جام جم آنلاين: در كشور ما سالانه آثار ويدئويي براي نمايش در تلويزيون يا شبكه ويدئويي توليد مي‌شود كه بعضا با مخاطبان فراواني همراه است.
پس از اين‌كه مديران رسانه ملي توجه ويژهاي به توليد تله‌فيلم كردند و در طول اين مدت آثار فراواني در اين بخش با هنرمندي جوانان علاقه‌مند و با انگيزه در سراسر كشور توليد شد امسال به صورت مستقل نيز آثار ويدئويي در جشنواره بين‌المللي فيلم فجر كه مهم‌ترين جشنواره فيلم ايران محسوب مي‌شود، مورد داوري قرار گرفت. آثار ارائه شده اغلب حاصل تلاش‌هاي شبانه‌روزي هنرمندان جوان و سرشار از انگيزه و عشق است كه البته در اين ميان توليدات چند تن از فيلمسازان صاحب‌نام نيز به چشم مي‌خورد و اين خود بر ميزان اهميت كار در اين حوزه افزوده است.
اين آثار با طيف متنوع موضوعات از منحصربه‌فرد تا تكراري، ساختارها و شيوه‌هاي بياني متناسب و گاه نامتناسب در جشنواره حضور دارند كه بنابر ميزان شناخت و لمس نويسنده، كارگردان و ديگر عوامل، از آن خود بودن يا نبودن، وجود يا كمبود پشتوانه‌هاي تحقيقاتي، تحليلي و فرهنگي لازم موفق يا ناموفق بودند. با مشاهده چند اثر از اين آثار مي‌توان دريافت كه اين هنرمندان مضامين بكر را با زبان ايجاز و زيبايي‌شناسي در فضايي درخور و تاثيرگذار عينيت داده بودند و در برخي موارد نيز شاهد سطحي‌نگري، تقليدي بودن و تكراري بودن آثار نيز بوديم. بايد اين را هم اذعان كرد كه در برخي از فيلم‌ها با ديدن فكر خوب مي‌توان دريافت كه در آينده‌اي نزديك و سرمايه‌گذاري مي‌توان آثار فاخر و ارزشمندي را با اين پتانسيل در كشورمان مشاهده نمود. با توجه به مخاطبان تلويزيوني و اهميت اين موضوع در گفت‌وگويي با چند تن از كارگردانان تاثير حضور فيلم‌هاي تلويزيوني را در جشنواره فجر از جهات مختلف مورد بررسي قرار داديم.
بخش ويدئويي جشنواره رها شده است
مسعود تكاور، كارگردان فيلم «عطر باغ نارنج» مي‌گويد: حضور فيلم‌هاي تلويزيوني در جشنواره بسيار موثر است چرا كه باعث ارتقاي سطح كيفي كارگردان و عوامل مختلف فيلم مي‌شود و در آينده تاثير فراواني در سينما خواهد داشت. اين راه خوبي است كه مديران انتخاب كردند براي افرادي كه در فيلمسازي حرفي براي گفتن دارند تا ساخته‌هاي خودشان را در معرض ديد عموم به خصوص داوران و ارزيابان جشنواره قرار دهند.
وي مي‌افزايد: معمولا در بخش ويدئويي كساني حضور دارند كه چند سالي بيشتر در عرصه فيلمسازي تجربه ندارند و معمولا تازه‌‌كار هستند به همين جهت به اين بخش زياد اهميت داده نمي‌شود. شما در نظر بگيريد آثار ويدئويي كه به جشنواره راه پيدا كردند تا چه اندازه تبليغ مي‌شوند. آيا براي اين بخش به صورت مجزا پوستر، تيزر و آنونس با چه مقدار هزينه توليد مي‌شود. بخش ويدئويي رها شده است و متاسفانه سالن‌ها و سئانس‌هايي به اين فيلم‌ها اختصاص داده شده كه به نظر مي‌رسد منصفانه نيست. حتي نشست‌هاي خبري در اين بخش هم به صورت خوبي برگزار نمي‌شود و مسوولان بايد براي سال‌هاي بعد تمهيدات بهتري را فراهم كنند.
تكاور مي‌افزايد: البته بعضي از فيلم‌هاي اين بخش در برج ميلاد هم اكران گرفته‌اند، اما نمي‌دانم به چه شكلي اين توفيق نصيب دوستانمان شده است. آيا انتخاب سالن و سئانس براساس سطح فيلم‌ها بوده يا براساس ارتباطاتي كه شايد برخي از عوامل توليد فيلم داشته‌اند. اغلب تهيه‌كنندگان اين بخش كمتر از فيلم‌هاي سينمايي هزينه نكرده‌اند و اين آثار بر اساس سياست‌هاي وزارت ارشاد و تلويزيون وحتي دور از گيشه بوده و با معيارهاي خاصي توليد شده است. انتظارمان اين است كه حمايت‌هاي لازم از اين بخش به صورت جدي‌تري صورت بگيرد.
وي مي‌گويد: هر چقدر ارزيابي‌ها دقيق‌تر صورت گيرد، در ارتقاي سطح كيفي آثار مؤثر خواهد بود. مهم اين است كه جايگاه درستي براي فيلم‌هاي ويدئويي تعريف شود و اين دست آثار درست ديده شود. سال‌هاست كه مخاطب و اهالي سينما عادت كرده‌اند كه جشنواره فيلم فجر، به فيلم‌هاي سينمايي توليد شده اختصاص داشته باشد و شايد به همين دليل، مخاطب رغبتي به ديدن آثار ويدئويي در جشنواره نشان نمي‌دهد، اما وقتي نگاه ويژهاي به فيلم‌هاي ويدئويي صورت گيرد و تبليغات درستي انجام شود بالطبع مخاطب براي ديدن فيلم‌ها ترغيب مي‌شود و به ديدن آثار مي‌نشيند.
تكاور ادامه مي‌دهد: به عقيده من بسياري از كارگرداناني كه فيلم‌هايشان را با دوربين ديجيتال مي‌سازند براي ساخت اثر زحمت مي‌كشند و هيچ تفاوتي با آثار سينمايي ندارد. اكثر اين آثار تفاوت‌شان تنها در استفاده از ابزار و دوربين ديجيتال است در حالي كه ساختار فيلم كاملا سينمايي است و فيلم به گونه‌اي ساخته شده كه تماشاچي مي‌تواند از آن به اندازه يك فيلم سينمايي لذت ببرد. امروزه آثار بسياري در سينماي جهان با دوربين‌هاي ديجيتال ساخته مي‌شود، زيرا اين ابزار امكانات بيشتري در اختيار فيلمساز قرار مي‌دهد از جمله خلق جلوه‌هاي بصري و... .در واقع تنها براي ماندگار شدن آثار آنها را روي نگاتيو مي‌كشند.
وي در پايان خاطر نشان مي‌كند: اگر اين آثار توانايي داشتند و بر اساس معيارهايي براي جشنواره انتخاب شده‌اند بايد مورد حمايت قرار بگيرند.
تمهيدات ويژه براي معرفي آثار ويدئويي
بهروز شعيبي فيلم «ميان ماندن و رفتن» را كارگرداني كرده است. وي با اشاره به اين‌كه قالب ويدئو در كشور ما جاافتاده است و در تمام نقاط كشور به اين‌گونه فيلم‌ها اهميت داده مي‌شود، مي‌گويد: حضور فيلم‌هاي تلويزيوني در جشنواره فجر باعث مي‌شود نگاه عوامل از سطح كيفي بالاتري برخوردار باشد و خارج از تلويزيون سنجيده شوند به همين جهت همه عوامل تلاش مي‌كنند تا بتوانند فيلم با محتوا و تكنيكي توليد كنند.
وي مي‌افزايد: براي اين‌كه بخش ويدئويي جشنواره فجر مورد استقبال و توجه مخاطبان قرار بگيرد نياز به زمان است چون معمولا كساني كه به سينما و جشنواره فجر مي‌آيند فيلم‌هاي سينمايي را انتخاب مي‌كنند و بيشتر توجهشان به آثار سينمايي است. پس بايد فيلم‌هاي باكيفيت و مخاطب‌پسندي توليد شود تا اين بخش هم بتواند در جشنواره فجر مورد استقبال بيشتر مخاطبان و مسوولان قرار بگيرد. اگر در طول سال‌هاي آينده اين‌گونه فيلم‌ها توليد شود قطعا مردم و مسوولان به اين بخش توجه خواهند كرد، اما اگر فيلم‌ها از سطح كيفي مطلوبي برخوردار نباشند نبايد انتظار داشت مردم وقتشان را صرف ديدن اين‌گونه آثار نمايشي كنند.
شعيبي: يكي از عواملي كه باعث مي‌شود توليدكنندگان فيلم‌هاي تلويزيوني در جشنواره حضور داشته باشند، ارزيابي آثارشان توسط كارشناسان سينما و مردم است، چون بر اين عقيده هستند كه اين ارزيابي‌ها در كيفيت آثارشان بسيار موثر است
شعيبي يكي از تاثيرات حضور فيلم‌هاي تلويزيوني در جشنواره را ارزيابي آثار توسط كارشناسان سينما عنوان مي‌كند و مي‌افزايد: يكي از عواملي كه باعث مي‌شود توليدكنندگان فيلم‌هاي تلويزيوني در جشنواره حضور داشته باشند ارزيابي آثارشان توسط كارشناسان سينما و مردم است چون بر اين عقيده هستند كه اين ارزيابي‌ها در كيفيت آثارشان بسيار موثراست.
وي معتقد است: رسم بر اين بوده كه مردم به جشنواره بيايند و آثار سينمايي ببينند. ما نبايد انتظار داشته باشيم كه در سال‌هاي نخست مردم به آثار ويدئويي مانند آثار سينمايي نگاه كنند و براي ديدن آن زمان بگذارند. هنوز اين فرهنگ در كشور ما جا نيفتاده و بايد براي اين اتفاق برنامه‌ريزي كرد اگر واقعا اين بخش پويا و فعال باشد و آثار مطلوبي را به نمايش بگذارد مي‌تواند در سال‌هاي آينده مخاطبان خوبي را نيز جذب كند.
كارگردان فيلم ميان ماندن و رفتن ادامه مي‌دهد: آثار سينمايي و ويدئويي در كشور ما 2 مقوله جدا از يكديگر هستند و ما با 2 نوع بيننده مواجه هستيم، چون حتي كارگرداني اين‌گونه آثار هم باهم متفاوتند اما بايد توليدكنندگان تلاش كنند تا آثار ويدئويي نيز در سطح بالايي قرار بگيرد.
وي بيان مي‌كند: روشن است كه هم تهيه‌كنندگان و هم كارگردانان اين نوع آثار، دوست دارند كه كارهايشان ديده شود، جايزه بگيرد و تحسين شود. در نتيجه، خود به خود كيفيت فيلم‌هاي ويدئويي و تلويزيوني به مرور زمان بهتر و بهتر خواهد شد. در نتيجه، باز هم تاكيد مي‌كنم كه جشنواره فيلم فجر مي‌تواند براي هنرمندان علاقه‌مند به تلويزيون و شبكه خانگي عرصه‌اي مناسب باشد.
شعيبي در پايان خاطرنشان مي‌كند: يكي از ابزارهاي معرفي اين بخش به مردم تبليغات موثر است كه بايد با تمهيدات ويژه در سال‌هاي آينده برنامه‌ريزي شود تا به مرور زمان شاهد توجه بيشتر مردم و مسوولان به فيلم‌هاي ويدئويي در جشنواره فجر باشيم.
بخش ويدئويي جشنواره ديده نمي‌شود
احسان عبدي‌پور امسال با فيلم «همسنگار» در جشنواره شركت كرده است. وي سال گذشته با فيلم افسانه 98 در بخش آثار ويدئويي جشنواره توانست عنوان بهترين فيلم را از آن خود كند. البته افسانه 98 در جشنواره‌هاي ديگري همچون جشنواره توليدات صدا و سيماي مراكز استان‌ها توانست همين عنوان را كسب نمايد. عبدي‌پور نيز مانند ديگر كارگردانان معتقد است: به دليل اين‌كه آثار ويدئويي توسط كارشناسان مورد ارزيابي و نقد قرار مي‌گيرد داروي شفابخش براي توليدكنندگان اين‌گونه آثار به شمار مي‌آيد. توليدكنندگان مي‌دانند كه مورد نقد قرار مي‌گيرند و بايد براي هر بخش از فيلم پاسخگو باشند به همين جهت تلاش مي‌كنند تا اثر ماندگاري را توليد كنند.
وي مي‌افزايد: جشنواره فجر متمركز بر فيلم‌هاي سينمايي است و مردم براي ديدن فيلم‌هاي سينمايي در جشنواره حضور پيدا مي‌كنند و رسانه‌ها همه توجهشان به اين آثار است پس براحتي مي‌توان نتيجه گرفت كه بخش ويدئويي ديده نمي‌شود و سرمايه‌گذاري نيز صورت نمي‌گيرد.
عبدي‌پور با اشاره به اين‌كه آثار ارائه‌شده در بخش ويدئويي از كيفيت مطلوبي برخوردار هستند. مي‌گويد: متاسفانه اگر افراد شاخص و سينماگران حرفه‌اي هم در اين بخش حضور داشتنه باشند به اثرشان توجه نمي‌شود.
اميدوارم بخش ويدئويي هم مانند آثار ديگر، مورد توجه مسوولان جشنواره قرار بگيرد تا فيلمسازان با انگيزه بيشتري در جشنواره حضور داشته باشند.
وي ادامه مي‌دهد: اصحاب جشنواره علاقه‌مند هستند آثار فراواني در جشنواره حضور داشته باشند در حالي كه به نظرم اگر اين حضور هدفمند نباشد هيچ تاثيري در سينماي كشورمان نخواهد داشت.
در گفت‌وگو با كارگردانان بخش ويدئويي جشنواره به نظر مي‌رسد برگزاري يك بخش مستقل براي آثار ويدئويي در جشنواره فيلم فجر فكر سازنده‌اي است كه با خود نوعي اعتبار و ارزش به همراه مي‌آورد و مي‌تواند در ارتقاي اين‌گونه آثار تاثيرات مطلوبي داشته باشد، اما بايد اين كار به دور از برخي شتابزدگي‌هاي رايج و پشتوانه‌هاي تحليلي بيشتري انجام شود تا رضايتمندي توليدكنندگان و مخاطبان را فراهم كند. با برگزاري جشنواره در بخش آثار ويدئويي مي‌توان نوعي جريان‌سازي در ارتقاي سطح ذوق، سليقه و فرهنگ تماشاي مخاطبان بويژه در مورد تله‌فيلم‌ها ايجاد كرد كه اميدواريم در سال‌هاي آينده برنامه‌ريزي هدفمند و حضور پررنگ فيلمسازان در اين بخش را شاهد باشيم.
فرشيد قره لي / جام جم