تجاوز روس ‏ها به شمال ايران و قتل و غارت روستاها (1287 ش)

در 19 تير 1287 برابر با 10 ربيع الثاني 1326ق، يك كاپيتان روسي به بهانه اين كه اسبش به خاك ايران فرار كرده، به همراه شش سرباز روسي وارد خاك ايران شدند و دو ايراني ساكن در آن منطقه را كشتند. اقوام كشته شدگان نيز به انتقام از اين رفتار وحشيانه، كاپيتان روسي و دو همراه او را كشتند. روس‏ها كه خود در پي بهانه بودند، پس از آگاهي از اين ماجرا، به روستايي در بين مرز دو كشور حمله كردند و پس از كشتن 37 تن از مردم بي‏گناه، 135 خانه را به آتش كشيدند و سپس به غارت روستا پرداختند. چهار روز بعد، روستاهاي ديگري را نيز غارت كرده و پس از كشتن چهل تن از مردم، 350 خانه ديگر را آتش زدند. ابعاد اين فاجعه و جنايت به حدي وسيع و دردناك بود كه محمدعلي شاه دستور داد تا مراسم جشن تولد او را تعطيل كرده و هزينه‏هاي آن را صرف مردم خسارت ديده كنند.

آغاز انتشار روزنامه اطلاعات در تهران (1305 ش)

انتشار روزنامه‏ي اطلاعات در چنين روزي از سال ۱۳۰۵ هجري شمسي در تهران آغاز شد. روزنامه‏ي اطلاعات قديمي‌ترين روزنامه‏ي ايران است که امروزه نيز چاپ آن ادامه دارد و مديرمسئول اين روزنامه سيدمحمود دعايي است. روزنامه‏ي اطلاعات، عصر روز يک‏شنبه ۱۹ تير ۱۳۰۵ در تهران پا به عرصه‏ي وجود گذاشت. • نخستين‏بار در اتاق کوچک عمارتي کهنه در خيابان علاالدوله (فردوسي امروز)، دفتري با نام دفتر اطلاعات توسط عباس مسعودي دائر شد که کارش تهيه و تنظيم خبرهاي سياسي و حوادث روز، براي نشريه‌هاي گوناگون آن دوران بود. در سال ۱۳۰۵ و سه سال بعد از تأسيس دفتر اطلاعات، سرپرست آن از وزارت معارف خواستار دريافت امتياز تأسيس روزنامه شد و چنين بود که با گرفتن اين مجوز، نخستين شماره‏ي روزنامه‏ي اطلاعات در ۱۹ تيرماه ۱۳۰۵ انتشار يافت. انتشار اطلاعات در آغاز فقط دو صفحه را دربرمي‌گرفت و تيراژ آن ۵۰۰ نسخه بود؛ اعضاي کادر آن نيز به‏جز سرپرست و مدير روزنامه، فقط دو نفر بودند. اما به‏تدريج اين مرکز گسترش يافت و با گذشت زمان، محدوده‏ي کارش از انتشار يک روزنامه بسيار فراتر رفت تا آن حد که به‏صورت يکي از بزرگ‌ترين مؤسسه‌هاي فرهنگي خاورميانه درآمد. اين روزنامه امروز به‏عنوان نخستين مبتکر توزيع روزانه از طريق پست در محل مورد نظر مشترک و در کوتاه‌ترين زمان ممکن شناخته مي‌شود که با بيش از ۷۵۰ نمايندگي، اطلاعات را تا دورترين نقاط ايران، توزيع مي‌کنند. با پيروزي انقلاب اسلامي ايران، مؤسسه‌هاي اطلاعات و کيهان براساس حکم دادستاني انقلاب مصادره شدند و در اختيار بنياد مستضعفان قرار گرفتند؛ سپس از اوايل سال ۱۳۵۹، نمايندگاني از سوي امام خميني (ره) براي اداره‏ي اين دو مؤسسه‏ي بزرگ مطبوعاتي منصوب شدند و از اين مقطع دوره‏ي حساس پيدايش و سالم‌سازي و تحول کيفي اين مؤسسه‏ي بزرگ آغاز شد.

رحلت حكيم بزرگوار "شيخ محمد علي زاهد قمشه‏ اي" معروف به "ابوالمعارف" (1332 ش)

شيخ محمدعلي زاهد قمشه‏اي معروف به ابوالمعارف در حدود سال 1250ش (1290ق) در شهرضا (قمشه) در استان اصفهان به دنيا آمد. وي پس از فرا گرفتن مقدمات در زادگاه خود، به اصفهان رفت و در محضر بزرگاني مانند جهانگير خان قشقايي، آخوند ملامحمد كاشاني و ديگر بزرگان به آموختن فقه، فلسفه، حكمت و عرفان پرداخت. شيخ محمدعلي سپس به سير و سلوك در آفاق و انفس روي آورد و حدود چهل سال در ممالك مختلف اسلامي از قبيل عربستان، كويت، بحرين و عراق به سير و سياحت مشغول شد. وي پس از اين سفر و مصاحبه با بزرگان اهل دانش و عرفان، خود، عالمي وارسته و عارفي فرزانه گشت و سپس به ديار خويش روي نهاد. او در آنجا به تدريس و تربيت همت گماشت كه حكيم محيي‏الدين مهدي الهي قمشه‏اي از جمله شاگردان اوست. از خدمات ارزنده شيخ زاهد، تاسيس مدارس جديد و خدمات فرهنگي در شهرضا بود كه به دليل تلاش وي در نشر معارف اسلامي به ابوالمعارف ملقب شد. اين حكيم الهي سرانجام در نوزدهم تيرماه 1332ش برابر با 28 شوال 1372ق در 82 سالگي در شهرضا وفات يافت و در همان شهر به خاك سپرده شد.

كشف كودتاي نوژه عليه نظام نوپاي جمهوري اسلامي ايران (1359 ش)

از اولين روزي كه انقلاب اسلامي ايران، استوارترين سنگر غرب و آمريكا را در منطقه به هم ريخت و تحولات زيربنايي را در ايران آغاز كرد، استكبار جهاني كه منافعش به خطر افتاده بود، تلاش‏هاي وسيعي را براي سرنگوني اين نظام مقدس آغاز كرد. آنان با حمايت از مزدوران ضدانقلاب درصدد كودتا و فتح تهران بودند، زيرا تصور مي‏كردند كه همانند كودتاي 28 مرداد 1332، قادر به تجديد قدرت خود خواهند بود. اين مزدوران وطن‏فروش در روز نوزدهم تيرماه 1359 قصد داشتند تا با كمك نفوذي‏هاي خود فروخته در پايگاه هوايي نوژه همدان، كودتايي را عليه نظام اسلامي انجام دهند. آنان با به كارگيري امكانات وسيع مالي، 12 تيم عملياتي و تعدادي راهنما و چندصد تن از عشاير ايل بختياري، جهت يورش به پايتخت آماده شدند. ولي هنگامي كه خلبان مأمور حمله به بيت حضرت امام خميني(ره) اين موضوع را با مادر خويش مطرح مي‏كند، با عكس‏العمل شديد وي روبرو مي‏گردد. خلبان در انجام اين عمل دچار ترديد شده و شخصاً به حضور آيت‏اللّه خامنه‏اي مي‏رود و عمليات را افشا مي‏نمايد. به اين ترتيب و با پيگيري مسئولان بلندپايه نظام، كودتاي براندازي، خنثي و عوامل آن دستگير يا فراري و رسوا شدند.

وفات امیرخسرو دهلوی،از عرفا و شعرای نامدار پارسی‌گوی هند (725ق)

امیر ناصرالدین ابوالحسن خسرو بن امیر سیف‌الدین محمود دهلوی از عارفان و شاعران نامدار پارسی‌گوی هندوستان، در نیمه دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری می‌زیست؛ وی در سال ۶۵۱ق چشم به جهان گشود. پدرش سیف‌الدین محمود از امرای قبیله‌ «لاچین» از ترکان ختایی ماوراءالنهر بوده است. در روزگار حمله و استیلای قوم تاتار، امیر سیف‌الدین محمود مانند بسیاری از ساکنان نواحی شرقی فلات ایران به هندوستان عزیمت کرد و این مصادف با پادشاهی «شمس‌الدین التتمش» (۶۰۷ق تا ۶۳۳ق) بر دهلی بود. امیر سیف‌الدین محمود به خدمت این پادشاه درآمد. این شاعر نامدار بخش عمده زندگی خود را در خدمت به سلاطین مختلف روزگارش گذراند، با این حال، دست ارادتی که به سلطان‌المشایخ روزگار خود «شیخ نظام‌الدین محمد بن احمد دهلوی» مشهور به نظام اولیا (متوفی ۷۲۵ق) داد و تربیتی که از او یافت، در حوزه تصوف نیز به او مقام و مرتبه ویژه‌ای بخشید و تلألؤ آموزه‌های حکمی و عرفانی در اشعار او کاملاً آشکار است. او این آموزه‌ها را با بهره‌گیری از آثار استادان نامدار ادب فارسی به‌ویژه سعدی، نظامی، سنایی و خاقانی در اوج فصاحت و شیوایی عرضه می‌دارد. • امیرخسرو به نظم و نثر آثار فراوانی دارد. در غزل از پیروان سعدی بود، در قصیده از شاعران قرن ششم، خاصه سنایی و خاقانی تقلید می‌کرد و در مثنوی تابع نظامی گنجوی بود؛ وی یکی از پرکار‌ترین شاعران پارسی‌گوی و در این باب حقاً کم‌نظیر است. جامی می‌گوید او ۹۹ کتاب تصنیف کرده است و از قول امیرخسرو نقل کرده‌اند که اشعارش از چهارصد هزار بیش‌تر و از پانصد هزار کم‌تر است. مهارتی که نظامی گنجوی در تنظیم و ترتیب منظومه‌های خود به‌کار برده بود، باعث شد که آثار او مورد تقلید شاعران بعد از وی قرار گیرد. اولین کسی که از وی تقلید کرد امیرخسرو دهلوی بود و بعد از شاعران دیگری نیز از نظامی تقلید کرده‌اند اما وی یکی از موفق‌ترین مقلدان نظامی است. هم‌چنین بعضی از قدما معتقد بودند که اولین نشانه‌های وقوع‌گویی در اشعار امیرخسرو پیدا می‌شود. سبک او بین عراقی و هندی است. با وجود این‌که امیرخسرو غالب اشعارش را با تقلید و اقتباس از شاعران بزرگ سروده است، باید پذیرفت که به یاری طبع روان و ذوق خدادادی و نیز به‌سبب این‌که او در محیط جدیدی از ادب فارسی تربیت شده و لهجه‌ای نو و ترکیباتی تازه و اندیشه‌هایی خاص نصیبش شده بود، طبعاً تازگی‌های بسیار در سخن وی مشاهده می‌شود و بسیاری از مضامین نو و ابیات منتخب در آثار او ملاحظه می‌گردد و مسلماً به‌همین سبب است که شاعران و نویسندگان بعد از او بار‌ها به استادی یاد کرده‌اند. آثار منظوم امیرخسرو عبارت‌اند از: الف) دیوان قصاید و غزلیات. ب) خمسه‌ای که به تقلید از نظامی سروده است: مطلع‌الانوار در جواب مخزن‌الاسرار نظامی؛ شیرین و خسرو در جواب خسرو و شیرین؛ مجنون و لیلی در جواب لیلی و مجنون؛ آیینه اسکندری در جواب اسکندرنامه نظامی؛ هشت بهشت در جواب هفت پیکر نظامی. ج) مثنوی‌های دیگر از قبیل قران‌السعدین. آثار منثور امیرخسرو نیز بدین‌شرح است: الف) خزائن‌الفتوح، معروف به تاریخ علایی در تاریخ سلطان علاء‌الدین محمد خلجی. ب) رسایل‌الاعجاز یا اعجاز خسروی، در ذکر قواعد انشاء زبان فارسی

كشف سرزمين "آلاسكا" در شمال غربي قاره امريكا (1741م)

سرزمين آلاسكا با مساحت 1/518/800 كيلومتر مربع در شمال غربي قاره امريكاي شمالي و در همسايگي كانادا واقع شده است. اين سرزمين در سال 1741م توسط وايتْسْ برينگ كاشف دانماركي كه در خدمت روسيه بود، كشف و ضميمه روسيه شد. آلاسكا پس از آن بيش از دو قرن در اختيار روسيه بود، سرانجام ايالات متحده امريكا آن را به مبلغ 7 ميليون دلار از روسيه خريد و از آن پس به عنوان ايالت چهل و نهم اين كشور شناخته شد.