واردات بي‌رويه و عرضه كفش ارزان‌قيمت چيني، نفس توليد‌كنندگان داخلي اين محصولات را به شماره انداخته و مصرف‌كنندگان ايراني نيز در تنوع رنگ و مدل كفش‌هاي بي‌كيفيت وارداتي گرفتار شده‌اند.

به گزارش خبرگزاري فارس از تبريز، نابساماني شرايط توليد و واردات غيرقانوني كيف و كفش چيني موجب شده است تاكنون بيش از 70 درصد سهم بازار كيف و كفش كشورمان در اختيار محصولات وارداتي چيني باشد.
محصولاتي كه با كيفيت خيلي پايين و تنها در سايه قيمت پايين و شناخت توليد‌كنندگان چيني از سلايق مصرف‌كنندگان ايراني با ظاهري فريبنده و بدون هيچ نظارت يا محدوديتي در بازار كشورمان عرضه مي‌شود.
اين روزها واردات بي‌رويه رسمي و قاچاق بسياري از كالاها به معضل اصلي توليد‌كنندگان داخلي تبديل شده به‌نحوي كه عرضه انواع محصولات كشاورزي و صنعتي با قيمت‌هاي بسيار نازل، كسب و كار توليد‌كنندگان داخلي را از رونق انداخته است.
اين روند شرايطي را براي كيف و كفش ايراني كه روزگاري سرآمد بازار بود، رقم زده كه بسياري از توليد‌كنندگان توانمند ديروز، اكنون به وارد‌كنندگاني تبديل شده‌اند كه با حداقل تلاش براي توليد كيفي محصولات خود و تنها با تغيير اندك در محصولات پيش‌ساخته وارداتي، كفش ‌و كيف چيني را با آرم و نشان‌هاي مختلف به مصرف‌كنندگان ايراني عرضه مي‌كنند.
وضعيت وقتي وخيم‌تر مي‌شود كه بسياري از اين توليد‌كنندگان گذشته، اكنون به واردكنندگان بزرگ كيف و كفش چيني تبديل شده و كالاهاي بي‌كيفيت وارداتي را با قيمت‌هايي به‌مراتب كمتر از قيمت‌هاي كيف و كفش توليد داخل در بازار عرضه مي‌كنند.
در ايامي نه چندان دور صنعت چرم و كفش تبريز به عنوان يك صنعت پيشرو مطرح بود، صنعتي كه هم اشتغال‌زايي بالايي داشت و هم خريداران ويژه زيادي از جاي جاي اين گيتي را به سوي تبريز رهسپار مي‌كرد، ولي اكنون اين صنعت رو به افول گذاشته و اكثر كارگاه‌هاي كوچك و بزرگي كه روزي توليد كننده كفش‌هاي مرغوب بودند ورشكست شده و كارگاه خود را تعطيل كرده‌اند.

* آغاز فعاليت صنعت كفش در تبريز و استان آذربايجان شرقي
آغاز فعاليت صنعت كفش در تبريز و استان آذربايجان شرقي به سال 1308 باز مي‌گردد و نخستين واحد چرم با نام چرم خسروي در اين شهر ايجاد شد، از سال 1340 سير صعودي رونق چرم و كفش در اين شهر و استان پا گرفت و اكنون آذربايجان‌شرقي و در رأس آن تبريز داراي سابقه يك قرني در صادرات چرم و كفش بوده، به نحوي كه اين شغل در برخي خانواده‌هاي تبريزي به صورت موروثي ادامه داشته و نام خانوادگي برخي نيز در اين ديار به «دباغ» موسوم است.
آذربايجان‌شرقي در سال 84 با محوريت تبريز حدود 10 ميليون دلار در اين عرصه صادرات داشته و اين ميزان در سال 85 به 13 ميليون دلار رسيد، يعني 90 درصد از صادرات چرم كشور.
هم‌اكنون بزرگ‌ترين و مهم‌ترين قطب صنعتي چرم كشور با 290 واحد و توان توليد سالانه 2 ميليون و 500 هزار جلد چرم توسط بخش خصوصي با نام شهرك صنعتي چرم‌سازان در تبريز فعاليت داشته، ولي امروزه اين واحدها با 25 درصد توان توليدي خود به فعاليت و توليد مي‌پردازند.
پيش از ورود آريايي‌هاي به ايران از كفش به عنوان قلب دوم انسان ياد مي‌كنند و پزشكان نظرشان اين است كه اگر كفشي مناسب به پا نكنيم، از پا درمي‌آييم و اين نظر اهميت كفش را نشان مي‌دهد ‌و از طرفي ديگر روانشناسان بر اين باورند كه اگر خواستيد در يك نگاه به شخصيت فردي پي ببريد كفش‌هاي او را نظاره كنيد چرا كه كـفش و نوع كفشي كه فرد مي‌پوشد ارتباط مستقيمي با شخصيت فرد دارد.
اما اين روزها مسئله كفش وارد گود جديدي از سياست‌ها شده است و ديگر به اين آساني‌ها نمي‌شود از آن به عنوان قلب دوم يا نشانگر شخصيت ياد كرد، چرا كه چيني‌ها پاي در اين عرصه نهاده‌اند و اجناس تقلبي و بي‌كيفيت خود را وارد بازار جهان و به ويژه بازار ايران نموده‌اند. اين اجناس بي‌كيفيت چيني چنان بازار ايران را تسخير كرده كه مردم ديگر پي خريد كفش توليد شده در داخل كشور نمي‌روند و به رنگ و لعاب به كار رفته‌ در كفش‌هاي چيني فريفته‌ مي‌شوند و با قيمتي نه چندان گران صاحب كفشي با قيافه خوب مي‌شوند،‌ اما بدون كيفيت كه بعد از چند صباحي قابل استفاده نيست.
صنعت چرم و پوست به گواه تاريخ سابقه‌اي پيش از ورود آريايي‌ها به ايران داشته و هم اكنون تبريز به عنوان نخستين شهر كشور در پرداخت صنعتي به اين مقوله صاحب آوازه‌اي جهاني در زمينه توليد چرم و كفش بوده، اما، اين صنعت نيز در شرايط فعلي دوران ركود خود را تجربه مي‌كند.
اين روزها واردات قانوني و غيرقانوني بسياري از كالاها به ويژه كفش‌هاي چيني به معضل اصلي توليدكنندگان داخلي تبديل شده است به طوري كه عرضه اين محصولات با قيمتي ارزان و با كيفيتي نه چندان در خور كسب و كار توليدكنندگان داخلي را از رونق انداخته‌ و از سوي ديگر بازار مصرف ايران در تنوع رنگ و مدل كفش‌هاي بي‌كيفيت وارداتي اسير شده است و به عبارت ديگر مردم به قيمت ارزان جنس و به رنگ ظاهري آن توجه دارند تا به كيفيت جنس خريداري شده و اين خود دلايلي چند را به همراه دارد.
بنابه اظهار نظر برخي از افراد در اين زمنيه مطلع شديم كه مردم سبد هزينه‌هايشان كفاف اولويت‌هاي زندگي شان را نمي‌كند، به همين خاطر پي اجناس ارزان مي‌روند و در اين ميان سود را كسي مي‌برد كه جنسي ارزان به مشتري ارائه كند و به همين خاطر مردم سراغ اجناس چيني مي‌روند، ‌اجناسي كه ارزان به دست مي‌آيد و از طرف ديگر هزينه‌هاي توليد كفش داخلي گران تمام مي‌شود و نتيجه آن، گران شدن هزينه‌ كفش داخلي است و به اين خاطر مردم رغبت چنداني به خريد آن ندارند.
از ديرباز شهر كهن‌ و تاريخي تبريز يكي از قطب‌هاي توليد كفش در كشور به شمار مي‌‌رود و بخش قابل توجهي از توليدكنندگان اين صنعت در تبريز فعال و ساكن هستند،‌ اما شدت بي‌رويه قاچاق يا واردات كفش به كشور در ماه‌ها و سال‌هاي اخير توليدكنندگان اين صنعت را دچار ركود و ورشكستگي كرده است به طوري‌كه آه و ناله آنها بلند شده و مسئولان را به امداد فرامي‌خوانند، آنها از وضعيت موجود در صنعت كفش ناراضي بوده و خواستار اين هستند كه جلوي واردات بي‌رويه و غيرقانوني كفش به كشور را بگيرند تا آنها بتواند به توليدات خود ادامه دهند.

* سنگيني كفش‌هاي قاچاق بر بازار
شهر تبريز يكي از قطب‌هاي صنعت كيف و كفش كشور است كه بخش قابل توجهي از توليدكنندگان قديمي اين صنعت در اين شهر فعاليت مي‌كنند، اما تشديد قاچاق كيف و كفش به كشور طي ماه‌هاي اخير موجب شده تا اين روزها توليدكنندگان تبريزي نيز مانند ساير همكاران خود در سطح كشور حال و روز خوشي نداشته باشند.
گفت‌‌وگويي فارس در ماه گذشته با جواد حسين‌نژاد رئيس اتحاديه كفاشان تبريز اعلام كرد: كفش‌هاي نامرغوب چيني‌ 70 درصد از 2 هزار واحد توليدي كفش دست‌دوز تبريز را به تعطيلي كشاند و تنها 600 واحد توليد كفش در تبريز فعالند.
وي نبود مواد اوليه مرغوب در بازار و عدم توليد چرم خوب را مهم‌ترين عامل پايين بودن كيفيت كفش تبريز دانسته و خاطرنشان كرد: در تبريز مواد اوليه مرغوب همچون چسپ، چرم، زيره، رويه و يراق‌آلات نداريم و از سوي ديگر به دليل تعرفه گمرگي بسيار بالا نمي‌توانيم اين مواد را از خارج وارد كنيم و در نهايت ضربه آن را توليدكنندگان متحمل مي‌شوند و توليدات تبريز هرگز توان رقابت با كشورهاي هم‌تراز را پيدا نمي‌كنند و ركود صنعت كفش را موجب مي‌شود.
اين سخن رئيس اتحاديه كفاشان تبريز كه عدم توليد چرم خوب را از دلايل به دست گرفتن كفش‌هاي چيني اعلام كرده بود ما را بر آن داشت تا با مسئولان صنعت چرم نيز در اين رابطه به گفت‌وگو بنشينم.

* پيشنهاد افزايش نرخ عوارض صادراتي ماده اوليه چرم از كشور
مسعود بنابيان رئيس اتحاديه توليدكنندگان و صادركنندگان چرم استان آذربايجان شرقي نيز در گفت‌وگو فارس مي‌گويد: كيفيت كفش به چرم ارتباط مستقيمي دارد و كارخانه‌هايي كه محصولاتشان از لحاظ كيفي در سطح قابل قبولي هستند، از فروش خوبي برخوردارند.
وي با بيان اينكه قيمت چرم بستگي فراوان به قيمت پوست خام دارد، تصريح كرد: افزايش نرخ پوست خام به طور طبيعي در قيمت چرم نيز تاثير دارد.
بنابيان در پاسخ به اين سئوال كه آيا وارداتي در زمينه چرم صورت مي‌گيرد، گفت: لازمه يك اقتصاد رقابتي واردات است اما با اين وجود متاسفانه مشكلاتي در اين خصوص وجود دارد كه مانع ورود چرم به بازار مي‌شود.
اين توليدكننده تاكيد كرد: اما اين امر مشكل صنعت چرم نيست بلكه واردات گسترده چرم چيني به خصوص انواع كفش كه از قيمت و كيفيت پايين برخوردارند، مسئله اساسي توليدكننده‌هاست.
وي تصريح كرد: بروز چنين وضعيتي موجب تعطيلي بسياري از واحدهاي توليد كفش چرم در تبريز شده است، بنابيان در ادامه با بيان اينكه صادرات نيز بستگي به كيفيت دارد، گفت: با وجود اينكه وظيفه دولت ساماندهي و نظارت بر وضعيت صادرات است و با در نظر گرفتن اينكه قيمت چرم در ايران چند برابر سالامبور بود و متاسفانه شاهد خروج بي‌رويه سالمبور از كشور بوديم، پيشنهاد افزايش نرخ عوارض صادراتي ماده اوليه چرم از كشور را به مسئولان داديم كه با بررسي‌هاي صورت گرفته در شوراي عالي اقتصاد، با افزايش نرخ عوارض صادراتي ماده اوليه چرم موافقت شد.

*ورود چرم مصنوعي از چين، عامل وضعيت فعلي صنعت چرم است
مهدي اميني مديرعامل شهرك صنعتي چرمشهر تبريز نيز گفت: با وجود واردات گسترده و بي‌رويه كفش‌هاي چيني ارزان قيمت، صنعت چرم ايراني جايگاه خود را از دست داده است همچنين ورود چرم مصنوعي از چين كه به هيچ عنوان از كيفيت خوبي برخوردار نيست اين وضعيت را تشديد كرده است.
وي با اشاره به اينكه توليد چرم در ايران از قدمتي بسيار طولاني برخوردار است، تصريح كرد: در حال حاضر شرايط براي صنعت چرم نامساعد است كه يكي از دلايل عمده آن كفش‌هاي چيني است، چون شايد استفاده از كت چرم لزومي نداشته باشد اما كفش چرمي جايگاه ويژه‌اي در خانواده‌هاي ايراني دارد، از همين‌رو وضعيت فعلي به هيچ عنوان مطلوب اين صنعت نيست.
اميني با اشاره به اينكه چرم ايران به لحاظ كيفي از سطح بالايي برخوردار است و طرفداران بسياري در اروپا دارد، اظهار داشت: توليدكننده‌هاي داخلي هم تكنولوژي مناسب را دارند و هم از نيروي انساني ماهر برخوردار هستند، عمده تقاضاي آنها حمايت دولت است. وي با اشاره به اينكه مشكل ديگر توليدكننده‌ها قيمت بالاي مواد اوليه است، تصريح كرد: در صورت حل اين مشكلات مردم ايران نيز همانطور كه حق مسلم آنان است مي‌توانند از پوشاك چرم با قيمتي مناسب استفاده كنند.

*نيازمند همت توليدكنندگان و حمايت دولت هستيم
فريدون تقي‌زاده صادركننده نمونه چرم در سال 1389 مي‌گويد: عدم دسترسي چرمسازان به ماشين‌آلات پيشرفته جديد، كمبود متخصصان و مهندسان چرم در اكثر واحدهاي توليدي چرم، نبود پوست و مواد خام با كيفيت، عدم توانايي در حذف واسطه‌ها از كشتارگاه‌ها و خروج از روش‌هاي سنتي توليد چرم از مشكلات فعلي صنعت چرم هستند كه نيازمند همت توليدكنندگان و حمايت دولت است.
وي آگاهي به علم روز و فناوري‌هاي جديد آن، تلاش براي نوآوري در صنعت چرم، مجهز بودن به ماشين‌آلات پيشرفته روز، تلاش خستگي‌ناپذير براي ارتقا كيفيت و توليد چرمي با كيفيت و براساس خواست مشتريان را راهكار موفقيت صنعتگران چرم تبريز و ايران اعلام كرد.
اين صادركننده نمونه استان آذربايجان شرقي، توسعه صنعت چرم را نيازمند همت همگاني و تلاش فعالان صنعت چرم بيان كرد.

*چرم‌سازي نه تنها يك شغل، بلكه يك هنر است
جواد رنجبر سعيدآباد، كارآفرين نمونه كشور در صنعت چرم نيز مي‌گويد: چرم‌سازي نه تنها يك شغل بلكه يك هنر است اما به دليل عدم توجه و كمك دولت بيشتر كارخانه‌هاي روش سنتي را انتخاب كرده‌اند و من با اينكه سه سال به صورت خصوصي در اين زمينه فعاليت دارم اما هنوز فاقد پروانه بهره‌برداري هستم و ماهانه هزينه گزافي براي گاز مصرفي و ... پرداخت مي‌كنم.
وي تصريح كرد: اگر بتوانيم دانش و تجربه خود را در كنار دستگاه‌هاي روز دنيا به كار گيريم با هزينه پايين و كيفيت بالا به توليد چرم دست خواهيم يافت اما با چنين حمايت‌هايي اصلا ممكن نيست.

*نگاه ديگران به صنعت چرم، صنعتي غيرپايدار و زيان‌ده است
اميراسماعيل نقي‌پور، مدير چرم آذرفام نيز با اشاره به اينكه متاسفانه عدم هماهنگي بين واحدهاي توليدي چرم در شهرك چرمشهر براي يكسان‌سازي در نحوه فروش موجب عدم ثبات مالي شده است، گفت: متاسفانه اين عمل موجب شده تا بانك‌هاي مختلف در سطح استان، به صنعت چرم به عنوان يك صنعت غيرپايدار و زيان زده بنگرند و از دادن تسهيلات بانكي خودداري كنند.
وي افزود: در حالي كه صنعت چرم تبريز به نوآوري و نوسازي نياز دارد، عدم ارائه تسهيلات بانكي مانع تحقق اين خواسته فعالان اين صنعت شده است.

*وضعيت نامناسب واحدهاي چرم‌سازي
نايب رئيس انجمن صنفي كارآفرينان نيز به فارس گفت: صنعت كفش تبريز هم با اشاره به اينكه كفش چين، كره، ويتنام و تركيه بازار كفش ايران را تسخير كرده است، افزود: اگر مسئولان به فكر ساماندهي اين صنف نباشند، صنعت كفش به طور كامل از بين خواهد رفت.
حسن يوسف‌زاده بر توليد مواد اوليه مرغوب در داخل كشور تاكيد و خاطرنشان كرد: كشورهاي ايتاليا، تركيه، كره و آلمان قبل از اينكه بخواهند كفش صادر كنند بر توليد مواد اوليه مرغوب اهتمام مي‌ورزند.
وي اظهار داشت: براي اينكه توليد داخلي امكان رقابت در بازار جهاني را داشته باشد، به همكاري دانشگاهيان و صنعتگران نياز است.
نايب رئيس انجمن صنفي كارآفرينان گفت: البته نقش وضعيت نامناسب واحدهاي چرم‌سازي را هم نبايد در وضعيت بحراني صنعت كفش ناديده گرفت.
وي تصريح كرد: در حال حاضر بازار كيف و كفش ايران به تسخير كيف و كفش‌هاي ماركدار و بي‌مارك كشورهاي مختلف درآمده تا جاييكه از صنعت كفش دست‌دوز ايران در بازارهاي جهاني هيچ خبري نيست و كشورهايي كه به تازگي گام در عرصه توليد كفش نهاده‌اند بازار جهاني را قبضه كرده‌اند.

* توليد كفش داخلي در كارگاه‌هاي كوچك با يك تا دو كارگر
يك فروشنده باسابقه كفش در بازار تبريز در خصوص تسخير بازار كيف و كفش ايران توسط محصولات خارجي مي‌گويد: زماني مي‌توان انتظار داشت كه صنعت كفش ايران بتواند حرفي براي گفتن داشته باشد و نيازهاي بازار داخلي را تامين كند كه حداقل چند واحد بزرگ توليد كفش در كشور فعال باشند.
سيدعلي گلابچي مي‌افزايد: زماني كه توليد كفش داخلي به كارگاه‌هاي كوچك با يك تا دو كارگر محدود مي‌شود چگونه انتظار داريم كيف و كفش ايراني بتواند در بازار حرفي براي زدن داشته باشد.
اين فروشنده معتقد است: زمانيكه براي توليد كفش، چرم لازم را نداريم و از روش‌هاي صنعتي براي توليد كفش استفاده نمي‌شود، نبايد انتظار داشته باشيم كه كفش‌هاي خارجي بازار ايران را تسخير نكنند.
وي، با اعلام اينكه 30 درصد لوازم اوليه كفش مصرفي در شهر تبريز از داخل اين شهر تامين مي‌شود، افزايش قيمت مواد اوليه شيميايي و پتروشيمي را ناشي از تحريم‌ها دانست.

*توليدكنندگان بايد به فكر روش هاي نوين توليد در قالب تعاوني و هلدينگ باشند
استاندار آذربايجان شرقي هم در رابطه با صنعت كفش و چرم تبريز گفت: سابقه طولاني اين صنعت در تبريز و تبديل شدن آن به قطب صنعتي در كشور و منطقه براي همه يك فرصت است اما به نظر نمي‌رسد براي ايجاد بازاري پررونق زمان را از دست داده باشيم.
بيگي، عدم توجه به شيوه‌هاي نوين تجارت از سوي فعالان چرم و كفش تبريز را عامل عقب ماندن از قافله تجارت جهاني دانست و افزود: براي رسيدن به رونق در اين بخش، بايد مشكل تكنولوژي را حل و فصل كرد.
وي اضافه كرد: با توجه به تداوم صادرات محصولات چرم و كفش در شرايط بحراني بازار، اين امر حاكي از توان رقابتي محصولات توليدي در بازارهاي جهاني است.
بيگي ايجاد زمينه براي سرمايه‌گذاري خارجي و مشترك با كشورهاي ديگر را راهي براي برون‌رفت از وضع به ركود رفته اين صنعت دانست و تشريح كرد: روش‌هاي سنتي در قواعد بازار جهاني راهي به جايي نمي‌برند و توليدكنندگان بايد به فكر روش‌هاي نوين توليد در قالب تعاوني و هلدينگ باشند.

*ديگر سخن
صنعت چرم ايران، با فراز و نشيب‌هاي بسياري مواجه شده و به گفته بسياري از صنعتگران قديمي، زماني شاهد رونق صنعت چرم تبريز بودند كه بعد از ايتاليا بزرگ‌ترين مركز توليد كفش و چرم شهر تبريز بود ولي افسوس با گذشت زمان تبريز جاگاه خود را از دست داده و تنها به گذشته‌اي درخشان افتخار مي‌كنيم.
اميدواريم با همت خود توليدكنندگان و حمايت دولت با نوسازي و نوآوري در صنعت چرم بتوانيم به گذشته درخشان خود برگرديم، صنعت چرم و كفش تبريز با وجود اينكه همواره در اقتصاد كلان كشور و منطقه نقش مهم و اجتناب‌ناپذيري را ايفا كرده است اما اكنون با مشكلاتي مانند افزايش شديد قيمت مواد اوليه، ورود كالاهاي مشابه خارجي از دست دادن نيروهاي سابقه‌دار و اشتغال آنها در مشاغل ديگر، نداشتن سرمايه در گردش، ركود اقتصادي، تورم و نيز عقب افتادن از جريان توليد جهان را تجربه مي‌كند و فشار ناشي از اين مشكلات در حال تبديل چرخه آشناي توليد به چرخه غريبه‌اي است كه بيش از هر زمان ديگري خطرناك و بحران‌زا به نظر مي‌رسد.