قيام خونين مسجد گوهرشاد مشهد عليه كشف حجاب (1314 ش)

پس از آن كه زمزمه شوم نقشه ننگين رضاخاني جهت به تاراج دادن ارزش‏هاي ديني در قالب كشف حجاب به مردم رسيد اعتراضات سراسري، كشور را فرا گرفت. در اين ميان يكي از علماي مشهد در شوراي مجتهدان شهر، به عنوان نماينده معرفي شد تا با رضاخان مذاكره كند ولي به محض رسيدن به تهران، به دستور رضاخان بازداشت و در ري ممنوع‏الملاقات گرديد. مردم كه در مسجد گوهرشاد مشهد به اين امر اعتراض داشتند، با سخنراني وعاظ، شوري چند برابر يافته و خواهان مراجعت آن عالم شدند. در ادامه اعتراضات، در روز شنبه 21 تيرماه 1314، در مسجد گوهرشاد، شعارهاي ضد سلطنت و ضد حجاب زدايي داده شد و مسجد، يكپارچه سرود مقاومت سر مي‏داد. قواي دولتي كه مقاومت مردم را ديدند به دستور رضاخان به اجتماع آنان يورش برده و در كشتاري خونين و وحشيانه بين 2 تا 5 هزار نفر را كشتند. كاميون‏هاي بسياري، اجساد مبارزين را كه جز سلاح ايمان و شهادت، سلاح ديگري نداشتند جابه‏جا كردند. به گفته شاهدان عيني، ماموران دولتي، شهدا و زخمي‏ها را به وسيله 56 كاميون منتقل كرده و در خندق‏هايي كه در اطراف مشهد پيش‏بيني شده بود دفن نمودند. بدين ترتيب، اين فاجعه هولناك پايان يافت ولي ياد حماسه خونين اين نهضت اسلامي و برخاسته از باورهاي ارزشي مردم، براي هميشه درتاريخ مبارزات اسلامي ملت ما باقي ماند. برخي، اين حادثه را در 31 مرداد ذكر كرده‏اند.
 

آغاز بناي مسجد اعظم قم به امر آيت ‏اللَّه "بروجردي" (1333ش))

كار ساخت مسجد اعظم قم، در روز يازدهم ذي‏قعده سال 1374 ق مطابق با 21 تيرماه سال 1333 ش همزمان با سالروز ولادت حضرت امام رضا(ع) طي مراسم با شكوهي با حضور آيت اللَّه بروجردي آغاز شد. اين مسجد كه در حدود يازده هزار متر مربع مساحت دارد، به سبك معماري اسلامي - ايراني، داراي دو شبستان بزرگ، گنبد عظيم، فضاي زيرگنبد و دو گلدسته بسيار مرتفع مي‏باشد. گنبدها، محراب‏ها و ايوان‏هاي مسجد با كاشي‏هاي بسيار ظريف و كتيبه‏هاي زيبايي تزيين شده و شكوه خاصي به آن‏ها بخشيده است. اين مكان، در جريان انقلاب بارها محفل مردم و روحانيت انقلابي بود و حضرت امام خميني در اين مسجد چندين سخنراني مهم و افشاگرانه عليه رژيم پهلوي ايراد كرده بودند. در حال حاضر از اين مسجد علاوه بر اقامه نماز جماعت و برگزاري مراسم دعا و اعتكاف و دروس مراجع بزرگوار حوزه علميه قم، در برپايي تجمعات مذهبي و انقلابي استفاده مي‏شود.

تولد "حكيم ناصر خسرو قبادياني" شاعر مشهور ايراني(394 ق)

ابومعين ناصر بن خسرو قبادياني در بلخ به دنيا آمد. وي از كودكي در محضر اساتيد زمان خود، به تحصيل علم و دانش و حفظ قرآن پرداخت. ناصر خسرو علاوه بر ادبيات فارسي و عربي با بيشتر علوم زمان خود همچون حساب، هندسه، نجوم، طب، داروشناسي و الهيات نيز آشنا شد. ناصرخسرو در ابتدا شغل دبيري در دربار محمود و مسعود غزنوي داشت، اما پس از چندي بر اثر تحولي كه در افكار و انديشه‏هاي او پديد آمد از سياست كناره‏گيري كرد و به تحقيق در اصول و عقايد مذاهب مختلف و سير و سفر پرداخت. او در مسافرتي كه به مكه و قاهره كرد، از خليفه‏ي فاطمي، مذهبِ اسماعيلي را پذيرفته و به رياست اسماعيليانِ خراسان برگزيده شد. ناصرخسرو با لقب "حُجّتِ زمين خراسان" به ايران بازگشت، ولي از بيم دشمنان و متعصّبان خراسان، به ناحيه‏ي بَدَخشان در افغانستان امروزي پناه برد و در همان جا بدرود حيات گفت. حاصل سفر هفت ساله‏ي ناصرخسرو، كتاب سفرنامه است كه از نظر تاريخي و جغرافيايى حايز اهميت است. وي افكار و اعتقادات خود و همچنين حكمت‏ها و موعظه‏هاي بسياري را در قالب آثار و اشعارش بيان كرده است. زاد المسافرين، خوان اَخوان و وجه دين از ديگر آثار اين شاعر بزرگ ايراني است. خاصيت عمده‏ي شعر ناصر خسرو، اشتمالِ آن بر مواعظ و حِكَم بسيار است. همچنين جنبه‏ي دعوتِ مذهبيِ او، به اشعارش رنگ دينيِ آشكاري داده است و ذهن علمي او نيز باعث شد كه در بيان مقاصد خود، به شدت تحت تاثير روش منطقيان قرار گيرد. حكيم ناصر خسرو قبادياني، بي‏ترديد يكي از شاعران بسيار توانا و سخن‏آور زبان فارسي است كه داراي طبعي نيرومند و سخني استوار و قوي و اسلوبي نادر و خاص خود مي‏باشد.

تولد "هنري ديويد ثورو" فيلسوف و طبيعي ‏دان امريكايي (1817م)

هنري ديويد ثورو، طبيعي‏دان و فيلسوف امريكايى، در 12 ژوئيه 1817م در ايالت ماساچوست امريكا به دنيا آمد. وي در 16 سالگي وارد دانشگاه هاروارد شد و پس از فراغت از تحصيل به كار پرداخت. اما در همه جا و همه حال در جستجوي خدا بود. وي مي‏گفت: چون در ميان يك ميليون مردم نيويورك، يك انسان هم پيدا نكرد، از زندگي اجتماعي فاصله گرفت و مدت 2 سال در يك جنگل، درون كلبه‏اي كوچك به زندگي پرداخت و توانست ثابت كند كه انسان وقتي خوش‏بخت است كه كاملا به قدرت و نيروي خود زندگي كند. وي به عنوان يك نصيحت نوشت: تا مي‏تواني بر ديگران متكي نباش. در اين زمان، مردم به ديدار وي مي‏رفتند و او را شاگرد جديد مسيح(ع) مي‏ناميدند. مردم، او را مردي مي‏يافتند كه با اندك مالي كه دارد، كاملا خرسند و راضي است. زندگي او سرشار از شگفتي و شادي بود. مناظر و صداهاي طبيعت به او شادماني مي‏داد. ثورو احساس مي‏كرد كه جهان، سراسر يك نغمه ابدي است. بخشي از اعتقادات وي را مي‏توان چنين برشمرد: انسان جزئي از طبيعت است اما نه مهم‏ترين آن؛ دنياي بزرگ براي شادي و سرورِ كوچك‏ترين موجودات خلقت، هستي يافته است؛ ما در اين خاكدان، اقامت كرده و بهشت را از ياد برده‏ايم؛ با ثروت زائد، تنها چيزهاي زائد مي‏توان خريد؛ تقريبا تمامي راه‏هايى كه براي كسب پول پيموده مي‏شود به انحطاط مي‏رود. ثورو معتقد بود: بزرگ‏ترين لعنتي كه دامنگير ماست، حرص ما براي كسب موفقيت است. زندگي ما در شماره كردن چيزهايى كه خيال مي‏كنيم بدان‏ها نيازمنديم، تلف مي‏شود. ثورو از جمله مردان معدودي است كه به تعليم فلسفه نپرداخت، بلكه مطابق فلسفه زندگي كرد. وي بر اين اعتقاد بود كه فيلسوف بودن تنها بدان نيست كه آدمي، انديشه‏هاي باريك بينانه بپرورد يا حتي مكتبي بنيان نهد، فيلسوف بودن آن است كه آدمي، حكمت را چنان دوست بدارد كه ساده، آزاده، مستغني و با اطمينان زندگي كند. ثورو همه اين افكار و بيشتر از آن را درمنظومه منثور خويش به نام والدِن بيان كرده است. علاوه بر والدن، ثورو نزديك به چهل كتاب ديگر هم نوشت كه بيشتر آنها بعد از مرگش انتشار يافتند ازجمله: گردش در مزرعه و جنگل، تابستان، زمستان و آغاز بهار در ماساچوست. چكيده فلسفه ثورو، چنان كه از همه آثار او برمي‏آيد اين دو كلمه است، قناعت و سادگي. بغرنجي‏ها و تعصّبات اجتماع را كنار بگذار و خودت باش. عظمت و حقارت خويش را بشناس. تو جزئي از طبيعتي، اما نه مهم‏ترين جزء. تو مركز و هسته زمين نيستي، همچنان كه زمين مركز عالم نيست. ثورو عشقي بي‏كران براي مخلوقات خدا داشت و همه جانداران در نظر او عالي بودند. علاقه و بستگي ثورو با همه موجودات زنده، زاده اعتقاد او به اين اصل بود كه هر يك از موجودات، هر چند كوچك و ناچيز باشد، جزئي از مظهر ذات لايتناهي و ابدي جهان است. بنابراين اگر انسان را به طور مجزّا مورد نظر قرار دهيم، وجود عالي‏ترين انسان، حادثه ناچيزي بيش نيست. اما اگر انسان را به عنوان جزئي از كل در نظر آوريم، حتي پست‏ترين انسان، حلقه ضروري و لازمي در طرح شادي‏بخش زندگي است. هر يك از ما ساخته آن مغز جهاني است كه آن هنگام كه ما در خواب هستيم، او مشغول انديشه و تفكر است. هنري ديويد ثورو تا آخر عمرش از لحاظ مالي فقير و از لحاظ روحي غني باقي ماند تا اينكه در ششم مه 1862م در 45 سالگي بر اثر ابتلا به بيماري سل، درگذشت.