شورش مردم تبريز عليه خودكامگي "محمدعلي شاه قاجار" (1287 ش)

در نوزدهم خرداد 1287 ش برابر با 9 جمادي الاول 1326 ق، انجمن ايالتي تبريز، تلگرافي به انجمن‏هاي ولايتي و علماي نجف ارسال داشت كه مفاد آن يادآور سوء نيت شاه در ويران ساختن بنيان مشروطه و خيانت به ملت بود. دسيسه‏ها و نيرنگ‏هاي محمدعلي شاه، مردم تبريز را مطمئن ساخته بود كه شاه قاجار، هدفي جز سركوب آزادي خواهان ندارد. از اين روي، مردم اين شهر در قبال اقدامات شاه، واكنش شديدي از خود نشان دادند. قطع خطوط تلگراف از طرف دولت كه تنها راه برقراري تبريز به تهران بود، بدگماني مردم را افزود. همچنين تلگراف محمدعلي شاه نيز كه بار ديگر به دروغ او را پايبند مشروطه و هوادار مجلس معرفي مي‏كرد خشم مردم را بيشتر برانگيخت. از اين رو، شورش فراگير در شهر شكل گرفت كه به محاصره اين شهر و وقايع متعددي انجاميد.

استيضاح دولت "مستوفي الممالك" از سوي آيت‏ اللَّه "سيدحسن مدرس" (1302ش)

مدتي پس از كودتاي رضاخان در سوم اسفند 1299 دوره چهارم مجلس شوراي ملي افتتاح شد و در اين دوره نيز، شهيد حسن مدرس به نمايندگي مجلس انتخاب گرديد. او براي جلوگيري از قدرت يافتن سردار سپه، قصد داشت تا با استيضاح و بركناري مستوفي الممالك، صدراعظم احمد شاه قاجار، فردي ديگر را براي صدراعظمي روي كار بياورد. آيت‏اللَّه مدرس علاوه بر استيضاح مستوفي‏الممالك درباره رويه سياست خارجي، اين نخست‏وزير را داراي قدرت كافي براي مقابله و مبارزه و جلوگيري در برابر تندروي‏هاي سردار سپه ندانست و او را به شمشير مرصّع و تزئيني تشبيه كرد كه تنها در مجالس بزم به كار مي‏رود در حالي كه براي ايستادگي در برابر رضاخان، شمشير برنده و تيز لازم است. پس از بركناري مستوفي الممالك، مردم كه به وي حُسن‏ظن داشتند از مدرس به خاطر استيضاح انتقاد كردند. بعدها معلوم شد مخالفت مدرس و اكثريت مجلس، به دليل حفظ منافع ملت و جلوگيري از قدرتِ خطرناك رضاخان بوده است.

رحلت فقيه بزرگوار آيت ‏اللَّه "سيد محمدحسن الهي طباطبايي" (1347ش)

آيت‏اللَّه سيد محمدحسن الهي طباطبايي برادر مفسر كبير قرآن، علامه سيد محمدحسين طباطبايي در سال 1287ش (1326ق)، در تبريز به دنيا آمد. وي در كودكي پدر و مادرش را از دست داد و به همراه برادرش تحت سرپرستي وصي پدر قرار گرفت. سيد محمد حسن در سنين كودكي مقدمات ادبيات فارسي و عربي و خوشنويسي را فرا گرفت و سپس سطوح عالي حوزوي را زيرنظر استادان خبره به كمال رساند. وي در 18 سالگي به همراه برادر راهي نجف اشرف شد و به مدت يازده سال از استادان بزرگي همچون حضرات آيات سيد علي قاضي طباطبايي، سيد حسن بادكوبه‏اي، محمدحسين غروي اصفهاني، ميرزاي ناييني و سيدابوالحسن اصفهاني، در علوم عرفان، فلسفه، رياضي، طب و فقه و اصول بهره جست. اين دو برادر در سال 1314ش به دليل مشكلات معيشتي به تبريز بازگشتند و سيدمحمد حسن در حوزه علميه شهر به تدريس فلسفه همت گماشت. وي دانشور پرهيزگاري بود كه به منظور تهذيب نفس، تزكيه دروني و تصفيه قلب كوشش‏هاي عميق و مستمري را از خود بروز داد و افرادي علاقمند، در پرتو مواعظ و نصايح او به كمالاتي نائل آمدند. ايشان در اواخر عمر ساكن قم گرديد ولي بر اثر بيماري قلبي به تبريز مراجعت نمود تا اينكه مرغ جان اين سالك الي‏اللَّه در شب بيستم خرداد 1347ش برابر با سيزدهم ربيع‏الاول 1388ق در شصت سالگي از قفس تن به درآمد و پس ازتشييعي با شكوه در قم به خاك سپرده شد.

به شهادت رسیدن "مختار بن ابوعبیده ثَقَفی" رهبر قیام خونخواهی امام حسین(ع)(67 ق)

مختار بن ابوعبیده ثقفی پس از هلاکت معاویة بن ابی‏سفیان، از جمله رهبران انقلابی کوفه بود که از امام حسین(ع) و نماینده‏اش حضرت مسلم بن عقیل(ع) حمایت نمود و در نتیجه، از سوی عبیداللَّه بن زیاد عامل یزید در کوفه، دستگیر و زندانی شد. مختار در ایام قیام امام حسین(ع) هم‏چنان در زندان عبیداللَّه بن زیاد به سر می‏برد تا این که به وساطت شوهر خواهرش، عبداللَّه بن عمر در نزد یزید بن معاویه، از زندان آزاد گردید. پس از مرگ یزید، جهت خون خواهی امام حسین(ع) در کوفه قیام نمود و جمع کثیری به او پیوسته و تمام قاتلان امام حسین(ع) و عناصر اصلی ضد امام حسین(ع) و اهل بیت را دستگیر و به مکافات اعمالشان رساند. مختار ثقفی پس از 18 ماه حکومت در کوفه و نواحی آن، در چهاردهم رمضان سال 67 قمری در برابر لشکریان عبداللَّه بن زبیر به فرماندهی مصعب بن زبیر، متحمل شکست گشته و در این نبرد به قتل رسید.

تولد "پتر كبير" نامورترين امپراتور روسيه (1672م)

پتر كبير امپراتور معروف روسيه در 9 ژوئن 1672م در مسكو به دنيا آمد. با مرگ پدر، خواهر پتر، سوفي، زمام امور را به دست گرفت اما تعدادي از اشراف و روحانيون با وي مخالفت ورزيدند و پتر را در 12 سالگي به تزاري روس برگزيدند. پتر با وجود خواهرش نمي‏توانست مستقلاً سلطنت كند. از آن طرف هنگامي‏كه سوفي، خواهر پتر كبير به مقام نيابت سلطنت دست يافت، برادر خود پتر را برخلاف رسم قديم از كاخ كرملين خارج كرد و به روستايى نزديك مسكو فرستاد. اخراج وي از كرملين كه در حقيقت زندانيِ باشكوه بود، در تربيت روحي و اخلاقي پتر تأثير كرد و پس از چندي با سپاه آراسته خود با خواهر از درِ مخالفت درآمد و به آساني بر او دست يافت. سپس خواهر را در صومعه‏اي زنداني كرد و رسماً به سلطنت نشست. وي مصمم شد، رعاياي نيمه‏وحشي خود را به سوي تمدن غرب رهنمون كند. بنابراين تصميم گرفت ديواري را كه دولت‏هاي سوئد، لهستان و عثماني بين روسيه و غرب كشيده بودند، درهم شكند. بدين منظور جنگ‏هايى با عثماني و سوئد كرد و آنان را شكست داد و قسمتي از آن كشورها را ضميمه امپراتوري خود كرد. او بسياري از مهندسان، معماران، صاحب منصبان، دريانوردان و پزشكان هلندي و انگليسي را استخدام كرد و به روسيه فرستاد. او در مسير تغيير اوضاع اجتماعي و اخلاق قديمي ملت روس، قدم‏هاي سريعي برداشت به طوري كه در اواخر سلطنت او، روسيه در رديف ممالك بزرگ اروپا درآمد. پتر كبير در مدت سي سال سلطنت خود بر روسيه ارتش منضبط و نيرومندي به وجود آورد و كشور ضعيف خود را به امپراتوري بزرگي مبدل ساخت به طوري كه نام روسيه از دوران سلطنت او بر اين كشور نهاده شد. در دوران سلطنت پتر كبير، شهرهاي بزرگي در روسيه بنا گرديد كه پايتخت او، سَن پترزْبورْگْ، برجسته‏ترين نمونه آن به شمار مي‏رود. پتر كبير قلمرو امپراتوري روسيه را توسعه داد و نيروي دريايى بزرگي به وجود آورد كه هنگام مرگ پتر، به بزرگ‏ترين قدرت دريايى اروپايى تبديل شده بود. اين امر زمينه تجاوزات متعددي به نواحي مختلف جهان را فراهم آورد و قدرت‏گيري روسيه، نقش آن را در معادلات قدرت جهان برجسته ساخت. پتر كبير آرزو داشت كه از طريق جنوب به آب‏هاي گرم و آزاد راه يابد و اين مساله در زمان پس از او نيز دنبال شد و تجاوزات پي‏درپي روس‏ها براي دستيابي به درياهاي جنوب ايران در راستاي همين هدف صورت مي‏گرفت. پتر كبير سرانجام در 8 فوریه 1725م در 53 سالگي درگذشت و پس از او، همسرش، كاترين به سلطنت رسيد.