مرگ "رضاقلي خان نظام السلطنه مافي" از رجال دوره مشروطه (1303 ش)

رضاقلي نظام مافي ملقب به سالار معظّم و نظام السلطنه و سردار مكرّم در سال 1246 ش در تهران به دنيا آمد. وي پس از فراگيري دروس و فنون نظامي به دستگاه عمومي خود كه از رجال با نفوذ قاجار بود، وارد شد و به مقاماتي دست يافت. رضاقلي در بحبوبه جنگ بين المللي اول به همراه عده‏اي از رجال و روحانيون براي مبارزه با قواي روس و انگلستان، دولت موقتي به حمايت آلمان و عثماني تشكيل داد ولي اين عمل باعث واكنش دولت مركزي شد و آنان تمام اموال و نشان‏هاي او را مصادره كردند. تا اين كه با اهداي اشياء نفيسي به احمدشاه، توانست رضايت وي را براي ورود به ايران جلب كند. وقتي قيام كلنل محمدتقي خان پسيان در خراسان شكسته شد، وي از طرف قوام السلطنه، والي خراسان گرديد. تا سرانجام در فروردين 1303 ش در 57 سالگي درگذشت و در امامزاده عبداللَّه تهران به خاك سپرده شد. نظام السلطنه از رجال مؤثر ايران بود و پس از مرگش املاك زيادي شامل قسمت اعظم زمين‏هاي غرب تهران، از او به ارث رسيد.

درگذشت استاد "عباس سحاب" جغرافي‏دانِ شهير و پدر علم نقشه‏كشي ايران (1379 ش)

استاد عباس سحاب فرزند ابوالقاسم در سوم دي ماه سال 1300 ش در يكي از روستاهاي اطراف تفرش در استان مركزي به دنيا آمد. وي فراگيري علم را از چهار سالگي آغاز كرد و در ده سالگي به همراه پدر راهي تهران گرديد. در تهران بود كه براي نخستين بار، استعداد و علاقه او به جغرافيا نمايان شد و در او رشد كرد به طوري كه در پانزده سالگي اولين نقشه تهران را تهيه نمود. اين نقشه و نقشه‏هاي بعد از تهران و شهرهاي ديگر، شالوده و اساس يك مؤسسه جغرافيايي را در سال 1324 ش به وجود آورد و عباس را به شهرت رساند. وي در اين مؤسسه، بعدها يكي از غني‏ترين كتابخانه‏هاي جغرافيايي ايران و خاورميانه را با 18 هزار كتاب، 15 هزار جلد مجلات جغرافيايي و صدها كره و اطلس بزرگ و كوچك به زبان‏هاي مختلف پديد آورد. استاد سحاب نخستين نمايشگاه نقشه خود را در سال 1339 ش در دانشسراي تهران بر پا كرد و از آن تاريخ به بعد، در نمايشگاه‏هاي داخلي و خارجي بسياري حضور داشت. همچنين مؤسسه وي در طول سال‏ها فعاليت، به چاپ كتب جغرافيايي و سفرنامه‏ها و نيز ترجمه و تكثير نُسخ منحصر به فرد آثار ادبي و جغرافيايي مي‏پرداخت. سرانجام استاد عباس سحاب به عنوان پدر علم كارتوگرافي يا نقشه كشي ايران، بنيانگذار چاپ نقشه در بخش خصوصي كشور، نخستين توليدكننده كره جغرافيايي به زبان فارسي، مؤلف ده‏ها اطلس جغرافيايي، آخرين بازمانده نسل نقشه‏كشانِ صاحب سبك جهان و باني مؤسسه جغرافيايي و نقشه‏كشي سحاب، در چهاردهم فروردين 1379 ش در 79 سالگي درگذشت.

وقوع جنگ "چالدران" بين قواي صفوي و عثماني در نزديكي تبريز(920 ق)

پس از روي كار آمدن سلطان سليم اول، رابطه‏ي ايران و عثماني رو به تيرگي بيشتر نهاد. او به سمت نواحي غربي ايران لشكركشي كرد و در سال 920 ق جنگ سختي در چالدران از نواحي ماكو بين شاه اسماعيل صفوي و سلطان سليم عثماني روي داد. شاه اسماعيل كه قسمت اعظم قشونش در آسياي مركزي مشغول جنگ با ازبكان بودند، تصميم به جنگ تدافعي گرفت، زيرا نيروهاي عثماني دو برابر قواي ايران بود. در ابتداي جنگ، پيروزي با سپاه ايران بود، ولي به علت كثرت نيروهاي عثماني، شكست بر ايران، مستولي شد و با كشته شدن سرداران ايراني و اسارت حرم شاه، اسماعيل صفوي مجبور به عقب‏نشيني گرديد. در اين جنگ سه هزار عثماني و دو هزار ايراني كشته شدند ولي علت اصلي در شكست شاه اسماعيل، وجود توپخانه‏ي عثماني بود كه جنگ را به نفع ترك‏ها به پايان رساند. پس از عقب نشستن سپاهيان صفوي، سلطان سليم تبريز را اشغال كرد، ولي به زودي بر اثر مقاومت ملي، مجبور شد تبريز و آذربايجان را تخليه كند. گويند پس از اين واقعه،كسي شاه اسماعيل راخندان نديد.

پايان جنگ‏هاي چهل ساله فرانسه و اسپانيا در قرن شانزدهم ميلادي (1559م)

اختلافات و تنازعات ميان فرانسه و اسپانيا از اواخر قرن پانزدهم آغاز گرديد. در سال 1494م شارل هشتم پادشاه فرانسه به قصد تسخير ناپْلْ به ايتاليا حمله نمود كه با مخالفت اسپانيا و ايتاليا و مقاومت ارتش آنها مواجه گرديد. در طي سال‏هاي بعد اين نبرد ادامه پيدا كرد و بر سر اداره مناطق به تصرف آمده، بين اسپانيا و فرانسه اختلافاتي روي داد. اين جنگ‏ها سرانجام با امضاي قرارداد "صلح نوايون" در سال 1515م خاتمه يافت. اما آتش جنگ ميان دو كشور، شش سال بعد در سال 1521 بار ديگر شعله‏ور گرديد و حدود چهل سال به طول انجاميد. در اولين مرحله اين جنگ‏ها پادشاه فرانسه به اسارت درآمد و با امضاي قرارداد مادريد 1526م آزادي خود را خريد و از تمام ادعاهاي خود در ايتاليا صرف نظر نمود و حتي منطقه بورگوني را به اسپانيا واگذار كرد. اما يك سال بعد پادشاه فرانسه ضمن اتحاد با چند كشور و نقض قرارداد مادريد، دومين مرحله از جنگ‏هاي 40 ساله را آغاز نمود كه با قرارداد كامبره خاتمه يافت و در نتيجه منطقه بورگوني به فرانسه بازگشت. در سال 1536م مرحله‏اي ديگر از جنگ‏ها آغاز شد و بدون هيچ نتيجه‏اي خاتمه يافت و پيمان صلح ده ساله نيز تنها 4 سال دوام يافت. در سال 1542م چهارمين دوره اين جنگ‏ها آغاز گرديد و سرانجام در سوم آوريل 1559م اين جنگ‏ها كه بر سر تصاحب سرزمين‏ها آغاز شده بود با امضاي معاهده‏اي با حضور نمايندگان فرانسه، اسپانيا، انگليس و آلمان خاتمه يافت.