درگذشت بنیان ‏گذار كتاب‏شناسی ایران (1359ش)

خان‏بابا مشار از پايه‏گذاران كتاب‏شناسي كتاب‌هاي چاپي فارسي به‏شمار مي‏رود. وي پس از اتمام تحصيلات مقدماتي و متوسطه خود به خدمت وزارت دارايي درآمد. مُشار ۲۱ سال در وزارت دارايي كار كرد و سرانجام به ميل خود بازنشسته شد و به كشاورزي و تحقيق پرداخت. برجسته‏ترين اثر او كتابي است كه به فهرست مؤلفان كتاب‏هاي چاپي عربي و فارسي اختصاص دارد. • از ميان خدمات مشار به‌نظر مي‌رسد که فهرست كتاب‏هاي چاپي فارسي بيش‏تر مورد مراجعه و محمل شهرت مشار است، اما تأليف اصلي او، مؤلفين كتب چاپي فارسي و عربي است كه يك زندگينامه - كتاب‏شناسي به سبك معجم المطبوعات العربيه و المعربه (۱۳۳۹ق / ۱۲۹۹ش)، تأليف يوسف اليان سركيس است. مشار براي گردآوري مواد اثر خود ۱۵ سال در ايران و عراق سفر كرد و از موجودي كتابخانه‌ها و كتاب‏فروشي‌هاي بسياري در شهرهايي هم‏چون تهران، قم، اصفهان، مشهد، تبريز، نجف، و كربلا صورت‌برداري كرد. اثر ديگر مشار، يعني فهرست كتاب‌هاي چاپي فارسي، حاصل ابراز علاقه انجمن ايراني فلسفه و علوم انساني به سرپرستي سيدحسن تقي‌زاده نسبت به تهيه كتاب‏شناسي جامع انتشارات فارسي در رشته‌هاي مورد علاقه انجمن بود. انجمن مذكور پس از اطلاع از كار مشار، به وي پيشنهاد كرد از دست‏نويس‌هايي كه براي مؤلفين كتب چاپي و عربي گردآوري كرده بود، يك فهرست الفبايي از نام كتاب‌هاي چاپي فارسي تهيه كند. مشار اين پيشنهاد را پذيرفت و حاصل كار خود را به رايگان در اختيار انجمن ايراني فلسفه و علوم انساني گذارد. ويرايش نخست فهرست كتاب‌هاي چاپي فارسي (۱۳۳۷-۱۳۴۲ش)، حاوي مشخصات حدود ۱۴۰۰۰ (از بين ۲۰۰۰۰) عنوان كتاب فارسي انتشار يافته تا آن زمان است و نخستين فهرست نسبتاً جامع كتاب‌هاي چاپي فارسي محسوب مي‌شود. ويرايش ديگر آن را مشار به هزينه خود در ۱۳۵۰ش منتشر كرد و انتشارات كشور تا ۱۳۴۵ش را به آن افزود. ويرايش بعدي كه در دو جلد و يك ذيل در ۱۳۵۲ش منتشر شد، حاصل درآميختن فهرست‌هاي ديگري چون كتاب‏شناسي ده ساله كتاب‌هاي ايران با فهرست مشار بود. • مشار پس از آن‏كه ناشري نيافت، اثر گران‏قدر خود، مؤلفين كتب چاپي فارسي و عربي را به هزينه شخصي در ۶ جلد منتشر كرد. در اين زندگينامه - كتاب‏شناسي ذيل نام افراد - كه در موارد بسياري اثر با زندگينامه مختصر آن‏ها نيز همراه است - آثار چاپ شده آن‏ها نيز ذكر شده است. در اين اثر، به پيروي از سبك معجم المطبوعات العربيه، افراد به‏ترتيب نام كوچك و سپس نام پدرشان معرفي شده‌اند و نام خانوادگي در آن نقشي ندارد. البته اين سنت رايج عربي براي فارسي‌زبانان معاصر نامأنوس است و اشكالي است كه لازم است با تهيه نمايه الفبايي از شكل اشهر نام كسان برطرف شود. • خان‏بابا مشار در سال ۱۳۵۹ هجري شمسي درگذشت. اهميت كار وي براي كتاب‏شناسي ايران از آن‌رو است كه وي پايه كتاب‏شناسي كتاب‌هاي چاپي فارسي را نهاد، كاري كه پيش از او كسي به آن اقدام نكرده بود. كتاب او، جامع‌ترين كتاب‏شناسي كتاب‌هاي چاپي فارسي تا زمان انتشار آن‏هاست.

ترور "برهان الدین ربانی" رئیس شورای عالی صلح افغانستان(1390ش)

برهان‌الدین ربانی (۲۹ شهریور/سنبله ۱۳۱۹ در فیض‌آباد - ۲۹ شهریور ۱۳۹۰ در کابل) رهبر حزب جمعیت اسلامی افغانستان، رئیس جمهور سابق این کشور از ولایت بدخشان بود. وی در یک حمله انتحاری در خانه‌اش در محله وزیر اکبرخان کابل کشته شد. ربانی در زمان مرگ رئیس شورای عالی صلح در افغانستان و مذاکره کننده ارشد دولت با گروه طالبان بود. وی از سال ۱۳۸۹ ه.ش. تا پایان زندگی‌اش، ریاست شورای عالی صلح افغانستان که با حکم حامد کرزی تشکیل شده بود را بر عهده داشت . این شورا وظیفهٔ مذاکره با گروه طالبان با هدف دستیابی به صلح پایدار و یافتن راهی مسالمت‌آمیز برای پایان دادن به درگیری‌ها در افغانستان را بر عهده داشت. برهان‌الدین ربانی در بیست و نهم شهریور ۱۳۹۰ در اثر یک انفجار انتحاری در منزل خود کشته شد. در زمان انفجار بمب، تعدادی از اعضای شورای عالی صلح افغانستان در منزل وی با دو نفر از اعضای طالبان در حال گفت و گو بودند که یکی از نمایندگان طالبان، مواد منفجره‏ای که در دستارش (عمامه‏ای که بر روی سر می‏بندند) پنهان کرده بود را منفجر می‏کند.

شهادت روحاني آگاه و مبارز انقلابي "شيخ محمد خياباني" در تبريز(1338 ق)

شيخ محمد خياباني در سال 1297ق در خامنه از توابع شبستر به دنيا آمد. در ابتدا مدتي به همراه پدر به كار تجارت مشغول بود، اما گرايش روحي به فراگيري علم او را به سلك روحانيت در آورد. شيخ محمد مدارج علمي را به سرعت پيمود و در درس عالي فقه و اصول و هيئت و نجوم شركت كرد. در محاصره‏ي تبريز، وي از اركان فكري و رهبري مردم بود و با لباس روحانيت و تفنگ بر دوش در سنگرها به دفاع از شهر و ناموس و حيثيت مردم مسلمان در مقابل سپاه متجاوز عين الدوله صدراعظم قاجار پرداخت. پس از خلع محمدعلي شاه از حكومت، از طرف مردم تبريز به مجلس شوراي ملي راه يافت، و در كنار افرادي همچون شهيد مدرس به دفاع از حقوق مردم قيام كرد. از قاجار كارهاي درخشان خياباني در مجلس دوم، اعتراض شجاعانه و كارساز او عليه اولتيماتوم استعماري دولت تزاري روس بود. اوضاع نابسامان ايران و اخراج نمايندگان آذربايجان از مجلس شوراي ملي، شيخ محمد خياباني را به تشكيل مجلس محلي و قيام مردمي فرا خواند و در 16 رجب 1338 آن را علني ساخت. در اين قيام تبريز از لوث حضور خائنان و بيگانگان مزدور پاك شد و زمام امور به دست خياباني و يارانش افتاد. اين قيام پيروزمندانه، پنج ماه ادامه داشت. سرانجام با خيانت مخبرالسلطنه كه چهره‏اي موجه و ملي داشت، هواداران و ياران خياباني به قتل رسيده و يا خلع سلاح شدند. در نهايت بر اثر خيانت برخي مزدوران، شيخ محمد خياباني در 29 ذي‏الحجه‏ي سال 1338 ق (22 شهريور 1299 ش) به شهادت رسيد. پيكر وي را در گورستان سيد حمزه در تبريز به خاك سپردند. بعدها، اين گورستان به مدرسه تبديل شد و با ويراني مدرسه، مقبره‏ي خياباني مظلوم هم از بين رفت.

 

آغاز سفر تاريخي "فرناندو ماژلان" دريانورد و مكتشف بزرگ پرتغالي (1519م)

پس از كشفيات كريستف كلمب در اواخر قرن پانزدهم ميلادي، جستجو و تلاش براي يافتن راه تجارتي تازه‏اي به شرق، ادامه يافت. در اين ميان فرناندو ماژلان، از جنگجويان بازنشسته پرتغال، داوطلب يافتن راه دريايى تجارتي جديدي براي دولت اسپانيا شد. وي در 20 سپتامبر 1519م با پنج كشتي پوسيده راه خود را در پيش گرفت و در پايان آن سال، به نزديكي امريكاي مركزي رسيد. ماژلان در اواخر سال 1520م، از تنگه‏اي در جنوبي‏ترين نقطه قاره امريكاي جنوبي گذشت كه از آن روز به بعد، به نام او، تنگه ماژلان ناميده شد. او از آن پس وارد اقيانوس كبير شد و پس از يك سفر طولاني و خطرآفرين از داخل اين اقيانوس، در حالي كه آذوقه‏اش رو به اتمام بود، به جزاير فيليپين در جنوب شرق آسيا رسيد. ماژلان در نهايت در 23 نوامبر 1521م در جريان يك درگيري داخلي در فيليپين كشته شد. با اين حال تنها كشتي بازمانده از اين سفر، با نام كشتي ويتوريا در سپتامبر 1522م سالم به پرتغال بازگشت و آن نخستين كشتي بود كه دور عالم را پيموده بود.