دانشمندان هميشه روياهايي در سر مي پروانند. معمول ترين و عالي ترين آنها يافتن درمان سرطان يا ايدز است.
اما بازآفريني يا كلون يك ماموت پشم آلود، موجودي كه ده هزار سالي است نابود شده است، كاري است پيچيده و داراي موافقان و مخالفان كه دانشمندان ژاپني با همكاري دانشنمدان روسي آن را دنبال مي كنند.
به نوشته راديو اروپاي آزاد/ راديو آزادي، پروفسور آكيرا ايريتاني، رئيس موسسه فنآوري پيشرفته در دانشگاه كينكي ژاپن رهبري اين طرح را بر عهده گرفته است. طرحي با پيشينه اي نزديك به ۱۳ سال با نام طرح باز آفريني ماموت.
ايريتاني مي گويد مردم اين دوره وظيفه و مسئوليت دارند جانوران نابود شده را دوباره زنده كنند زيرا بخش هايي از فرهنگ كنوني و پيشرفته ما سبب از ميان بردن محيط زيست اين جانوران شده است.
پارك پلايستوسن، واقع در دهانه رود كوليما، در شمال شرقي سيبري يك منطقه خصوصي حفاظت شده طبيعي است كه در ۱۵۰ كيلومتري جنوب اقيانوس منجمد شمالي قرار دارد. اين جانداران پشم آلود زماني در اين منطقه ساكن بودند كه اكنون به عنوان منطقه زيستي بالقوه براي ماموت هاي آينده در نظر گرفته شده است.
سرگئي زيموف، يكي از متخصصان اين مجموعه محيط زيستي كه اداره پارك را بر عهده دارد، هم اكنون با آوردن جانوراني چون گوزن قطبي، اسب وحشي و گاوميش كوهان دار، كه روزگاري ساكنان اصلي اين منطقه بودند، سرگرم بازسازي زيستگاه ماموت ها است.
وي مي گويد: وظيفه من آماده كردن سامانه اكوسيستم ماموتها و فراهم كردن يك زيستگاه نمونه براي آنها است و تا اينجا موفق شده ام. بنابراين اگر كساني پيدا شوند كه ديوانه وار در پي بازآفريني ماموتها باشند، ما آمادگي داريم.
بفرماييد اين هم يك بچه ماموت!
ايريتاني در آزمايشگاه خود در ژاپن مي گويد نسبت به كاميابي خود در بازآفريني ماموت در ۵ سال آينده خوشبين است. نقشه او اينست كه با درآوردن يك "تخم-ياخته" از يك فيل و جايگزين كردن «دي ان اي» يك ماموت يخ زده اين كار را پيش ببرد. از نظر تئوري به اين صورت جنيني به وجود خواهد آمد كه مي توان آن را در رحم يك فيل كاشت و پس از ۲۲ ماه منتظر زاده شدن نخستين ماموت بود.
فكر اين كه يك نمونه از چنين جانوري پيچيده و اجتماعي را بازآفريني كنيم و در محيطي تنها و مجزا آن را رها كنيم تا بزرگ شود، عجيب است. اين جانور چه نوع زندگي خواهد داشت و تا چه اندازه با محيط خود نامتجانس خواهد بود؟ از سوي ديگر ديرين شناسان و متخصصان محيط زيست نگراني هاي اساسي نسبت به منطق اين كار و مسائل اخلاقي پشت اين طرح ابراز داشته اند. آنها همچنين اين پرسش را مطرح كرده اند كه آيا بهتر نيست چنين بودجه اي را به مصرف بهبود شرايط زيستي جانوران در حال انقراض برسانيم؟ به گفته ايريتاني اين طرح توسط دانشگاه كينكي و موسسه هاي پژوهشي روسي و ژاپني سرمايه گذاري شده است.
دانيل فيشر، از بخش موزه ديرين شناسي دانشگاه ميشيگان كه تاكنون سه ماموت يافته شده در منطقه پيش از يخبندان سيبري را تشريح كرده است، مي گويد براي يافتن يك تخم-يافته اي با شرايط خوب و مناسب كه به درد كلون كردن بخورد، هنوز بايد در جستجو بود.
دي ان اي به هم ريخته
آدريان ليستر، استاد بخش ديرين شناسي موزه تاريخ طبيعي لندن همين ديدگاه را بازتاب مي دهد. او مي گويد دي ان اي ماموت به هم ريخته است و در عين حال نگراني خود را از محيطي كه اين جانور پشم آلود خانه خود خواهد خواند ابراز مي دارد. وي مي افزايد: «زيستگاه ماموت كمابيش نابود شده است واصلاً براي همين هم هست كه نسل آن چندين هزار سال پيش منقرض شد. زيرا آن گونه چمنزاري كه زيستگاه اين جانور در شمال بود، ديگر وجود خارجي ندارد. بنابراين ناگزير هستيم آن را در محيطي مانند قفس نگاه داريم.»
او گفت در اين صورت ماموتي خواهيم داشت پشم آلود اما با هيكلي استخواني. وي افزود كه ماموت ها مانند فيل ها جانوراني بسيار اجتماعي و با رفتارها و الگوهاي ارتباطي پيچيده هستند.
«تصور كنيد چنين جانداري با اين روحيه اجتماعي را بخواهيم تك و تنها بزرگ كنيم. اساساً غيرقابل تصور است. اين جانور چه زندگي نامتجانسي خواهد داشت.»
بازنگري
ناديا لوسكوتوف، رئيس بخش دانشهاي بازآفريني در باغ وحش هنري دورلي اوماها در نبراسكا پيش تر توسط ايريتاني و گروهش استخدام شده بود. پروفسور ايريتاني از او دعوت كرد دستياري او را در دانشگاه كينكي بر عهده گيرد و در سال ۲۰۰۹ سخنراني هايي درباره زيست شناسي محيط هاي حفاظت شده ارائه دهد. در اين هنگام بود كه وي متوجه شد كه ايريتاني مي خواهد او تخم-ياخته هاي فيل را براي پژوهش و آبستني مصنوعي رحم ماموت جمع آوري كند. ناديا لوسكوتوف احساس كرد نمي خواهد بخشي از اين طرح باشد.
او مي گويد: به نظر من هزينه ها و منابع لازم براي چنين طرحي تضمين نشده بود. من بيشتر ترجيح مي دادم هر چه سرمايه و منابع و تخصص در اين زمينه هست به مصرف حفاظت جانوران در حال انقراض برسد تا در راه بازآفريني گونه هايي كه از ميان رفته اند.
با وجود بحث و جدل در اطراف اين طرح، ايريتاني قصد دارد تابستان آينده و به سيبري برود تا شايد بتواند بافت هاي ماموت با كيفيت بهتر پيدا كند.