الانوار به فارسي و شرح اربعين، مِراةُ العُقول و رسالةٌ في الاوزان به عربي از ديگر آثار اين علامه سترگ مي‏باشند. سرانجام علامه محمدباقر مجلسي اين رادمرد علم و عمل در 27 رمضان سال 1111 ق در 74 سالگي درگذشت و در جوار پدر علامه‏اش در كنار مسجد جامع اصفهان، مدفون شد.

آغاز هفته جهاني مسجد (تصويب در سال 1382 ش)

به پيشنهاد سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي و با تصويب وزراي امور خارجه كشورهاي اسلامي در اجلاس تهران، هفته جهاني مسجد از سي‏ام مرداد ماه برابر با 21 اوت همزمان با سالگرد آتش زدن مسجدالاقصي توسط رژيم صهيونيستي اسرائيل، برگزار مي‏شود. در اين اجلاس از كشورهاي عضو خواسته شد با هدف ارج نهادن به نقش مساجد و صيانت از آنها به عنوان اماكن مقدسه، در احياء و تجليل از اين روز تلاش كنند. ارايه الگوي مناسب براي بزرگداشت هفته مسجد، تبيين مطالبات و نيازهاي مساجد، بررسي وضعيت گذشته و حال مساجد، بررسي نقش مساجد در تعامل بين دين و دولت و معرفي و قدرداني از ائمه جماعات موفق از جمله موضوعاتي است كه در اين هفته مطرح مي‏گردد. تبيين قداست و عظمت مسجد، تكريم نيروهاي فعال در مساجد، توجه به عمران و آباداني معنوي و فيزيكي مساجد، تلاش براي بهبود محتواي برنامه‏هاي فرهنگي مساجد و ايجاد هماهنگي بين متوليان اين اماكن شريف نيز بايد در اين هفته مورد توجه قرار گيرند.

تولد فقيه مجاهد "سيدمحمد طباطبايي" از رهبران اصلي نهضت مشروطه(1258 ق)

آيت اللَّه سيد محمد طباطبايى، در كربلا (و به قولي در تبريز) به دنيا آمد و در دو سالگي به ايران آورده شد. پس از گذراندن تحصيلات ابتدايى، در محضر ميرزا ابوالحسن جلوه و شيخ هادي نجم آبادي، حكمت و اخلاق را فرا گرفت و سپس درعتبات به درس ميرزاي شيرازي راه يافت. آيت اللَّه طباطبايى پس از واقعه‏ي تحريم تنباكو به درخواست ميرزاي بزرگ شيرازي راهي تهران گرديد و مبارزات سياسي خود را در راستاي نهضت مشروطه وسعت بخشيد. آيت اللَّه سيدمحمدطباطبايى، عالم بزرگ مسلمان و از روحانيون آزادي خواه ايران و رهبران اصلي نهضت مشروطيت به شمار مي‏رفت. ايشان با همكاري آيت اللَّه سيد عبداللَّه بهبهاني يكي ديگر از رهبران روحاني نهضت مشروطه، در راه مبارزه با استبداد قاجاريه، كوشش و مجاهدت بسيار كرد. هنگامي كه عين الدوله، صدر اعظم مظفرالدين شاه قاجار، آزادي خواهان را به سختي تحت فشار قرار داد و علاءالدوله حاكم تهران، چند تن از بازرگانان را به چوب بست، اين دو روحاني والامقام، به همراه عده‏ي كثيري از مردم به حرم حضرت عبدالعظيم در ري پناهنده شده و در حرم آن حضرت تحصُّن كردند. اين تحصُّن زمينه‏ي انقلاب مشروطه را فراهم آورد. اما پس از به توپ بستن مجلس توسط محمدعلي شاه قاجار، آيت اللَّه سيد عبداللَّه بهبهاني تبعيد شد و آيت اللَّه طباطبايى در منزل خود، تحت نظر قرار گرفت. سيد محمدطباطبايى، درعين مجاهدت در راه خدا و آزادي مردم مسلمان ايران، دانشمندي آگاه و مطلع از اصول و مباني احكام اسلامي بود و براي گسترش علوم و معارف ديني، به تربيت شاگردان برجسته، اهتمام بسيار ورزيد. اين شخصيت برجسته‏ي ديني و سياسي، سرانجام پس از رنج فراواني كه در قيام مشروطه و پس از آن تحمل نمود، در حدود سال 1339 ق (1299 ش) در 81 سالگي درگذشت و در حرم حضرت عبدالعظيم در ري مدفون شد.

مرگ "ژوليوس اُوپرْتْ" محقق و خاورشناس معروف آلماني (1905م)

ژولْيوس اُوپِرْتْ، خاورشناس معروف آلماني و بنيان‏گذار علم آسورشناسي، در نهم ژوئيه 1825م در هامبورگ آلمان به دنيا آمد. او تحصيلات مقدماتي و تكميلي خود را در آلمان، سوئيس و فرانسه گذراند و در رشته زبان‏شناسي و باستان‏شناسي به تحقيق و مطالعه پرداخت. اوپرت هم‏چنين زبان‏هاي فارسي، عربي، عبري و سانسكريت را آموخت. وي مقاله‏اي درباره سيستم صوتي زبان هخامنشي ارائه نمود كه در آن، روش ادا كردن حروف صدادار در زبان فرس قديم را بيان كرد. مطالعه و ترجمه كتيبه‏هاي ميخي زمان داريوش هخامنشي كه به سه زبان فرس هخامنشي، آشوري يا سامي و توراني بود، از ديگر فعاليت‏هاي اوپرت به شمار مي‏رود. از اين رو، كرسي استادي آسورشناسي در فرانسه را برعهده گرفت و با تلاش‏هاي وسيع وي در اين رشته، به عنوان جامع علوم و بنيان‏گذار آسورشناسي در جهان معرفي شد. در كنار تدريس، مطالعات حضوري در كاوش‏هاي باستان‏شناسي به اوپرت امكان داد تا بتواند نقشه شهر بابل قديم در بين‏النّهرين را برطبق اصول فني و علمي رسم كند. هرچند در اين ميان، كتابخانه بزرگي حاوي لوحه‏هاي به خط ميخي كشف شد كه سر از موزه‏هاي اروپا و به ويژه انگلستان درآورد. پروفسور اوپرت بالغ بر هشتاد اثر از خود به يادگار گذاشت كه در موضوع آسورشناسي، كتيبه و نيز زبان‏هاي باستاني، تاريخ نگاري و نژادشناسي بوده است. وي در سال 1881م مجله آسورشناسي را در پاريس تأسيس كرد و مقالات تتبُّعي قابل ملاحظه‏اي در آن نگاشت كه مورد توجه و استفاده اهل علم در اروپا و امريكا قرار گرفت. پروفسور ژوليوس اوپرت سرانجام در 21 اوت 1905م در هشتاد سالگي در پاريس درگذشت.