تحرکات آمریکا برای بازگرداندن غیرمستقیم تحریم‌های بانکی و نفتی علیه ایران که خلاف آشکار برجام است؛ بار دیگر ضرورت توجه به مؤلفه‌های مقاوم‌سازی اقتصاد کشور حتی در دوران پسابرجام را آشکار کرد.

آمریکایی‌ها برای افزایش فشارهای اقتصادی بر ایران، به طور نامحسوس به دنبال بازگرداندن تحریم‌های بانکی و نفتی علیه کشورمان هستند که شواهد آن از ابتدای سال جاری با بروز مشکل در انتقال پول صادرات پتروشیمی به چین مشخص شد و بتازگی هم آمریکایی‌ها صادرات نفت به هندوستان را آغاز کردند تا این کشور از کاهش واردات نفت از ایران، لطمه‌ای نبیند.

درحالی که بعد از برجام، ایران موفق شد صادرات نفت خود را به سطح قبل از تحریم بازگرداند، اما همچنان به علت نقض برجام از سوی آمریکایی‌ها و رفع نشدن محدودیت‌های بانکی، در نقل و انتقال پول نفت با مشکل مواجه‌ایم. اکنون نیز سناریوی جدید آمریکایی‌ها از انجام ماموریتی در جهت کاهش صادرات نفت، گاز و محصولات پتروشیمی ایران حکایت دارد. آمریکا برخلاف تعهداتش در برجام، قصد دارد زیرکانه کانون‌های درآمدزایی ایران را با ریسک و خطر مواجه کند و مسئولان کشورمان برای مهار اقدامات آمریکا باید تمهیدات لازم را در نظر بگیرند؛ همان‌طور که پیگیری‌های آنها در سال جاری موجب رفع مشکل صادرات پتروشیمی به چین شد. از اوایل سال جاری، فعالان صنعت پتروشیمی کشورمان از فشار آمریکا و عربستان برای حذف بزرگ‌ترین بازار پتروشیمی ایران یعنی چین خبر دادند که با مذاکرات مقامات ارشد اقتصادی کشورمان با چینی‌ها این مشکل تا حدودی رفع شد.

اگرچه مسئولان کشور ما بروز مشکلات صادرات محصولات پتروشیمی به چین را ناشی از برخی قوانین بانکی این کشور دانستند، اما بررسی‌های بیشتر از وضعیت صادرات پتروشیمی به این کشور نشان می‌دهد که چین بعد از برجام رفتاری سختگیرانه با شرکت‌های ایرانی فعال در تجارت پتروشیمی داشته و از سوی دیگر، فضای کسب و کار شرکت‌های آمریکایی و کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس روزبه‌روز در چین بهتر می‌شود، حتی خبرهای غیررسمی از مذاکرات اخیر مسئولان عربستانی با مسئولان چینی برای افزایش صادرات محصولات پتروشیمی عربستان به این کشور حکایت دارد.

از سوی دیگر، آمریکا در صادرات گاز به‌صورت ال.ان.جی فعال است و هر سال به دنبال افزایش بازارهای صادراتی خود است. نکته جالب اینجاست که این کشور از یک‌سو مهم‌ترین مانع اجرایی شدن پروژه صادرات گاز ایران به پاکستان بوده و به‌موازات ایجاد مانع برای صادرات گاز ایران به این کشور همسایه، مذاکراتی را برای تأمین گاز مورد نیاز پاکستان با ال.ان.جی داشته است. این مذاکرات سال گذشته به قرارداد انجامید و چندین محموله ال.ان.جی آمریکا به این کشور صادر شد.

هند یکی از بزرگ‌ترین مشتریان نفتی کشورمان است. این کشور پس از تلاش برای تصاحب امتیاز توسعه میدان گازی فرزاد ب با مدل مالی گران برای ایران و پرامتیاز برای هندی‌ها و عدم موفقیت در کسب نظر مساعد مسئولان نفتی ایران به کاهش واردات نفت از کشورمان اقدام کرد. این اقدام گرچه به‌ظاهر به‌عنوان اقدامی تلافی‌جویانه در پی عدم موفقیت هندی‌ها در کسب امتیاز از وزارت نفت ایران نمود کرد، اما در حقیقت به دلیل مذاکرات آمریکایی‌ها با مسئولان نفتی هند به‌منظور جایگزینی نفت ایران با نفت آمریکا بود.

مؤید این امر، پهلوگیری اولین نفتکش حامل نفت آمریکا در بنادر هند در هفته گذشته بود. این کشور آسیایی هفته گذشته نخستین محموله نفتی خود را از آمریکا وارد کرد تا هند به‌عنوان یکی از مشتریان جدید نفت آمریکا محسوب می‌شود.

فشار آمریکا به اروپا برای کاهش خرید نفت ایران

دکتر نرسی قربان، کارشناس نفت نیز در این‌باره به خبرنگار ما گفت: آمریکا کارهای غیرمنطقی زیادی انجام داده و حتما در آینده کارهایی از این قبیل را بیشتر شاهد خواهیم بود و ایران نیز در فهرست برنامه‌های آمریکا قرار دارد. آمریکا به اروپایی‌ها هم فشار می‌آورد تا از ایران نفت کمتری وارد کنند.

وی با تاکید بر این‌که ایران باید به هر نحوی که می‌تواند مشتریان خود را حفظ کند، تصریح کرد: ایران به کشورهای اروپایی و آسیایی نفت صادر می‌کند و برای این‌که بتواند آنها را مشتری دائم خود کند باید در مقابل، وارداتی از این کشورها داشته باشد تا آنها مشتری بمانند و آمریکا نتواند به هدف خود دست پیدا کند. حتی ممکن است در برخی موارد مجبور باشیم تخفیف دهیم. درنهایت باید بازاریابی انجام شود و نباید بازار را از دست داد.

قربان با اشاره به این‌که مشکل ایران با هندی‌ها بر سر میدان «فرزاد ب» بود، افزود: وقتی آنها نتوانستند توسعه میدان گازی فرزاد ب را در ایران بگیرند، تهدید کردند خرید نفت از ایران را کاهش خواهند داد و ایران نیز در مقابل مشتریان دیگری پیدا کرد.

این کارشناس انرژی با تاکید بر این‌که نباید تنها روی آمریکا برای کاهش صادرات نفت ایران متمرکز بود، یادآور شد: ممکن است عربستان سعودی هم عامل کاهش صادرات نفت ایران شود و ایران در این زمینه باید از چند جهت وارد عمل شود. بالاخره آنها دشمن ما هستند و از هر اقدامی برای ضربه زدن به ایران استفاده خواهند کرد.

تحریم آشکار آمریکا علیه ایران

دکتر فرشاد علیخانی، کارشناس نفت هم گفت: کارهایی که آمریکا در مقابل ایران انجام می‌دهد، تحریم خاموش نام ندارد و بروشنی با کشور ما دشمنی خود را اعلام کرده و اقداماتی را اخیرا برای کاهش درآمد ایران انجام داده است.

وی ادامه داد: دونالد ترامپ متنوع‌سازی مقاصد صادراتی نفت و گاز را برای به دست آوردن مزیت‌های اقتصادی بیشتر در نظر گرفته و شرایط را خاص کرده است. چین و هند دارای بازار بزرگ انرژی هستند و احتمالا هند مقصد اول آمریکا خواهد بود.

علیخانی با تاکید بر این‌که ترامپ مرجع اصلی پایبندی ایران به برجام نیست، تصریح کرد: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پایبندی ایران به برجام را تائید کرده و آمریکا قصد دارد با تشویش اذهان کشورهای دیگر، ایران را کشوری غیرمتعهد جلوه دهد، درحالی که آمریکا خود به تعهدی که داده پایبند نبود.

این کارشناس نفت ادامه داد: رفتاری که ترامپ در مقابل بازارهای نفت و گاز و انرژی ایران دارد، باعث خدشه‌دار شدن و به خطر افتادن بازار انرژی جهان می‌شود و یک فضای تنش‌آلود را برای دو کشور ایجاد می‌کند. ضمن این‌که اتحادیه اروپا نیز برخلاف گذشته با آمریکا همراه نیست و مواضع این کشور را تائید نمی‌کند. در این زمینه وزارت نفت ایران تلاش خواهد کرد از راه‌های پیش‌رو استفاده کند و بیشتر به توان داخلی و همچنین مقابله با خام‌فروشی توجه کند.

وی عنوان کرد: آمریکا دارای یک دست آهنین در پوشش مخملی است و اصلا نباید به این کشور اعتماد کرد.