جملاتی همچون «میهمانی رفتن و میهمان آمدن ممنوع»، «پارک و تفریح و سفر و سینما قدغن» و «باید فلان رشته قبول شوی تا در میان فامیل سربلند شویم» نُقل محافل و خانواده‌هایی است که فرزند کنکوری دارند، جملاتی که چیزی جز افزایش بار استرس فرزندان به همراه ندارد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ابتکار ،در وصف اوضاع این روزهای فرزندان کنکوری همین بس که روزها را در تلاش برای برقراری ارتباط میان تست‌ها و گزینه‌های درست به شب می‌رسانند و شب‌ها را با کابوس قبول شدن یا نشدن میان رقبایی که کمر همت برای قبولی و ساختن آینده خود بسته‌اند، می‌گذرانند.
کارشناسان تربیتی هم در‌این‌باره معتقدند امتحان و آزمون، همواره با استرس و هیجاناتی همراه است که گاه فضای ذهنی افراد را به سمت ناامیدی می‌کشاند.
اگر در این میان والدین هم با بیان توقع‌ها و آرزوهای بر باد رفته خود، فرزندان را با فشار و استرس روبه‌رو کنند نتیجه آزمون چیزی که انتظار دارند نخواهد شد در نتیجه ایجاد محیطی آرام و فارغ از هرگونه استرس از نیازهای مبرم بیش از یک میلیون دانش‌آموز کنکوری است که همراهی خانواده و هماهنگی‌های مناسب مدرسه و فضای آموزشی با دانش‌آموزان را می‌طلبد.
موضوعی که اصغر کیهان‌نیا مشاور خانواده و حسن بهرامنی روانشناس در گفت‌وگو با ایرنا بر آن تاکید کرده و گفتند: با بررسی حال و هوای خانواده‌ها در آستانه کنکور، می‌توان دریافت کنکور را آزمونی برای تعیین سرنوشت می‌بینند که در صورت عدم قبولی، سرنوشتی شوم و شرم‌آوری در انتظار دانش‌آموزان خواهد بود؛ تصوری استرس‌زا و موهوم که با روح و روان دانش‌آموز بازی می‌کند.
کنکور، گود رقابت علمی است نه خانوادگی
کیهان‌نیا مشاور خانواده ضمن اشاره به اینکه کنکور به میدان رقابتی میان خویشاوندان و فامیل تبدیل شده تا رقابتی علمی میان دانش‌آموزان، اظهار کرد: در زمان کنونی، دانشگاه رفتن و گرفتن مدرک، هویت‌آور تلقی می‌شود یعنی اگر کسی مدرک تحصیلی داشت می‌تواند کار و شغل پیدا کند در نتیجه دارای هویت خواهد بود.
وی ادامه داد: به همین دلیل خانواده بر خلاف قوانین جاری، کاری جز رقابت برای گرفتن مدرک تحصیلی و بلند کردن سری در سرهای فامیل ندارند. وی خاطرنشان کرد: در حالی که در کشورهای توسعه یافته همچون آلمان، دانش‌آموزان بعد از گذراندن پایه نهم، به سمت کارهای حرفه‌ای روی می‌آورند و کمتر وارد دانشگاه می‌شوند.
به گفته این مشاور خانواده، وجود موسسات فراوانی که در مورد کنکور فعالیت دارند هم به نوعی دامن زننده استرس خانواده‌ها برای کنکور است و باعث شده میان خانواده‌ها و تهیه کتاب‌ها و جزوات کنکوری یا رفتن به فلان موسسه هم یک نوع رقابت به وجود می‌آید.
کنکور، محک علمی است نه تعیین‌کننده سرنوشت
حسن بهرامنی روانشناس هم درباره رفتار والدین در کاهش یا افزایش استرس دانش‌آموز کنکوری گفت: از دلایل دیگر اضطراب کنکور این است که این امتحان به عنوان سنجش معلومات دیده نمی‌شود و تنها به دیده تعیین سرنوشت به آن نگاه م‌شود. این مطلب را می‌توان از سطح توقع و انتظاری که اطرافیان از فرد کنکوری دارند دریافت.
وی در ادامه عنوان می‌کند: این نگاه تعیین سرنوشتی بودن کنکور، استرس دانش‌آموزان را مضاعف می‌کند و باعث می‌شود اختلالات روان تنی، فشار خون بالا، سرگیجه و تهوع و حالت‌های فیزیولوژی، دانش‌آموز را از ادامه مسیر آزمون بازدارد و بازدهی اطلاعات و کارایی او پایین بیاید و نتیجه قابل قبولی حاصل نشود.
پیروزی سربازان کارزار کنکور در سایه آرامش کانون خانواده
خانواده به عنوان نخستین کانون رشد و پرورش، نقش بسیار مهمی در شکوفایی فرزندان دارد و تناسب رفتاری والدین، مسیر آینده او را هموار یا ناهموار می‌کند؛ در کارزار کنکور هم نباید از این نقش غفلت کرد.
بهرامنی درباره این نقش گفت: خانواده‌ها بر اساس نقش انتقال دهنده محبت به فرزند، عملکردهای متفاوتی از خود نشان می‌دهند که گاهی این محبت کردن بُعد منفی به خود می‌گیرد. ناخواسته به فرزندان عنوان می‌کنند که قبول نشوی هم مهم نیست و تلاش تو برای ما کافی است. این پیام اگر چه به نظر مثبت می‌رسد اما بار روانی منفی در دانش‌آموز ایجاد می‌کند با این محتوا که ما به تو اعتماد نداریم که قبول شوی!
این روانشناس یادآور شد: از سویی دیگر گاهی پدر و مادر سطح توقع و انتظار را به قدری بالا می‌گیرند که خارج از توانمندی دانش‌آموز است در نتیجه احساس می‌کند نمی‌تواند خواسته والدین را برآورده کند و دچار استرس می‌شود. به بیان بهرامنی، نیاز است که خانواده‌ها در این ایام کارزار کنکور محیطی آرام و کم‌تنش را برای فرزندان ایجاد کنند و از بیان پیام‌هایی که بار معنایی تنش‌زا ایجاد می‌کند بپرهیزند.
بهینه است این روزهای دانش‌آموزان داوطلب کنکور را با برنامه‌های تفریحی مناسب و سبک پر کنند تا با فراغ بال و اعتماد به نفس کامل در آزمون شرکت کنند و پیروزمندانه از آن خارج شوند.
کیهان‌نیا هم به کاربرد کلمات در ایجاد فضای آرامش یا استرس‌زا اشاره و عنوان کرد: والدین نباید به هیچ عنوان به دانش‌آموز تاکید کنند «تو باید قبول شوی». نباید با زبان تحکم دانش‌آموز را با دیگری مقایسه کنند بلکه وظیفه دارند وسایل آرامش و امکانات تحصیلی را برای او فراهم کنند و با زبان نرم به او بگویند «ما از تو انتظار تلاش داریم و اگر هم موفق نشدی در سال‌های بعد جبران خواهی کرد».
به باور کیهان‌نیا، در این صورت دانش‌آموز احساس آرامش پیدا می‌کند اما پیگیری‌های مکرر و پرسش‌های درسی که به دانش‌آموز احساس کنترل شدن می‌دهد که بار منفی و استرس به وجود می‌آورد.